بین گستردگی جهانی فیس‌بوک و آسیب روانی رابطه‌ای نیست

• کریس والانس
• شغل,گزارشگر فناوری بی‌بی‌سی

پژوهش «موسسه اینترنت آکسفورد»، وابسته به دانشگاه آکسفورد بریتانیا، نشان می‌دهد که بین گسترش جهانی فیس‌بوک و آسیب روانی رابطه‌ای وجود ندارد.

با افزایش استفاده از رسانه‌های اجتماعی، این پژوهش به بررسی وضعیت سلامت در ۷۲ کشور پرداخته و نتیجه آن برخلاف این باور رایج است که رسانه‌های اجتماعی برای سلامت روان مضر هستند.

چندین کشور، از جمله بریتانیا، در حال بررسی قوانینی برای محافظت از کاربران رسانه‌های اجتماعی در برابر آسیب‌های این شبکه‌ها هستند.

کمپانی متا، که مالک فیس‌بوک است، پس از شهادت افشاگران و گزارش‌ رسانه‌ها زیر نظر و بررسی قرار گرفته است؛ این افشاگری‌ها نشان می‌داد که تحقیقات خود این شرکت به تاثیرات منفی بر بعضی کاربران اشاره می‌کند.

این پژوهش فقط روی فیسبوک مطالعه کرده است و شامل دیگر شبکه‌ها متا مثل اینستاگرام نمی‌شود.

اندرو پرزیبلسکی، از موسسه اینترنت آکسفورد، به بی‌بی‌سی گفته که این مطالعه تلاش کرده است به این سوال پاسخ دهد: «در حالی که کشورها از رسانه‌های اجتماعی اشباع می‌شوند، سلامت و رفاه جمعیت آنها چگونه به نظر می‌رسد؟»

او گفت: «عموما تصور می‌شود که این [رسانه‌های اجتماعی] برای سلامت مضرند ولی داده‌هایی که ما گردآوری و تجزیه‌وتحلیل کردیم چنین چیزی را نشان نداد.»

پژوهش پیشین این موسسه هم، که آقای پرزیبلسکی انجام داده بود، ارتباط کمی بین استفاده از فناوری و مشکلات سلامت روان در نوجوانان نشان داد.

البته این گزارش تنها به تاثیر کلی استفاده از فیس‌بوک در سطح ملی پرداخته است. یافته‌های این پژوهش بسیار کلی و گسترده است و تاثیر استفاده از فیس‌بوک را بر گروه‌های آسیب‌پذیر خاص نشان نمی‌دهد.

ادوارد پرزیبلسکی پذیرفت که برای مثال این پژوهش شاید تاثیرات منفی بر گروه‌های کوچک را نادیده گرفته باشد.

این پژوهش همچنین به بررسی عمیق و دقیق خطرات انواع خاصی از محتوا، مانند مطالبی که خودآزاری را ترویج می‌کنند، نپرداخته است.

به نظر آقای پرزیبلسکی، درس اصلی که از این پژوهش برای سیاست‌گذاری می‌توان گرفت این است که پژوهشگران برای پاسخ به پرسش‌های مربوط به تاثیر رسانه‌های اجتماعی به داده‌های بهتری از شرکت‌های فناوری نیاز دارند.

او گفت: «ببینید، ما در شرایطی هستیم که عده انگشت‌شماری از مردم بی‌دلیل در مورد تاثیرات رسانه‌های اجتماعی سروصدا راه‌ می‌اندازند و می‌خواهند کاری برای آن انجام شود. اما ما در واقع داده‌های لازم را نداریم، ما شواهد لازم برای مطرح کردن خطر و مشکلات واقعی را نداریم.»

لایحه ایمنی آنلاین بریتانیا (اوبی‌اس) در آخرین مراحل رسیدگی در پارلمان است و قرار است به‌زودی به قانون تبدیل شود. هدف این لایحه محافظت از مردم در برابر آسیب‌های آنلاین است.

سونیا لیوینگستون استاد دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی لندن، هشدار داده است که در سطح محدودی می‌توان لایحه ایمنی آنلاین را به این پژوهش ربط داد.

او به بی‌بی‌سی گفت: «نقد این‌که شواهد قوی مبنی بر اضطراب‌های مربوط به میزان حضور در این شبکه‌های اجتماعی وجود ندارد، منصفانه است. با این حال، یافته‌های این پژوهش چنان کلی است که برای ارجاع در بحث‌های نظارتی یا بالینی فعلی کاربرد چندانی ندارد.»

او توضیح می‌دهد در حالی که لایحه ایمنی آنلاین بریتانیا محافظت از کودکان را در اولویت قرار می‌دهد، اما این پژوهش جوانان را به عنوان یک گروه جداگانه بررسی نمی‌کند و «بطور کلی، کودکان از فیسبوک استفاده نمی‌کنند [بلکه از پلتفرم‌های دیگر].»

خانم لیوینگستون گفت: «این من را به یاد کنفرانسی می‌اندازد که در آن شرکت کردم و موضوعش این پرسش بود که "نیم قرن تلویزیون چه اهمیت و تاثیری داشته است؟" چطور ممکن است که فقط یک پاسخ به این پرسش وجود داشته باشد؟»

او اما از درخواست مولفان این پژوهش برای مطالعات بیشتر بر اساس دسترسی به داده‌ها حمایت کرد.

پژوهش پروفسور اندرو پرزیبلسکی و ماتی ووره بر اساس حجم زیادی از داده‌هایی است که فیسبوک در اختیار آنها گذاشته است. هر دو پژوهشگر مستقل از این شرکت هستند و مطالعه آنها توسط این غول فناوری تامین مالی نشده است.

فیسبوک داده‌هایی را به این پژوهشگران داده است که نشان می‌دهد چگونه شمار کاربران در هر کشور بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۹ افزایش یافته است؛ این داده‌ها به دو گروه سنی ۱۳ تا ۳۴ سال و بالای ۳۵ سال تقسیم شده است.

تیم پژوهشی موسسه اینترنت آکسفورد این داده‌ها را با برخی داده‌های نزدیک به یک میلیون نفر، که نظرسنجی جهانی گالوپ ثبت کرده بود، مقایسه کرده است.

در مجموع، این پژوهشگران می‌گویند که هیچ شواهدی مبنی بر ارتباط بین افزایش استفاده از فیسبوک و تاثیر منفی بر سلامت روانی پیدا نکرده‌اند.

موسسه اینترنت آکسفورد (اوآی‌آی)، یک دپارتمان چندرشته‌ای علوم اجتماعی و کامپیوتر است که به مطالعه اطلاعات و ارتباطات و فناوری اختصاص دارد و زیرمجموعه دپارتمان علوم اجتماعی دانشگاه آکسفورد است.

پروفسور پیتر اچلز، استاد روانشناسی و ارتباطات علمی در دانشگاه باث اسپا، گفت که این پژوهش «با طرح و نکات کلی‌اش» جالب و جذاب است.

اما پروفسور اچلز افزود، همانطور که مولفان پژوهش به روشنی گفته‌اند، این یافته‌ها چیزی در مورد روابط علت و معلولی عوامل مورد مطالعه بیان نمی‌کنند. او خاطرنشان کرد، با این حال، این نشان‌دهنده ارزش و اهمیت بازشدن درهای شرکت‌های فناوری به روی پژوهشگران است.