بر اساس یک نظرسنجی جدید مهم، اعراب باورشان را به دموکراسی برای ایجاد ثبات اقتصادی در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا از دست می‌دهند.
نزدیک به ۲۳ هزار نفر در ۹ کشور و سرزمین‌های فلسطینی توسط شبکه «بارومتر عرب» به سفارش بی‌بی‌سی عربی مصاحبه شدند.
اکثر آنها این سخن را قبول دارند که اقتصاد در یک نظام دموکراتیک، ضعیف است.
این یافته‌ها بیش از یک دهه پس از اعتراضات موسوم به بهار عربی که خواستار تغییرات دموکراتیک بود، به دست آمده است.کمتر از دو سال پس از اعتراضات، تنها یکی از این کشورها - تونس - دموکراسی باقی ماند، اما پیش‌نویس قانون اساسی این کشور که هفته گذشته منتشر شد، در صورت تصویب می‌تواند تونس را به سمت استبداد سوق دهد.
مایکل رابینز، مدیر« بارومتر عرب»، یک شبکه تحقیقاتی مستقر در دانشگاه پرینستون که با دانشگاه‌ها و سازمان‌های نظرسنجی در خاورمیانه و شمال آفریقا برای انجام این نظرسنجی از اواخر سال ۲۰۲۱ تا بهار ۲۰۲۲ کار می‌کرد، می‌گوید که از آخرین نظرسنجی در سال ۲۰۲۸/۲۰۱۹ یک تغییر منطقه‌ای در دیدگاه‌ها در مورد دموکراسی به وجود آمده است.
او می‌گوید: «روز به روز این برداشت بیشتر پا می‌گيرد که دموکراسی الگوی کاملی از زمام‌داری نیست و همه چیز را اصلاح نخواهد کرد.»
«آنچه در سراسر منطقه می‌بینیم این است که مردم گرسنه‌اند، مردم به نان نیاز دارند، مردم از نظام‌هایی که دارند به ستوه آمده‌اند.»
در اکثر کشورهای بررسی‌شده، بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان، به طور متوسط، با این سخن موافق هستند که اقتصاد در یک نظام دموکراتیک ضعیف است.
در هر کشوری که بررسی شده است، بیش از نیمی از افرادی که نظر داده‌اند می‌گویند که یا موافق هستند یا به شدت موافق هستند که بیشتر نگرانِ اثربخشی سیاست‌های دولت خود هستند تا نوع حکومت.
بر اساس شاخص دموکراسی «واحد اطلاعات اکونومیست»، خاورمیانه و شمال آفریقا پایین‌ترین رتبه را در بین تمام مناطق تحت پوشش این شاخص دارند - اسرائیل به عنوان «دموکراسی معیوب»، تونس و مراکش به عنوان «رژیم‌های ترکیبی» طبقه‌بندی می‌شوند و بقیه مناطق در ردیف «خودکامه» واقع می‌شوند.
در هفت کشور و سرزمین‌های فلسطینی، بیش از نیمی از پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی بارومتر عرب با این سخن موافقند که کشورشان به رهبری نیاز دارد که بتواند در صورت لزوم برای انجام کارها «قوانین را تغییر دهد». تنها در مراکش کمتر از نیمی از آنها با این گفته موافق هستند. با این حال، بخش قابل توجهی از مردم در سرزمین‌های فلسطینی، اردن و سودان با این گفته مخالف هستند.
در تونس، از هر ۱۰ نفر از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی، ۸ نفر با این گفته موافق هستند و از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر گفتند که از تصمیم رئیس‌جمهور برای برکناری دولت و تعلیق پارلمان در ژوئیه ۲۰۲۱ حمایت می‌کنند، که مخالفان آن را کودتا خواندند، اما او گفت که برای بازسازی یک سیستم سیاسی فاسد ضروری است.
تونس تنها کشوری بود که پس از قیام‌های بهار عربی در سال ۲۰۱۱ توانست یک دولت دموکراتیک پایدار تشکیل دهد. با این حال، به نظر می‌رسد که این کشور در حال باز پس رفتن به سوی یک حاکميت خودکامه تحت ریاست جمهوری قیس سعید است. بر اساس شاخص دموکراسی واحد اطلاعات اکونومیست در سال ۲۰۲۱ این کشور ۲۱ پله در رتبه‌بندی سقوط کرد و به جای یک «دموکراسی معیوب» در دسته «رژیم ترکیبی» قرار گرفت.
این نظرسنجی در تونس بین اکتبر و نوامبر ۲۰۲۱ انجام شد. از آن زمان تاکنون اعتراضاتی علیه رئیس‌جمهور وجود داشته است، زیرا او با انحلال پارلمان، به دست گرفتن زمام کمیسیون انتخابات، و برگزاری همه‌پرسی در مورد یک قانون اساسی جدید که بسیاری می‌گویند اختيارات او را تقویت خواهد کرد، جای پای خود را محکم‌تر کرده است. اقتصاد این کشور نیز در بحران عمیق‌تری فرو رفته است.
امانی جمال، یکی از بنیانگذاران «بارومتر عرب» و رئیس دانشکده امور عمومی و بین‌المللی پرینستون می‌گوید: «اکنون، متأسفانه، تونس در حال بازگشت به اقتدارگرایی است، یا آنچه ما آن را عقب‌نشینی دموکراتیک می‌نامیم، که امروزه در سراسر جهان جریان دارد.»
