آتلانتای جدید

بخشی از کتاب «ولفگانگ کرون»

آتلانتای جدید حکایت سفری ازمیان دریای جنوب است که از کشور پرو شروع و بایستی به چین منتهی می‌شد. چارچوب این واقعه یادآور سرنوشت علم( کشتی) است که ازمیان ستون‌های سرنوشت ساز به طرف بیرون، به پیش میراند.

بنا به مقدمه «ارغنون جدید» که هدف آن نوسازی میباشد، «بیکن» اشاره زیررا در مورد ارغنون جدید بیان می‌کند: « بعدازاینکه من درامتداد سواحل قدیمی چیزهای مفید و سودمند را جمع‌آوری و برداشت کردم، حالا من فهم انسانی را برای سفر در دریای آزاد مهیا وآماده می‌کنم. سفراکتشافی در دریای آزاد که ریسک آن باید توسط تجهیزات خوب (ارغنون جدید) محاسبه شود».

این استعاره چارچوب واقعه آتلانتیس جدید را بوجود می آورد- آتلانتیس جدید یک جزیره ای است که در سفردریایی به دست آمده است،اما نه به واسطه کار وعمل خویش، بلکه به وسیله خوش شانسی دریک بخت شوم و در اثریک توفان_. به همین خاطر هم او تجسم یک اوتوپیا است. دراین مورد در «ارغنون جدید» یک اشاره وجود دارد درجملات قصار کتاب اول(ص.127). بیکن این سئوال را مطرح میکند که آیا نوسازی اومحدود به علوم طبیعی است جواب او این است: «نه». زیرا نوسازی او مابقی علوم دیگر مانند علوم منطق،اخلاق،سیاست را هم دربرمی‌گیرد. روش گردآوری واقعیات، جدول اختراعات، در زمینه اجتماع وسیاست نباید کمتر بکار برده شوند. جنبه دیگر اوتوپیا نسبت به ارغنون جدید درخورتوجه وقابل ذکراست: « ارغنون جدید باید جایگزین ارغنون قدیم ارسطو بشود. آتلانتیس جدید یک اوتوپیا است که باید جایگزین آتلانتیس قدیم افلاطون بشود».

جزیره آتلانتیس 9000 سال پیش از زمان افلاطون دراثر یک زلزله در دریا فرورفت. درحالی که نزد بیکن آتلانتای جدید آرمان آینده است. چنان که تجسم افلاطون یک اثر ناتمام باقی میماند. زئوس یک اخطار صریح به همه خدایانی می‌‌دهد که از نوع حاکمیت منقرض ‌شده در آتلانتیس پیروی می کنند. در اینجا گفتگو قطع میشود. در حالی که نزد بیکن مسافرین از طرف یک دانای جزیره با چنین جملاتی بدرقه ورهسپارمیشوند:« همان‌گونه که شما آگاه شدید و کسب اطلاعات کردید، آن را درکشورهای دیگرنیزاعلام کنید». نزد افلاطون ناله وشکایت از انحطاط یک آرمان گذشته است. نزد فرانسیس بیکن موضوع کاملا از نوع دیگری است. ما درابتدا نظری اجمالی به تعدادی اصول و مبادی عمل آتلانتیس جدید می اندازیم:

