واکاوی شورش زندانیان در زندان اوین در ۲۳ مهر ۱۴۰۱

سالگرد شورش زندانیان در زندان اوین در ۲۳ مهرماه ۱۴۰۱

شرح واقعه

ادعاهای دروغین مطبوعات و دستگاه قضائیه خامنه ای درباره حادثه شورش زندان اوین

برکسی پوشیده نیست که اخبار و اطلاعاتی که رسانه ها و مطبوعات و مقامات و مسئولین این نظام انتشار میدهند سراپا دروغ و عاری از ذره ای حقیقت است. آنان تلاش می کنند همه واقعیت را آنطور که مورد نظر خودشان است وارونه جلوه دهند. در برابر ابعاد دروغ پردازی‌های این نظام، واژه های همچون امپراطوری دروغ، کذاب، دروغ شاخدار و … رنگ می بازند و کم می آورند.

حال با این مقدمه روایتی که از جانب حاکمیت دیکتاتوری در مورد شورش و آتش سوزی در زندان اوین بیان گردیده در زیر آورده میشود :

خبرگزاری ایرنا با انتشار ویدئویی ادعا کرد که آتش سوزی از « مجتمع تولیدی زندانیان » آغاز شد حریق کاملا مهار شد و زندانیان هم تخلیه شدند و در این حادثه چند نفری هم مصدوم شدند که تحت مداوا قرار گرفتند. در این ویدئو ادعا شد آتش نشانان در ساعت ۲۰ و ۳۰ دقیقه بامداد ۲۳ مهر پس از مهار کامل آتش مشغول ایمن سازی زندان اوین شدند. شماری از کاربران در شبکه های اجتماعی با اشاره به دیوارهای سفید ساختمان «مجتمع تولیدی» در این ویدئو که هیچ نشانی از آتش سوزی ندارد نسبت به صحت ادعاهای مطرح شده در گزارش ایرنا به شدت ابراز تردید نمودند.

میزان، خبرگزاری قوه قضاییه، مدعی کنترل حریق شد و آتش سوزی را ناشی از «درگیری میان تعدادی از زندانیان محکومیت مالی و سرقت» یک کارگاه کارآفرینی معرفی کرد.

خبرگزاری تسنیم متعلق به سپاه پاسداران نیز در گزارشی به نقل از یک منبع آگاه در زندان اوین نوشت :‌ «زندانیان بند ۶ و بند ۷ که بند مخصوص سارقان و بند محکومان مالی است با یکدیگر درگیر میشوند اما بدلیل درگیر شدن تعداد قابل توجهی از زندانیان با یکدیگر؛ وکیل بندها با کمک نیروهای حراست سعی در متفرق کردن زندانیان می کنند. براساس این گزارش برخی از زندانیان با استفاده از فضای پیش آمده انبار لباس را آتش میزنند و مدیریت زندان برای اطفاء حریق از آتش نشانی کمک میگیرد.

واقعیت ماجرا

کانون حقوق بشر ایران از دو روز قبل یعنی از ۲۱ مهر در همین سایت روز بروز اخبار وقایع مربوط به زندان اوین را انتشار داده و هشدارها و آگاهی های لازم در این زمینه را یادآور شده بود که به برخی از آنها در زیر اشاره میشود :‌

کانون حقوق بشر ایران جمعه ۲۲ مهر ۱۴۰۱ – روز پنجشنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۱ زندانیان سیاسی محمد تقوی؛ رضا خندان ؛ رضا نوروزی و ماهان جلال دوست بطور ناگهانی از زندان اوین به مکان نامعلومی منتقل شدند. عوامل زندان درب های زندان را قفل کرده و گارد زندان اقدام به قدرتنمایی پوشالی کردند در نتیجه این اقدامات و در اعتراض به آن؛ زندانیان سیاسی در زندان اوین تجمع کرده و در هواخوری شعارهای ضدحکومتی از جمله : شعار مرگ بر خامنه ای و مرگ بر دیکتاتور و تبعید ربایش دیگر اثر ندارد سر دادند.

این حرکت اعتراضی روز بعد یعنی جمعه ۲۲ مهر ۱۴۰۱نیز ادامه پیدا کرد و زندانیان در حین شعار دادن شروع به حرکت در هواخوری و رفتن به سمت سالن ها کردند که در مسیر برخی زندانیان دیگر نیز به صفوف آنها پیوستند و شعارها به داخل راهروی سالن کشیده شد. سایر زندانیان غیر سیاسی نیز بعضا با دست زدن همراهی کردند و صدای شعارها در کل بند و بندهای اطراف شنیده می شد.

در ادامه کانون حقوق بشر ایران از قول یک منبع خود اضافه کرد :‌ هم آکنون ( ۲۲ مهر ۱۴۰۱) فضای زندان اوین بشدت ملتهب است عوامل زندان از ترس واکنش زندانیان درب زیر هشت را قفل کرده و رئیس بند و … هم امروز در زندان حاضر نشده اند. همچنین نیروهای سرکوبگر در اطراف بندها و خارج بندها در آماده‌باش هستند.