«من فکر می‌کنم یکی از محرک‌های کلیدی تعهد به خودکامگی یا فرهنگ سیاسی خودکامه نیست، بلکه اکنون باور واقعی به این است که دموکراسی از نظر اقتصادی در تونس شکست خورده است.»
پیش از فساد، بی‌ثباتی و گسترش کووید-۱۹، وضعیت اقتصادی مهم‌ترین چالش برای هفت کشور و سرزمین‌های فلسطینی تلقی می‌شود.
تنها در دو کشور وضعیت اقتصادی به عنوان مهم‌ترین مسئله در نظر گرفته نمی‌شود - در عراق، مهم‌ترین مسئله فساد است، و در لیبی جنگ‌زده، بی‌ثباتی.
حداقل یک نفر از هر سه نفر در تمامی کشورهای مورد بررسی قرار گرفته، با این گفته موافقند که در سال گذشته، قبل از اینکه پول کافی برای خرید بیشتر داشته باشند، مواد غذایی‌شان تمام شده است.
در مصر و موریتانی تقلا برای تأمین غذا بیش از هر جایی احساس می‌شود. در این کشورها حدود دو نفر از هر سه نفر گفتند که این اتفاق گاهی یا اغلب رخ می‌دهد.
این نظرسنجی در بیشتر موارد قبل از حمله روسیه به اوکراین در ماه فوریه انجام شده است. حمله روسیه به اوکراین ناامنی غذایی را در سراسر منطقه - به ویژه مصر، لیبی و تونس - که به شدت به صادرات گندم روسیه و اوکراین متکی هستند - تشدید کرده است.
پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی که گفته‌اند در صورت تمام شدن ذخیره غذایی‌شان قادر به خرید غذای بیشتر نیستند، در تعدادی از کشورهای مورد بررسی، به ویژه در سودان، موریتانی و مراکش، کمتر از دموکراسی حمایت کردند.چشم انداز اقتصادی در سراسر منطقه تیره و تار است و کمتر از نیمی از پاسخ‌دهندگان مایلند وضعیت اقتصادی کشورشان را خوب توصیف کنند.
لبنان در میان همه کشورهای این نظرسنجی در پایین‌ترین رتبه قرار گرفته است و کمتر از ۱ درصد لبنانی‌ها گفتند که وضعیت اقتصادی فعلی خوب است. بانک جهانی بحران اقتصادی لبنان را یکی از شدیدترین بحران‌های جهان از اواسط قرن نوزدهم توصیف کرده است.
به طور کلی اکثر مردم انتظار ندارند که وضعیت اقتصادی کشورشان در چند سال آینده بهبود یابد. با این حال کمی خوش‌بینی وجود دارد. در شش کشور، بیش از یک سوم شهروندان مورد بررسی قرار گرفته می‌گویند که وضعیت در دو تا سه سال آینده بهتر یا تا حدودی بهتر خواهد شد.
علیرغم آشفتگی اقتصادی که در حال حاضر تونس را فرا گرفته است، پاسخ‌دهندگان در این کشور امیدوارترین افراد به آینده هستند و ۶۱ درصد می‌گویند که اوضاع در چند سال آینده بسیار بهتر یا تا حدودی بهتر خواهد شد.
دکتر رابینز از بارومتر عرب می‌گوید که آینده «نامشخص» است. شهروندان منطقه ممکن است به دنبال نظام‌های سیاسی جایگزینی مانند مدل چینی باشند - یک سیستم تک حزبی اقتدارگرا - که به گفته او «تعداد زیادی از مردم را در ۴۰ سال گذشته از فقر نجات داده است.»
او می گوید: «این نوع توسعه سریع اقتصادی همان چیزی است که بسیاری از مردم به دنبال آن هستند.»
روش‌شناسی
این نظرسنجی توسط شبکه تحقیقاتی بارومتر عرب انجام شده است. این پروژه با ۲۲۷۶۵ نفر در ۹ کشور و سرزمین‌های فلسطینی به صورت رو در رو مصاحبه کرد. بارومتر عرب یک شبکه تحقیقاتی مستقر در دانشگاه پرینستون است. آنها از سال ۲۰۰۶ چنین نظرسنجی‌هایی را انجام داده‌اند. مصاحبه‌های ۴۵ دقیقه‌ای را که عمدتاً با تبلت انجام شده، محققان با شرکت‌کنندگان در فضاهای خصوصی انجام داده‌اند.
این نظر جهان عرب است، بنابراین شامل ایران، اسرائیل یا ترکیه نمی‌شود، هرچند که شامل سرزمین‌های فلسطینی نیز می‌شود. بیشتر کشورهای این منطقه در این نظرسنجی گنجانده شده‌اند اما چندین دولت خلیج فارس از دسترسی کامل و منصفانه به این نظرسنجی خودداری کردند. نتایج کویت و الجزایر برای درج در پوشش عربی بی‌بی‌سی خیلی دیر اعلام شد. سوریه به دلیل دشواری دسترسی نمی‌توانست در این نظرسنجی گنجانده شود.
به دلایل قانونی و فرهنگی، برخی از کشورها خواسته‌اند که از برخی از سؤالات صرف نظر شود. این استثناها هنگام بیان نتایج در نظر گرفته شده است، و محدودیت‌های نظرسنجی به روشنی مشخص شده‌اند.
می‌توانید جزئیات بیشتر در مورد روش‌شناسی را در وب سایت بارومتر عرب بیابید.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید