تنوّع قومی در ایران و هویّت ملّی ایرانیان
تجدّد در جامعۀ اروپا پی آیند ظهور تدریجی اندیشۀ آزادی فردی و، در نتیجه، رشد بالندۀ عقل نقّاد بود و نیز همراه با صورتبندی جامعۀ مدنی. در ایران، امّا، داستان وارونه روی داد و جریان تجدد به وسیله قشر روشنفکری حمایت میشد که شامل دولتیان و نظامیانی بود که منافع خود را در منافع دولت میدیدند. حقوق فردی و روابط فرد و حکومت و عقل نقّاد اهمیت چندانی برای ایرانیان تجددگرا نداشت.