ما مرگ را در در ایران زندگی می‌کنیم

فرن تقی‌زاده

یکی از کاربران در اینستاگرام با انتشار عکس‌های قدیمی پدرش نوشته که سن‌اش با سن پدرش در زمان فوت یکی است. پدری که هیچگاه حتی یک نخ سیگار هم نکشیده بود و در نهایت با سرطان ریه جانش را از دست داد. حالا این کاربر اینستاگرام از آینده خودش می‌ترسد: «نکند من هم با سرطان ریه بمیرم!»

آسمان تهران و چند شهر بزرگ دیگر مانند اصفهان و مشهد تاریک شده٬ و چشم چشم را نمی‌بیند٬ مقامات در مورد وضعیت هوا به شهروندان هشدار قرمز داده‌اند و مدارس غیرحضوری شده‌اند.

برخی از مخاطبان بی‌بی‌سی فارسی هم از وضعیشان به ما گفتند: «آلودگی‌هوا به درون خانه‌ها آمده است».

یکی از شهروندان در تهران در روزی که آلودگی هوا به وضعیت قرمز رسیده بود به من گفت‌ «چند روز است که به خاطر سردرد و احساس کسالت ناشی از آلودگی هوا از خانه بیرون نرفتم. اما امروز آلودگی خودش به خانه ما راه پیدا کرده است. داخل راهروها و اتاق‌ها بویش حس می‌شود. من فقط نگران مادرم هستم که باید حتما پیاده‌روی کند ولی خانه نشین شده و خواهرم که مجبور است به دانشگاه برود چون معلوم نیست چرا در این شرایط بحرانی دانشگاها را نبستند».

سارا در تهران زندگی‌ می‌کند٬ او در استوری اینستاگرامش عکسی منتشر کرده از اسپری‌های تنفسی که در ماشین همراه خودش دارد. او نوشته « ابزار ضروری زندگی من در پایتخت قدرت اول هسته‌ای جهان!».

تصویر

او می‌گوید زندگی در تهران برای من یک زندگی سمی است. او در حالی این سخنان را می‌گوید که صدایش گرفته است و می‌گوید «دماغم کیپ شده است٬‌ سردردی دارم که با هیچ دارویی خوب نمی‌شود چون اکسیژن به اندازه کافی به من نمی‌رسد. در دماغم انگار اگزوز ماشین گذاشته‌اند و مدام بوی دود را احساس می‌کنم». سارا در مورد داروهای تنفسی می‌گوید در زمان‌های آلودگی هوا قیمت‌ها در برخی مناطق بالا می‌رود یا نایاب می شود. او می‌گوید دستگاه اکسیژن‌ساز در خانه بسیار گران است. از سی تا شصت میلیون در بازار یافت می‌شود و فیلترهایش هم گران هستند.

«۲۶ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ بر اثر عوارض آلودگی هوا جان باختند»

 

این روزها خبر آمده که آمبولانس‌ها به دلیل آلودگی هوا در پنج میدان اصلی تهران مستقر شده‌اند. از مردم خواسته شد از «تردد غیرضروری» خودداری کنند. در مقابل این توصیه‌ها بسیاری در شبکه‌های اجتماعی پرسیده‌اند که از کجا خرج زندگی را دربیاوریم؟

تهران از ابتدای سال جاری تا کنون تنها ۹ روز هوای پاک داشته است. کم نیستند روزهایی که شرکت کنترل کیفیت هوا وضعیت هوای تهران و برخی از شهرهای دیگر را قرمز و نارنجی اعلام می‌کند.

سازمان حفاظت محیط‌زیست ایران در آخرین آمارش از میزان مرگ و میر بر اثر آلودگی هوا اعلام کرد «۲۶ هزار نفر در سال ۱۴۰۱ بر اثر عوارض آلودگی هوا جان باختند».

داریوش گل‌علیزاده٬ ريیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در گفتگو با خبرآنلاین گفته که آلودگی هوا تنها در تهران طی سال ۱۴۰۱ «جان شش هزارنفر را گرفته و حدود سه میلیارد دلار خسارت به جا گذاشته است». آمار کل خسارات اقتصادی ناشی از آلودگی هوا در ایران بیش از ۱۱ میلیارد دلار برآورد شده است.