در روزهای بعد کانون حقوق بشر ایران یک کرونولوژی کامل از وقایع ۲۱ و ۲۲ و ۲۳ مهر و روزهای بعد از آن تنظیم و واقعیت های به وقوع پیوسته را انتشار داد که برای اطلاع بیشتر میتوانید به آن مراجعه نمایید.

بیشتر بخوانید: کورنولوژی وقایع زندان اوین؛ اوین در آتش و انفجارهای مهیب (iranhrs.org)

خلاصه اینکه اعتراض و شورش در همبستگی با قیام مردم ایران، از بند ۷ زندان اوین که بند زندانیان مالی به حساب می آید آغاز شد و بعد به بند زنان و بند ۸ (که بند زندانیان سیاسی بود) هم که تلاش کرده بودند به یاری زندانیان بند ۷ بشتابند نیز گسترش پیدا کرده بود. در این اعتراض، زندانیان سیاسی همراه با سایر زندانیان بند ۷ شعارهای ضدحکومتی سر دادند. آنان شعار مرگ بر خامنه ای دادند که در برابر آن با گارد ضدشورش روبرو شدند.

گارد در داخل زندان، درب بندها را بست و اقدام به شلیک گاز اشک آور به سوی زندانیان نمود. زندانیان که در حال خفه شدن بودند، برای نجات خود، اقدام به روشن کردن آتش در داخل بند نمودند که آتش بعدا به کارگاه خیاطی سرایت نمود. شماری از زندانیان به حیاط و هواخوری راه پیدا کرده و با روشن کردن آتش، سعی نمودند تا مردم را از جنایتی که در زندان در حال وقوع بود، مطلع سازند.

گارد زندان با وحشی گری تمام، زندانیانی را که حال آنان بر اثر شلیک اشک آور رو به وخامت نهاده بود، به هواخوری منتقل کرده و آنان را بشدت شکنجه کرده و مورد ضرب و شتم قرار داده و به سوی آنان که مقاومت می کردند، شلیک نمودند. ضرب و شتم زندانیانی که دست و پای آنان بسته شده بود، تا بامداد روز بعد ادامه یافت. بطوری که صدای فریاد زندانیان مضروب و مصدوم شده در خیابانهای اطراف زندان شنیده می شد. زندانیان مضروب و مجروح شده بدون هیچگونه رسیدگی و درمان، به داخل بندها منتقل و به حال خود رها شدند. دهها تن از زندانیان (از بندهای ۷ و ۸) نیز به زندان گوهردشت (رجایی شهر) منتقل گردیدند.

بیش از ۱۰۰ تن از زندانیان بر اثر شلیک ساچمه‌ای و همچنین ضرب و شتم توسط مأمورین، بشدت مضروب و مصدوم شدند و دستکم ۸ نفر از زندانیان بر اثر شلیک، کشته شده و جان خود را از دست دادند.

اسامی جانباختگان این درگیریها از این قرار است:

 ‍۱ . محمدحسین امینیان جزی – ۲۱ ساله (وی از بازداشت شدگان قیام دانشجویی در اوایل مهر ماه بود)

 ۲ . علی بساکی – اهل الیگودرز – ۳۶ ساله

۳ . علی اکبر (رسا) جعفری – ۲۳ ساله

۴ . محمدرضا مشهدی فراهانی – ۴۹ ساله

۵ . حمید سعید مظفری

۶ . حسین اکبرزاده

۷ . سیدفرهاد حسینی

۸ . عزت الله شهبازی

هدایت فرزادی و نقش مستقیم وی در فاجعه زندان اوین

شبانگاه شنبه ۲۳ مهرماه ۱۴۰۱ فاجعه اوین به نام هدایت فرزادی ثبت شد. او در نقش رئیس زندان اوین نقش اصلی را در حمله به زندانیان و شلیک به سوی آنان ایفا کرد. در جریان شورش و آتش سوزی تعدادی از زندانیان با شلیک گارد ضدشورش در زندان مجروح شدند و عده دیگری کشته شدند.

بیشتر بخوانید: هدایت فرزادی قاتل علیرضا شیرمحمدعلی رئیس زندان اوین شد

علت اصلی این حادثه از زبان زندانیان قزلحصار

زندانیان زندان قزل حصار در بیانیه ای که در محکومیت این جنایت صادر کردند، علت اصلی این جنایت دهشتناک را توضیح داده اند که در یک کلام ترس دیکتاتوری از پیوند قیام و اعتراض زندانیان سیاسی با  قیام مردم ایران بوده است. در بخش هایی از این بیانیه چنین نوشته شده است:

«مردم شریف و آزاده ایران

همانطور که مطلع هستید ماموران سرکوبگر جمهوری اسلامی روز شنبه ۲۳ مهرماه در پی حمایت زندانیان از اعتراضات سراسری مردم ایران به سرنگونی این نظام کودک کش؛ وحشیانه به بندهای ۷ و ۸ زندان اوین هجوم برده و اقدام به شلیک گلوله های ساچمه ای و جنگی و انواع گازهای اشک آور و بمب های صوتی به سوی زندانیان بی پناه و بی گناه کردند . این جانیان به این هم بسنده نکرده و زندانیان دست بسته را ساعت های متمادی بشدت مورد ضرب و شتم و شکنجه قرار دادند و اکنون پس از گذشته چندین روز از آن جنایت؛ از مداوای مجروحان سرباز میزنند ….

