تاثیر بهبود روابط با آمریکا بر اقتصاد بیمار ایران

پس از کاهش لحن خصمانه در روابط میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده آمریکا، فضای مثبت و امیدوار کننده ای در حوزه سیاسی و اقتصادی کشور ایجاد شد. فریدون خاوند، تحلیلگر مسائل اقتصادی در پاریس معتقد است کاهش تنش در روابط خارجی هر کشوری می تواند به ایجاد فضای اطمینان و اعتماد برای اقتصاد کمک نماید.

حوزه اقتصادی از جمله حوزه هائی است که نسبت به بروز تحولات مثبت و امید بخش در حوزه سیاسی واکنش مثبت نشان می دهد. در ایران هم پس از کاهش لحن خصمانه در روابط میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده آمریکا، مکالمه تلفنی میان دو رئیس جمهوری و دیدار روسای خارجه دو کشور، فضای مثبت و امیدوار کننده ای ایجاد شد. آخرین تغییرات اقتصادی در نرخ ارز و کالا و حتی تغییر در شاخص های بورس در ایران بیانگر همین موضوع است که اقتصاد ایران به سرعت نسبت به تحولات امیدوار کننده واکنش نشان داد.

هفته اول ماه مهر، هفته ای دیپلماتیک و سرنوشت در عرصه سیاسی جمهوری اسلامی بود. گمانه زنیها در خصوص دیدار و گفتگوی میان رهبران دو کشور ایران و آمریکا، پس از 35 سال قطع روابط افزایش یافته بود، بازار حتی به گمانه زنیها هم واکنش مثبت نشان داد، بگونه ای که فعالان در بازار خرید و فروش ارزهای خارجی و سکه (در روزهای پیش از انجام مذاکرات) دست از خرید و فروش و معامله کشیدند که همین امر باعث کاهش تقاضا و ریزش بیشتر قیمت‌ها شد. با این وجود بازار همچنان چشم انتظار مذاکرات در نیویورک بود.

در همین زمان و هنگامی که تمامی نگاهها به سوی نیویورک متمرکز بود، رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد "قیمتها به کف بازار رسیده"، که این اظهار نظر یک مقام رسمی کشور موجب واکنش بازار ارز و سکه در ایران شد و بار دیگر بازار ارزهای خارجی و سکه با روند افزایش قیمتها روبرو شد. نرخ دلار که در نخستین روزهای ماه مهر به کمتر از 2900 تومان رسیده بود، ناگهان به بیش از 3000 تومان افزایش یافت.

تااینکه در آغاز هفته جاری، پس از اعلام خبر مکالمه تلفنی میان دو رئیس جمهوری آمریکا و ایران، بازار سکه و ارز در نخستین واکنش، با ریزش قیمتها، هفته را آغاز کرد و نرخ دلار بار دیگر به کمتر از 3000 تومان سقوط کرد.

فریدون خاوند، تحلیلگر مسائل اقتصادی در پاریس معتقد است کاهش تنش در روابط خارجی هر کشوری می تواند به ایجاد فضای اطمینان و اعتماد برای اقتصاد کمک نماید.

در رابطه با روابط میان تهران و واشنگتن هم که اوج تنشها را قبلا به خود دیده بود، بطور قطع هرگونه حرکت به سوی آرامش می تواند در بازگرداندن این فضای اعتماد موثر باشد.

این کارشناس اقتصادی می افزاید: در چنین صورتی است که چنین فضای همراه با اعتماد به حوزه اقتصاد ایران نیز منتقل می شود و خبر انجام مذاکرات میان ایران و آمریکا خبر بسیار خوبی برای اقتصاد ایران است.

پیامدهای نوسانات در بازار ارز بر پیکر اقتصاد ایران

نوسانات شدید در بازار ارز پیامدهای بسیار شدیدی را بر پیکر اقتصاد کشور وارد می سازند. همانگونه که اوج گیری شدید نرخ ارز برای اقتصاد کشور زیان بار است، سقوط فوری و کوتاه مدت نرخ ارز نیز به همان اندازه می تواند به اقتصاد ایران ضربه وارد نماید. فریدون خاوند ایجاد ثبات در بازار ارز را از عوامل مهم در اقتصاد ایران برمی شمرد.

