فرزاد صیفی‌کاران
حمید نوری، ملقب به «عباسی»، دادیار سابق زندان گوهردشت در حالی در نتیجه تبادل زندانیان بین ایران و سوئد آزاد شد، که مجید نوری، پسرش گفته بود او «به غیر از تبرئه به هیچ چیز دیگری رضایت نخواهد داد. آدم بی‌گناه چرا باید تبادل شود؟»
تبادل حمید نوری، با یورهان فلودروس و سعید عزیزی، شهروندان سوئدی، در حالی بدون اطلاع قبلی صورت گرفت که وزارت دادگستری سوئد ۳۰ مه سال جاری میلادی، پیش‌نویس طرحی الزام‌آور را برای انتقال محکومان خارجی در این کشوربرای تصویب به پارلمان سوئد ارائه کرده بود.
بر اساس این طرح قرار بود برای افراد غیرسوئدی که در این کشور به دلیل جرائم مختلف به حبس محکوم شدهاند، شرایطی فراهم شود تا به کشور خودشان بازگردند و دوران زندان را در کشور خود سپری کنند.
وزارت دادگستری سوئد گفته بود این طرح را در راستای کاهش فشار بر سازمان زندان‌های سوئد انجام خواهد داد، زیرا تعداد زندانیان بسیار زیاد است و نیرو برای ارائه خدمات و رسیدگی به آنها وجود ندارد.
بسیاری از فعالان سیاسی و دادخواهان بعد از اطلاع از تصمیم سوئد برای تصویب این طرح، تلاش‌هایی را آغاز کرده بودند تا از انتقال حمید نوری به ایران از طریق این طرح جلوگیری کنند. اما در اقدامی غافلگیرانه و در حالی که حمید نوری در راه ایران بود، خبر آزادی او منتشر شد.
مشابه طرح انتقال محکومان سوئد را دو سال پیش کشور بلژیک به تصویب رساند. اگرچه نهایتا بلژیک برای انتقال اسدالله اسدی، دیپلمات ارشد سفارت ایران در وین به اتهام «اقدام‌های تروریستی» به ۲۱ سال زندان محکوم شده بود، از این طرح استفاده نکرد، اما همان زمان هم تصویب طرح انتقال محکومان بین ایران و بلژيک سروصدای بسیاری به راه انداختند. در نتیجه اعتراض‌های گسترده، دادگاه قانون اساسی بلژیک طی حکمی اعلام کرد قبل از انتقال باید به قربانیان اسدالله اسدی اطلاع داده شود و آنها فرصت طرح شکایت داشته باشند.
اما دولت بلژیک در اقدامی بی‌‌سابقه، با حکمی که نخست‌وزیر این کشور صادر کرد، اسدالله اسدی را با چهار شهروند بلژیکی، اتریشی و دانمارکی مبادله کرد. اقدامی که مورد انتقاد شدید نمایندگان پارلمان بلژیک قرار است و نخست‌وزیر این کشور را به اقدامات فراتر از قانون اساسی متهم کردند.
این بار سوئد هم بدون اینکه منتظر تصویب طرح پیشنهادی وزارت دادگستری این کشور برای انتقال محکومان بماند، به گفته اولف، کریستنسن، نخست وزیر سوئد، «تصمیم سختی» را گرفت و حمید نوری را با دو شهروند سوئدی تبادل کرد.
باید اشاره کرد که همچنان سه شهروند سوئدی دیگر به نام‌های احمدرضا جلالی، که به اتهام «جاسوسی» به اعدام محکوم شده و نیز کوین گیلبرت و سیمون کاسپر به اتهام موادمخدر در ایران زندانی هستند.
واکنش‌ها چیست؟
خبر ناگهانی آزادی حمید نوری و بازگشت او به تهران در مبادله زندانی میان ایران و سوئد با واکنش‌های زیادی روبرو شده است. فعالان حقوق بشر و مخالفان جمهوری اسلامی ایران این اقدام را «شرم‌آور» خواندند و برخی حتی از احتمال یک معامله میان ایران و غرب نوشتند. در مقابل، طرفداران جمهوری اسلامی هم خوشحال شدند و آن را برگ برنده‌ای برای حکومت می‌دانند.
خود حمید نوری هم با رسیدن به تهران در چند پیام ویدئویی برای مخالفان جمهوری اسلامی خط و نشان کشید.