ریشه آلودگی هوا در شهرهای مختلف ایران می‌تواند متفاوت باشد اما دلایل مشترکی هم دارند. سوزاندن مازوت یکی از این دلایل مشترک است. تصاویر بسیاری از اصفهان و اطراف تهران در این مورد منتشر شده است

آلودگی اصفهان در اخیرا باعث تعطیلی ادارات و مراکز آموزشی در شهرهای مختلف این استان شد. اداره حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان اعلام کرد که یکی از عوامل آلوده‌کننده هوای کلانشهر اصفهان٬ شرکت ذوب آهن است. این اداره اعلام کرده از طریق مراجع قضایی در این مورد وارد عمل شده است.

ویدیوهایی مربوط به کارخانه ذوب آهن اصفهان در روز ۱۴ آذر منتشر شد که دود غلیظی را نشان می‌داد که هوای منطقه را آلوده کرده بود.

بسیاری از مخاطبان بی‌بی‌سی فارسی «دولت و مسئولین ایران» را مسبب این وضعیت می‌دانند. آنها در کامنت‌های اینستاگرام برای ما نوشتند که «مسئولین به جای رسیدگی به وضعیت این کارخانه‌ها فقط شهرها را تعطیل می‌کنند و جان انسانها برایشان اهمیتی ندارد».

فلرهای نفتی بلای جان شهروندان

آلودگی هوا فقط در تهران نیست. در جنوب ایران آلودگی‌های مربوط به صنایع نفتی خسارات جانی و مالی بسیاری را به شهروندان تحمیل کرده‌ است. برخی از مخاطبان بی‌بی‌سی فارسی در جنوب ایران روایت‌هایشان را از آلودگی هوا و تاثیرش بر زندگی‌شان با ما در میان گذاشتند. از ماهشهر گرفته تا رامهرمز، عسلویه و اهواز.

 

در گفتگویی که با برخی از شهروندان در شهرهای جنوبی ایران داشتم از وضعیت سلامتشان جویا شدم. یکی از آنها در داروخانه‌ای در اهواز مشغول به کار است.

او گفت «سالهاست با افزایش آلودگی‌ها از نظر گسترش و تنوع در استان خوزستان میزان شیوع بیماری‌ها بخصوص بیماری‌های تنفسی افزایش یافته و این وضعیت در اولین بارندگی در این استان به چشم می‌آید. بجای اینکه بارندگی در اهواز موجب خوشحالی باشد٬ سیل بیماران به مراکز درمانی و داروخانه‌ها سرازیر می‌شود. افزایش ناگهانی مصرف دارو موجب کمبود داروهای تنفسی نظیر اسپری سمبیکورت، اسپری و شربت سالبوتامول، اسپری بکلومتازون و اسپری سروتاید، شربت تئوفیلین جی، قطره فنیل افرین، قطره کلرور سدیم و... می گردد. و این‌کمبود می‌تواند تامین دارو برای بیماران مزمن را به مشکلی جدی تبدیل کند. بیمارانی که خود یا خانواده هایشان با استیصال و سردرگمی از این‌داروخانه به آن داروخانه در پی داروی خود هستند و متاسفانه در مواردی با قیمتهای گزاف مجبوربه تامین آن از بازار آزاد و غیرمجاز هستند».

امین به منطقه عسلویه رفت و آمد دارد. او از مشاهداتش اینطور می‌گوید: « ساکنین عسلویه خودشون معتقدند که اکثرا دچار سرطان خواهند شد و حتی تعدادی‌ از آنها می‌گویند مرگ و میر ناشی از سرطان یا بیماری‌های ناشناخته خیلی زیاد شده است. موضوع اینجاست که با دلیل و مدرک نمی‌شود صحبت کرد چون اجازه هیج تحقیق مستقلی داده نمی‌شود. ولی به نظر من عسلویه در مورد آلودگی هوا چیز دیگری است. چون فضای کوچکتری است و از نظر جغرافیایی هم موقعیت ویژه‌ای دارد. رفتگرها در عسلویه هر شب از روی آسفالت جاده‌ها و خیابان‌ها گوگرد جمع می‌کنند. من شخصا از خیلی‌ها شنیدم که سرطان خون ناشی از بنزن موجود در هوا در عسلویه در حال زیاد شدن است. پرسنل پالایشگاه‌های فازهای مختلف عسلویه که بصورت اقماری دوهفته‌ای کار می‌کنند هم کاملا درگیر این مسئله هستند. اما کار برای تحقیق خیلی سخت، چرا که عموما آثار بیماری‌های احتمالی ناشی از این مشکل با تاخیر بروز می‌کند و با تغییر موقعیت کاری پرسنل و محل خدمت، آنها عملا از چرخه خارج می‌شوند.»