از جمله مواردی که اقتصاد بیمار و شکننده ایران را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد، "نوسانات شدید" بازار در واکنش به گمانه زنیها و یا وقوع برخی اقدامات در حوزه سیاسی کشور است. این نوسانات پیامدهای بسیار شدیدی را بر پیکر اقتصاد کشور، به ویژه اقتصاد ضعیف و شکننده ایران وارد می سازند.

این تحلیلگر سیاسی همچنین در خصوص تاثیر بازار ارز بر سایر بخشهای اقتصادی و صنعتی کشور چنین می گوید: صادرات و واردات از جمله حوزه هائی هستند که وابستگی شدید به بازار ارز و نوسانات ناشی از افزایش و کاهش نرخ ارز تاثیری شدید بر این حوزه ها دارد.

بخش بسیار بزرگی از واحدهای صنعتی و تولیدی ایران نیازمند واردات کالا هستند تا چرخه فعالیتهایشان به گردش درآید. واردات کالا وابستگی شدید به ارزهای خارجی دارد. از سوی دیگر بخش صادرات کشور هم برای فروش کالا به کشورهای دیگر به بازار ارز وابستگی شدید دارند. فریدون خاوند با تاکید بر تاثیر مستقیم نوسانات نرخ ارز بر فعالیتهای این حوزه می گوید: اگر قرار باشد که بازار ارز ایران در پیوند با رویدادهای دیپلماتیک بطور مداوم در نوسان باشد، افرادی که در این حوزه ها فعالیت دارند به هیچ عنوان نمی توانند برای ماههای پیش رو برنامه ریزی نمایند، زیرا که نرخ ارز به شدت بر تمامی آحاد جامعه و بخصوص اقتصاد ایران تاثیر می گذارد و باید هر چه زودتر از نوسانات شدید نرخ ارز جلوگیری شود.

تاثیر تحریم صادرات نفت و بانک مرکزی

تحریمهای شدید اعمال شده علیه جمهوری اسلامی، ازجمله تحریم های اعمال شده در حوزه صنعت نفت و تحریم بانک مرکزی اقتصاد ایران را در وضعیتی بسیار شکننده و ناگوار فروبرده است. تحریم صنعت نفت ایران که در ابتدا به منظور هدف قرار دادن برنامه هسته ای ایران اعمال شد، بر اقتصاد ایران تاثیر منفی شدیدی گذارده است. از تحریم در حوزه صادرات نفت ایران و بانک مرکزی بعنوان شدیدترین تحریمهای اعمال شده که تاکنون علیه برنامه هسته ای ایران به تصویب رسیده است، نام برده می شود. تحریم صادرات نفت ایران، از سوئی بر اقتصاد تک محصولی این کشور که بر درآمد حاصل از فروش نفت وابسته است، تاثیر شدید گذارده و از سوی دیگر تحریم بانک مرکزی هم مانع از وصول درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران شده است. در نتیجه، تحریم هر دو بخش یاد شده اقتصاد ایران را با مشکلات جدی و اساسی درگیر ساخته است.

فریدون خاوند در بررسی تحریمهای اعمال شده علیه ایران معتقد است تحریم صنعت نفت ایران ستون فقرات اقتصاد ایران را هدف قرار گرفته است. وی در عین حال تاکید می کند که باید نسبت به اینکه اقتصاد کشور به ویژه در حوزه نفتی بتواند به سرعت به وضعیت پیشین بازگردد، باید واقع بینانه برخورد شود، چرا که تحقق چنین امری مستلزم گذشت زمان است.

حال در چنین شرایطی، در صورت ادامه تماسها میان ایران و سایر کشورهای غربی و به ویژه ایالت متحده آمریکا و با توجه به مذاکرات پیش‌رو، میان ایران و کشورهای غربی، باید منتظر نتایج حاصل از مذاکرات آینده بود. در صورت ایجاد فضای اطمینان در جامعه و اقتصاد ایران است که زمینه های لازم برای رشد و بهبود اوضاع اقتصادی در کشور فراهم می شود.