حمید نوری کیست؟
حمید نوری، دادیار سابق زندان گوهردشت (رجایی‌شهر) به دلیل دست داشتن در اعدام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ به دو اتهام جنایت جنگی در سطح بین‌الملل و قتل، در سوئد به حبس ابد و پرداخت غرامت به بازماندگان محکوم شده بود.
سال گذشته میلادی دادگاه تجدیدنظر (استیناف) منطقه‌ای استکهلم، بعد از بررسی مجدد پرونده حمید نوری، حکم حبس ابد او را تایید کرد.
او در ۱۸ آبان ۹۸ (۹ نوامبر ۲۰۱۹) پس از ورود به فرودگاه آرلاندای سوئد بازداشت شد.
حمید نوری در دفاعیاتش اعدام گسترده زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ را «ساختگی» و «جعلی» خوانده بود. مقامات ایران بارها اعلام کرده‌اند او «بی‌گناه» است و دادگاه را «سیاسی» خوانده بودند.
زندانیان سوئدی آزاد شده چه کسانی هستند؟
یوهان فلودروس، کارمند اتحادیه اروپا و شهروند سوئد است. اولین بار در شهریور ماه سال گذشته (۱۴۰۲) نیویورک‌تایمز از بازداشت او در ایران خبر داد. نیویورک تایمز در آن زمان اعلام کرد که این شهروند سوئدی ۵۰۰ روز است که در ایران در بازداشت است.
براساس این گزارش او در ۲۸ فروردین ۱۴۰۱ زمانی که قصد خروج از ایران را داشته در فرودگاه بازداشت می‌شود.
اتهامات این شهروند سوئدی «افساد فی‌الارض از طریق اقدام علیه امنیت کشور، اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرم علیه امنیت کشور وهمکاری اطلاعاتی» با اسرائیل اعلام کرده بودند.
آقای فلودروس ۳۳ ساله در نهادهای مختلف اتحادیه اروپا چندین سمت بر عهده داشته است.
از جمله در برنامه‌های آموزش کارآموزان ادارات دولتی و همچنین برنامه‌ای برای جذب جوانان سوئدی برای کار در اتحادیه اروپا.
آقای فلودروس از سال ۲۰۱۹ به عنوان دستیار ایلوا یوهانسون کمیسر اروپایی در امور مهاجرت خدمت کرد. سرانجام در سال ۲۰۲۱، او به سرویس اقدام خارجی اروپا (EEAS) پیوست.
سرویس اقدام خارجی اروپا (EEAS) سرویس دیپلماتیک و وزارت ترکیب شده خارجه و دفاع اتحادیه اروپا (EU) است. این سرویس زیر نظر جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی و امنیت اتحادیه اروپا فعالیت می‌کند.
سعید عزیزی شهروند ایرانی سوئدی، در حال گذراندن دوران محکومیت پنج ساله خود در زندان اوین بود.
وکیل او در بهمن سال گذشته خبر داد که آقای عزیزی ۶۳ ساله، روز ۲۱ آبان در جریان سفری از سوئد به ایران در منزل شخصی خود در تهران بازداشت شد.
اتهام این شهروند «اجتماع و تبانی برای ارتکاب جرم» عنوان شده بود.
حکومت ایران در سال‌های اخیر در موارد زیادی شهروندان دو تابعیتی را زندانی کرده و به آنها اتهام جاسوسی یا همکاری با دولت‌های متخاصم زده، اما پس از مدتی و در پی معاملات سیاسی آنان را آزاد کرده است.
ویدا مهران‌نیا، همسر احمدرضا جلالی، در پی اعلام مبادله حمید نوری با سعید عزیزی و یوهان فلودروس، اعلام کرد به وزارت خارجه سوئد می‌رود تا توضیح بخواهد که چرا از قبل درباره این مبادله به او اطلاع ندادند و چرا همسر او در میان زندانیان تبادل‌شده نیست.
احمدرضا جلالی، شهروند سوئد و استاد دانشگاه بود که به دعوت دانشگاه تهران و شیراز برای شرکت در کارگاه مدیریت بحران به ایران سفر کرد اما از هفت سال پیش که بازداشت شد، در ایران زندانی است. او به اتهام جاسوسی برای موساد به اعدام محکوم شده است.