یعنی از آنجائی که بخاطر خط اصلی نظام برای مقابله با قیام که همانا دستگیرهای وسیع و گسترده بود زندانها در همه شهرستانها و مخصوصا تهران مملو از زندانیان سیاسی و قیامی شده بود بیم آن می رفت که موج قیام به زندانها نیز سرایت کند که البته ترس و وحشت عوامل خامنه ای از این اتفاق دور از واقعیت نبود کما اینکه پیش بینی آنها در چندین زندان در سراسر ایران بوقوع پیوست و زندانیان با شعارهای مرگ بر خامنه ای و مرگ بر دیکتاتور، همبستگی خود را با قیام مردم ایران به ثبت رساندند.

از جمله در زندان لاکان رشت و زندان مرکزی کرج و زندان تربت جام و زندان قزلحصار و ….  بنابراین ماموران زندان سرکوب بیرحمانه این حرکت های اعتراضی را در دستور کار خود قرار داده و به آتش کشیدن و کشتار زندان لاکان رشت و زندان اوین را به مرحله اجرا گذاشتند و مطابق معمول پاسخ هرگونه اعتراضی را با تفنگ و گلوله دادند تا مبادا این حرکت های اعتراضی سایر زندانهای کشور را در بر بگیرد…»

حمایت گسترده مردم از زندانیان زندان اوین

بلافاصله پس از انتشار خبرهای مربوط به شورش زندانیان در زندان اوین و مشاهده شعله های آتش بر روی تپه‌های اوین و صدای شلیک های مستمر، یک حرکت عظیم از جانب مردم در حمایت از زندانیان زندان اوین شکل گرفت و صفی طولانی از خودروها و مردمی که پیاده حرکت می‌کردند، به سوی اوین روانه شدند. این حرکت مردمی، قطعا در ممانعت از ادامه کشتار زندانیان، نقش تعیین کننده و مهمی داشت.

مردم تهران به محض اطلاع از حادثه، نیمه شب بصورت پیاده و سواره از هر سو به سمت زندان اوین سرازیر شدند آنقدر که ترافیکی به طول چندین کیلومتر در مسیر زندان اوین ایجاد شده بود و مردم با بوق های مستمر و شعار دادن و … حمایت بی دریغ خود را از فرزندانشان در زندان اعلام می کردند. حرکتی یکپارچه، متحد و وسیع اعتراضی در محکومیت جنایت مزدوران خامنه ای در حمایت از زندانیان محبوس در اوین، انجام گرفت که نقش نمادین در پیوند قیام کنندگان در داخل و بیرون زندان داشت.

انعکاس های بین المللی

در سطح بین المللی نیز این کشتار با محکومیت های فراوانی مواجه شد و دولت ها و ارگان های بین المللی حمایت خود را از زندانیان بی دفاع اعلام نمودند.

به برخی از این انعکاسات اشاره می‌کنیم:

-کارین ژان پیر سخنگوی کاخ سفید درباره این حادثه گفت: «ما در حال همکاری با شرکای خود هستیم شهروندان بسیاری از آنها در اوین در بازداشت بسر میبرند تا مسئولیت ایران را در قبال شهروندانی که به ناحق بازداشت شده اند به ایران یاد آوری کنیم».

– ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با تاکید بر اینکه گزارش های زندان اوین را با فوریت دنبال می کنیم اضافه کرد:‌ «ما با سوئیس بعنوان حافظ منافع خود در ایران در تماس هستیم؛ ایران مسئولیت کامل شهروندان ما را که به ناحق دستگیر شده اند به عهده دارد و باید فورا ازاد شوند».

سخن پایانی

در سالگرد این جنایت و کشتار زندانیان زندان اوین، درود می فرستیم به زندانیانی که در پس دیوارهای سرد و سنگی اوین، با سر دادن شعارهای «مرگ بر  خامنه‌ای» و «مرگ بر دیکتاتور» از درون زندان با پرداخت هزینه‌ای سنگین، همبستگی خود را با قیام سراسری مردم ایران، اعلام کردند. یاد جانباختگان این شورش را گرامی می داریم.

کانون حقوق بشر ایران را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید:
تلگرام / توییتر / اینستاگرام / یوتیوب / فیسبوک