علی یکی از شهروندانی است که در جنوب ایران زندگی‌ می‌کند. او سال‌ها در منطقه ماهشهر زندگی کرده است. او به دلیل مشکلات تنفسی بعد از ده سال کار مجبور به مهاجرت به شیراز شده است. او شغلش را تغییر داده ولی همچنان گرفتار مشکلات تنفسی است.

با آلودگی هوا چه کنیم؟

در روزهایی که آلودگی‌هوا وضعیت را برای تنفس و زندگی شهروندان در ایران تیره و تار می‌کند، توصیه‌های پزشکی بسیاری هم در شبکه‌های اجتماعی دست بدست می شوند. اما چقدر این توصیه‌ها کار آمدند؟ و شهروندان با آلودگی هوا چه‌ باید بکنند؟ محمودرضا مومنی٬ کارشناس تغییراقلیم و آلودگی هوا مواردی را در این زمینه با ما در میان گذاشته است.

 

از چه ماسکی استفاده کنیم؟

ماسک «ان ۹۵» در صوتیکه که فعالیت خارج از خانه دارید می‌تواند به شما کمک کند. اما توصیه این است که از فعالیت‌های خارج از خانه در روزهای آلوده پرهیز کنید. اگر ماسک «ان ۹۵» ندارید می‌توانید از ماسک‌های خانگی دولایه که در میانش هم دستمال کاغذی گذاشته باشید، استفاده کنید. تحقیقات نشان داده این ماسک‌های خانگی می‌تواند تا ۷۰ درصد در مدت طولانی کارایی داشته باشد.

آیا گیاهان خانگی کیفیت هوای داخل خانه را بهبود می‌بخشد؟

هنوز شواهد کافی در این مورد که گیاهان خانگی می‌توانند کیفیت هوا را داخل خانه یا محیط کار ما بهتر کنند وجود ندارد.

تصفیه‌کننده‌های هوای خانگی می‌توانند کیفیت هوای داخل خانه را بهتر کنند؟

کارایی این دستگاه‌ها هنوز مشخص نیست و شک و تردیدهایی در مورد آنها وجود دارد. برای همین آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا پیشنهاد نکرده که از این دستگاه‌ها برای تصفیه هوا در خانه استفاده شود چرا که برخی از این دستگاه‌ها خودشان باعث آلودگی در محیط بسته خانه می‌شوند. آنها گفته‌اند که در مورد کارایی این دستگاه‌ها به تحقیقات بیشتری نیاز است.

آیا در روزهایی که هوا آلوده است تغذیه متفاوتی لازم است؟

تغذیه خوب در شرایط بسیار بد می‌تواند به عملکرد سیستم دفاعی ما کمک کند ولی تنها راه محافظتی نیست. مصرف آب و ماهی بیشتر توصیه شده است. از غذاهای فرآوری شده در این دوران کمتر استفاده کنید. توصیه شده در این شرایط از آنتی‌اکسیدان‌ها و امگا تری استفاده شود. همچنین ویتامین‌های سی٬‌ بی و منیزیم که در سبزیجات یافت می‌شوند، توصیه می‌شود.

 

این توصیه‌ها را در روزهای آلودگی هوا جدی‌بگیرید

• آب زیاد بنوشید.
• وقتی داخل خانه هستید حتی روزنه‌هایی که کنار پنجره‌ها وجود دارد را بپوشانید تا هوا کمتر از خارج به داخل خانه بیایید.
• از فعالیت خارج از خانه خودداری کنید. حتی به پارک نروید.
• مراقب گروه‌های حساس، مخصوصا آنهایی که مشکلات قلبی و عروقی دارند باشید.
• اگر می‌توانید بیرون از شهر، به جایی که هوای بهتری دارد بروید.
• سعی کنید از اجاق‌گازها کمتر استفاده کنید، چون این‌هم می‌تواند کیفیت هوای داخل را بدتر کند.