تکرار مذاکرات اتمی: یک گام به جلو، دو گام به عقب

آخرین دور از مذاکرات فنی ایران و آژانس که متفاوت با گفت‌وگوهای سیاسی با گروه ۱+۵ است، در نیمه فروردین در تهران برگزار شد و به نتیجه نرسید. متعاقبا گفت‌وگوهای سیاسی ایران با گروه ۱+۵ نیز به دلیل عدم تغییر در انتظارات متقابل به شکست انجامید. طی یک سال گذشته هر دو دور مذاکرات ایران با نمایندگان آژانس، در تهران یا مقر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین، با یک دور مذاکرات سیاسی بین نمایندگان جمهوری اسلامی و ۵ عضو ثابت شورای امنیت به علاوه آلمان (گروه ۱+۵) پیگیری شده است. چهار دور از گفت‌وگوهای قبلی ایران با آژانس اندکی پیش از برگزاری اجلاس فصلی ۳۵ عضو شورای حکام آژانس در وین انجام شده و گفت‌وگوهای آینده نیز احتمالا اندکی پیش از اجلاس ۳ تا ۷ ژوئن شورای حکام خواهد بود. آژانس انرژی اتمی بر پایه مدارکی که اصالت آن‌ها از سوی ایران مورد تردید قرار گرفته و همچنین اطلاعاتی که مدعی است از سوی (بعضی از کشورهای عضو) دریافت شده، ایران را به انجام آزمایش‌هایی متهم ساخته که مشکوک به پیگیری هدف‌های نظامی است. در صدر خواسته‌های آژانس بازدید فوری بازرسان آن از یک واحد مهمات‌سازی در جنوب شرق تهران (پارچین) قرار گرفته است. تهران متهم است که پیش از سال ۲۰۰۳ در محل یاد شده از راه شلیک نوترونی به انجام آزمایش‌هایی برای ساخت ماشه بمب اتمی مبادرت کرده است. پارچین در سال ۲۰۰۵ دو بار مورد بازدید بازرسان آژانس قرار گرفت، ولی به دلیل در دست نبودن اطلاعات کنونی در آن زمان، محل مشکوک به انجام آزمایش مورد بازدید و نمونه‌برداری قرار نگرفته است. خواسته‌های دیگر آژانس از ایران شامل دادن اطلاعات پیرامون هدایت موشک بالیستیک و بازگرداندن آن به جو زمین بعد از پرواز، تلاش برای طراحی دماغه موشک شهاب برای نصب بمب اتمی، دیدار رو در رو با پاره‌ای از دست‌اندرکاران برنامه‌های اتمی و موشکی ایران و همچنین نصب سیستم فیلم‌برداری با امکان کنترل از راه دور در مرکز غنی‌سازی فوردو است.خواسته متقابل ایران تدوین یک جدول زمان‌بندی (مدالیته) برای رفع ابهام‌ها و عدم بازگشت به مورد مطرح شده بعد از دادن اطلاعات مورد درخواست به نمایندگان آژانس است. ایران اصرار می‌ورزد که در جدول زمان‌بندی شده فرضی، خواسته‌های متقابل به صورت پایاپای تامین و مذاکرات تدریجا به مرحله بعدی انتقال یابد. در جدول زمانی مورد درخواست جمهوری اسلامی تائید حق ایران برای ادامه غنی‌سازی اورانیوم می‌باید منظور شود، در حالی که از سال ۲۰۰۶ تاکنون ایران به دلیل پیگیری غنی‌سازی اورانیوم و تکمیل چرخه سوخت اتمی مشمول ۴ قطعنامه تنبیهی شده است. مفهوم قانونی خواندن غنی‌سازی اورانیوم در ایران باطل ساختن قطعنامه‌های شورای امنیت در این زمینه است.طی دو سال گذشته ایران با عملیات ساخت یک مرکز غنی‌سازی در فوردو (قم) میزان غلظت بخشی از اورانیوم غنی‌شده با غلظت پایین خود را تا ۲۰ درصد افزایش داده است. از این راه ایران زمان دست یافتن به غلظت نظامی گاز اورانیوم در اختیار خود را به نصف تقلیل داده است. در حال حاضر و بدون احتساب بخشی از اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده که بنا بر گزارش آژانس به فلز اورانیوم تبدیل شده است، ایران با استفاده از این ذخیره، اورانیوم کافی برای مبادرت به یک آزمایش اتمی را در اختیار دارد. در صورت استفاده از سه هزار سانتریفیوژ، افزایش غلظت ۲۴۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده در اختیار ایران به غلظت نظامی (بالا‌تر از ۹۰ درصد) تنها نیازمند چند هفته است. نخست وزیر اسرائیل کمتر از ۳ ماه پیش رسیدن به این نقطه را خط قرمز آن کشور اعلام کرد، ولی طی بازدید ماه گذشته رئیس جمهور آمریکا از تل‌آویو تاریخ رسیدن ایران به خط قرمز ابداعی خود را مورد تجدید نظر قرار داد. دولت کنونی آمریکا درصدد است که از راه مذاکره و بدون مبادرت به حمله نظامی جمهوری اسلامی را از نزدیک شدن به خط قرمز فرضی بازداشته و تدریجا به توافق‌هایی در زمینه خنثی ساختن خطر اتمی ایران دست یابد. ایران تاکنون ضمن استقبال از انجام مذاکرات در هر دو زمینه سیاسی و فنی با نمایندگان ۱+۵ و آژانس، از دادن کمترین امتیاز و حرکت در جهت تامین خواسته‌های جامعه جهانی خودداری ورزیده و در عمل یک بخش از گفت‌وگو‌ها را در گرو پیشرفت در بخش دیگر قرار داده است. گفت‌وگوهای احتمالی روز ۳۱ اردیبهشت با آژانس ادامه حرکت بر روی دایره بسته‌ای است که ایران در حال حاضر نه مایل و نه قادر به خروج از آن به نظر می‌رسد. خطر عمده در پیگیری چنین سیاستی توجه یافتن مخالفان برنامه‌های اتمی ایران به عنصر غافلگیری و مبادرت به اقدامی است که جمهوری اسلامی در معادلات کنونی خود از پرداختن به آن خودداری می‌ورزد.

ایمیل دریافتی

پایان گزارش خبری./.