ایرج مصداقی، فعال سیاسی که نقش مهمی در به محاکمه کشدین حمید نوری داشت در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی دستگیری حمید نوری، محاکمه و حکم صادره برای حمید نوری را یک موفقیت برای جنبش دادخواهی خواندو گفت که «عدالت در واقع پیروز شده است.»
او این موضوع را که دولت سوئد دو هفته پیش طرحی برای مبادله زندانیان تصویب کرده بود و قرار بود این طرح از سال دیگر اجرا شود، در کنار آزادی و بازگشت حمید نوری به ایران، اقداماتی از روی «سراسیمگی» خواند و گفت که دولت سوئد باید دستکم تلاش می‌کرد که احمدرضا جلالی و دو شهروند دیگر زندانی‌اش را آزاد کند.
شیرین عبادی، درباره این مبادله زندانیان نوشت «در دنیاییی که عدالت به مسلخ مصلحت‌اندیشی سیاستمداران می‌رود، دشوارترین کار بر عهده دادخواهان است.»
انجمن خانواده‌های دادخواه آبان در بیانیه‌ای که در شبکه ایکس منتشر کرد نوشت: «مبادله #حمید_نوری به عنوان یک جنایتکار علیه بشریت، خیانتی بزرگ از سوی دولت سوئد به مردم و جنبش دادخواهی ایران است.»
این انجمن افزود: «این اقدام شرم‌آور، جمهوری‌اسلامی را در گروگان‌گیری و جنایات بیشتر جسورتر می‌کند. هیچ جنایتی مشمول زمان نخواهد شد و جنایتکاران روزی در دادگاهی عادلانه محاکمه خواهند شد. ما، خانواده‌های دادخواه آبان، دوشادوش #دادخواهان دهه ۶۰ و دیگر خانواده‌های جان‌باختگان ۴۵ سال جنایت جمهوری‌اسلامی، تا روز اجرای عدالت به دادخواهی خود ادامه خواهیم داد.»
علیرضا آخوندی، نماینده پارلمان سوئد هم گفت که از شنیدن این خبر «بسیار عصبانی و خشمگین» است.
آقای آخوندی، که از فعالان مخالف جمهوری اسلامی است آزاد کردن حمید نوری را «توهینی به سیستم قضایی سوئد و همه سوئدی‌های ایرانی‌تباری» دانست که عزیزانشان در جمهوری اسلامی ایران کشته شدند.
اما از سوی دیگر محرم دمیرک، رهبر حزب مرکزی سوئد، که علیرضا آخوندی هم عضو آن است، از خبر آزادی شهروندان سوئدی از ایران استقبال کرد.
او با بازنشر سخنان نخست وزیر سوئد نوشت: «خبر فوق‌العاده خوب.» و خطاب به دو شهروند سوئدی که نخست وزیر سوئد از آزادیشان خبر داده بود گفت: «به خانه خود در سوئد و پیش خانواده‌هایتان خوش آمدید.»
سوران منصورنیا، یکی از چهره‌های خانواده‌های دادخواه قربانیان خشونت حکومت ایران خبر آزادی حمید نوری را «خبری بسیار تلخ» توصیف کرد اما گفت که آزادی او چیزی از بزرگی دستاورد دادگاه استکهلم کم نمی‌کند.
آقای منصورنیا، که برادرش برهان منصورنیا در اعتراضات سال ۹۸ کشته شده بود، عکسی از در ورودی گورستان خاوران که محل دفن اعدام شدگان ۶۷ است.
حامد اسماعیلیون هم که و با خانواده‌های اعدام شدگان دهه شصت در ایران و در «رنج پایمال شدن عدالت» با آنها ابراز همدردی کرد و گفت: «عدالت را باید در خود ایران در مورد حمید نوری، همدستانش و سایر جنایتکاران اجرا کنیم.»
حمید نوذری، فعال سیاسی و مسئول کانون پناهندگان سیاسی در برلین آلمان با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری در ایران و فشار به مجاهدین خلق برای عدم برگزاری مراسم سالانه‌شان در فرانسه، گفت اینها ممکن است نشانه‌های یک معامله بزرگ احتمالی میان ایران و کشورهای غربی باشد.
شیما بابایی، فعال حقوق بشر هم با همرسانی عکس فرش قرمزی که حمید نوری بر آن قدم گذاشته در شبکه ایکس نوشت: «سرخی این فرش از خون است.»
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید