آیا«جمهوری اسلامی حامی حکومت طالبان است و اختلاف بر سر حقابه بین دو حکومت، جنگ زرگری است»؟

روز شنبه در مرز افغانستان و ایران میان نیروهای طالبان و مرزبانان ایرانی در ولسوالی کنگ نیمروز و زابل درگیری رخ داد. طالبان کشته شدن یکی از نیروهایش را تایید کرده است و رسانه‌های ایران از کشته‌شدن دو مرزبان این کشور در تبادل آتش خبر داده‌اند.

ایرنا، خبرگزاری رسمی دولت ایران، با اعلام این آمار گفته یکی از این کشته‌شدگان، «سرباز وظیفه» بوده است.

احمدرضا رادان، فرمانده نیروی انتظامی ایران، درپی این درگیری مرزی، از مرزبانان ایرانی خواسته بود «شجاعانه و قاطعانه از مرزها دفاع کنند» و همچنین از حکومت طالبان خواسته بود «در قبال عمل نسنجیده و مغایر با اصول بین المللی خود پاسخگو باشند».

عبدالنافع تکور، سخنگوی وزارت داخله (کشور) طالبان هم در پاسخ به تماس بی‌بی‌سی، درگیری مرزی را تایید کرد ولی گفت که اوضاع در کنترل قرار گرفته است.

او در توییتی هم نوشت: «امروز در مربوطات ولایت نیمروز نیروهای سرحدی ایرانی به طرف افغانستان شلیک کردند که با واکنش متقابل مواجه شدند. در جریان نبرد از هردو طرف یک فرد کشته و تعداد زخمی شدند. موضوع به بزرگان هردو طرف رسیده و اکنون وضعیت تحت کنترل می‌باشد.»

او گفت: «امارت اسلامی [حکومت طالبان] خواهان نبرد با [کشور] همسایه نیست.»

این اظهارنظر مقام حکومت طالبان پیش از اعلام خبر کشته‌شدن دو نفر از طرف حکومت ایران بود.

اما مقامات ایران گفته‌اند درگیری از طرف طالبان شروع شده بود.

در همین حال، مدیرکل حمل و نقل و راهداری سیستان و بلوچستان از تعطیلی مرز میلک تا اطلاع ثانوی خبر داده است.

برخی رسانه‌های ایران گزارش داده‌‌اند که درگیری‌ها پس از چند ساعت پیش پایان یافته و مسئولین مرزبانی ایران و طالبان «جلسه‌ای» برای بررسی آن تشکیل داده‌اند.

هفته گذشته، سرتیپ بهرام حسینی مطلق، معاون ستاد کل نیروهای مسلح ایران به کابل سفر کرد و برای افزایش «همکاری‌های مشترک مرزی» با مالی‌خان صدیق، معاون قوای مسلح طالبان دیدار کرده بود.

«استفاده از سلاح‌های سنگین»

قاسم رضایی، جانشین فرمانده کل انتظامی ایران، گفته است: «نیروهای طالبان از سمت کشور افغانستان بدون در نظر گرفتن و رعایت قوانین بین المللی و حسن همجواری با انواع سلاح مبادرت به تیراندازی به پاسگاه ساسولی واقع در حوزه هنگ مرزی زابل کرده که با واکنش قاطعانه مرزبانان دلیر و شجاع فراجا مواجه شدند.»

رسانه‌های ایران به نقل از مسئولان گزارش دادند که «درگیری ظهر امروز در مرز سیستان و بلوچستان ایران و ولایت نیمروز افغانستان و در مناطقی مانند اطراف روستاهای ساسولی، حاتم و ماککی رخ داده است و از سلاح‌های سبک و نیمه‌سبک و توپخانه استفاده شده است با این حال اخبار مبنی بر بهره‌گیری نیروهای ایرانی از موشک کاملاً کذب است.»

همچنین گفته شده است: «اخبار مبنی بر هدف قرار داده شدن فرودگاه زرنج در افغانستان توسط نیروهای ایرانی غیرواقعی و کذب است.»

بنا به اطلاعیه مرکز اطلاع رسانی مرزبانی سیستان و بلوچستان که در رسانه‌های ایران نقل شده «در این درگیری، مرزبانان با برتری آتش سنگین و تحمیل تلفات، خسارات جدی را به آنان وارد کردند.»

جلیل رحیمی جهان‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، گفته است: «متاسفانه از زمان روی کارآمدن طالبان ما شاهد بعضی اقدامات غیرعقلانی و تنش‌های مرزی بوده‌ایم. عمده این مشکلات به عدم آشنایی مرزبانان و نیروهای طالبان مستقر در مناطق مرزی بازمی‌گردد که با حدود مرزی و قوانین و پروتکل‌های مرزی خیلی آشنایی ندارند».

در همین حال، افراد محلی از شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز نیز به بی‌بی‌سی گفتند که راکت‌های شلیک‌شده از جانب ایران به «منطقه مسکونی» شهر زرنج اصابت کرده است، اما در مورد تلفات احتمالی آن اطلاعی نداده‌اند.

به گفته این افراد، درگیری ساعت ۱۱ صبح امروز آغاز شد و چند ساعت ادامه داشته است. ساکنان محلی منطقه ماککی ولسوالی گنگ نیمروز نیز می‌گویند به این منطقه تیراندازی‌ شده است.

یک خبرنگار آزاد از نیمروز به بی‌بی‌سی گفت مرزبانان ایرانی از سلاح‌های سنگین زیاد استفاده کردند موشک‌های ایرانی به شهر زرنج برخورد کرده است که یک کودک زخمی شده است که به شفاخانه ولایتی آورده‌اند. او افزود که مردم در ولسوالی کنگ مردم خانه‌های خود را رها کرده‌اند. 

براساس گزارش‌های رسانه‌های محلی این درگیری چند ساعت ادامه یافته است و نیروهای طالبان و مرزبانان ایرانی «از سلاح‌های سنگین» استفاده کرده‌اند.

سایت حال‌وش که خبرهای سیستان و بلوچستان را منتشر می‌کند خبر داده که اهالی «روستاهای ساسولی، ماککی و حاتم در مناطق مرزی ایران خانه‌های خود را تخلیه» کرده‌اند.

این سایت همچنین ویدیوهایی از افراد مسلح طالبان را منتشر کرده که به سمت مرز می‌روند.

خبرگزاری آماج نیوز نیز به نقل از منابع محلی گزارش داده که «درگیری شدید میان مرزبانان ایرانی و طالبان در روستای مامکی، ولسوالی کنگ» رخ داده و «موشک‌های ایران حتی به شهر زرنج نیز اصابت کرده است.»

پس از روی کارآمدن طالبان در آگست/اوت ۲۰۲۱، چندین بار درگیری‌های پراکنده مرزی میان نیروهای طالبان و مرزبانان ایرانی رخ داده است.

صبح شنبه، حسن کاظمی قمی، نماینده ویژه رئیس جمهور ایران با امیرخان متقی وزیرخارجه طالبان در کابل دیدار داشته‌اند و از جمله در مورد مسائل مرزی و حقابه ایران صحبت کردند.

مساله حقابه در روزهای گذشته به تنش‌های لفظی بین مقامات ارشد حکومت ایران و حکومت طالبان در افغانستان منجر شده است.