سرنشینان کشتی را ابتدا، بعد از مدتی طولانی تحقیق وبازپرسی درباره مذهب، مقصد ووضعیت تندرستی آنان، اجازه ورود به کشور میدهند(ازجمله شوپن (در کتاب تاریخ فلسفه) معتقد است که «سیاست پناهندگی اروپا» یکی از طرح‌های بیکن است وضمنا نظری کاملا متفاوت درزمینه‌های مختلف با مولفاین کتاب آقای کرون دارد. تاکید از مترجم). بنزالم ، بطوری که دولت این جزیره را اتلانتیس جدید می نامد،اما آنها خود را بنزالم مینامند وبا توجه و دقت فراوان محافظ رازموجودیت خویش هستند. آنها بشخصه درعین اینکه تمامی قسمت‌های جهان را می شناسند اما درصورتی به عنوان بیگانه اجازه ورود به کشوررا دارند که در ابتدا در مهمانخانه اسکان گیرند. تا اهالی یک باردیگر فرصت یابند آیین ومقاصد بیگانگان را پرس وجو کنند. درروزاول گفت وشنود میزبان توضیح خواهد داد: که مذهب مسیحی ما اهالی بنزالم دراثریک مُعجزه طبیعت به ما اهداءشده است. معجزه‌ای که ازطرف یک فاضل ودانشمند اجتماع بنای سالمون با تحلیل علمی از پیشگویی الهی تعبیرشده است. برای تایید این امر خداوند بلافاصله از یک نخل یک کاغذ پوستی با ارزش از انجیل را شکوفا کرد. دردومین روز گفت وشنود مسافرین علاقه وتوجه بیشتری به اطلاعات درباره خانه سالمون پیدا می‌کنند. از مدت‌های مدید است که اساس قانون اساسی کشور «سالمون» بوجود آمده است. بنابرتوصیف و نام به عنوان اتحادی از فضائل اخلاقی ومحا سن نیک؛ سالمون و سولون(سولون- کاشف حق ؛یک شخصیت تاریخی جهان, هگل ) معرفی شده اند. خانه سالمون، درادامه گفتگو، خود را به عنوان یک موئسسه اجتمایی بزرگ وبا نفوذ کشور نشان میدهد. اولین مبادی عمل که به مهمانان توضیح دا ده میشود، این است که مجموعه دانش جهان را برای بنزالم تدارک وتامین میکنند بدون اینکه جزیره درخارج ازکشور معلوم ومشهود شود. وسیله آن خیلی ساده وسهل است: «جاسوسی صنعتی به هرنحوی». برای هر دوازده سال یکی ازاعضای خانه سالمون ماموریت پنهانی دارد وبه اندازه کافی با وسائل مالی درکشورهای بیگانه تامین میشود. برای اینکه " اطلاعاتی را درباره کار و موقعیت کشورهای دیگرتهیه کنند ؛ به خصوص درزمینه علم، هنر، کارخانه واختراعات ازهمه جهان. (146 ). بنزالم خود را به انزوا میکشاند تا کشف نشود و بدین علت به ندرت فرصتی به دیدارکنندگان می‌دهند که با کشور ومردم اساسا آشنا شوند وداوطلبانه تصمیم به اقا مت بگیرند.

مرتبط ساختن قانون سخت با کشش و جاذبه فردی نشان میدهد که منطقه بنزالم دارای یک اصول حقوقی ومدنی منحصر به خود است: «استفاده قدرت فردی ورفاه دولتی برای یکدیگر». ساکنین بنزالم این آرزو وخواست خویش را اینگونه نام گذاری میکنند که آنها " انسان گرایی وسیاست را با هم پیوند زدند". این آرزو و خواست از زمان تاسیس دولت توسط سالمون زنده مانده است. ساده وسهل نیست که تئوری اجتماعی بنزالم را در تصویری از دوران بیکن مرتب ومنظم کرد. ازیک طرف بنزالم مدل جامعه بورژوازی نیست، اما همانطورهم خیلی کم یک آرمان جامعه فئودالی کشاورزی است. اهمیت بزرگ دیدگاه هومانیستها (انسان گرایی ) قبل ازهر چیز یادآورانسان دوستی شهروندان دولت رنسانس است.

برای آنکه میهمانان بخش بیشتری از زوایای اجتماعی بنزالم را بشناسند، وقتی که آنها درحین بازدید از شهر با مردم همراه میشوند، به آنها اجازه داده می‌شود که در نهایت بدون محدودیت و تحت عنوان دیگری دریک جشن بزرگ خانواده شرکت کنند. این جشن آشکارمیکند که وحدت اجتماعی بنزالم بزرگ دارای سلسله مراتب و سیستم خویشاوندی است. سلسله مراتبی که زیرمراقبت ونظارت رژیم است که این حق مختص به خود را داراست که وکالت عمل درونی را برای منازعه حقوقی و تدابیر کمک های اجتمایی را دراختیاردارد. جشن مخلوطی ازیک پرُنوشی بزرگ ویک عبادت و موعظه است و برای احترام به رئیس یک خانوده است که موفق شده است سی 30 نسل بعدی زنده خود را ببیند که همه بیش از سه سال سن دارند.

اینجا نکته "طبیعی" مقررات اجتماعی است که برجسته میشود. مقررات، درمورد ازدواج و زندگی اخلاقی و همانطور هم درمورد مذهب، با انعطاف پذیری درنظرگرفته میشود و به همین منوال معانی آنها، اگر چه سخت، اما به عنوان امر "طبیعی" وانسان دوستی" قانونگذاری شده است. به طورمثال به داشتن فاحشه خانه، معشوقه اجازه داده نمیشود وهمان طورهم چند همسری. ازدواج اجباری بدون موافقت طرفین ممکن نمی‌باشد، اما بدون اجازه خانواده ممکن است ولی خانواده می‌تواند او را حق ارث محروم کند. رابطه جنسی خارج اززناشویی ممکن نمی باشد، اما تدابیری پیش گیری شده است که سود و زیان جسم‌گرایی قبل ازازدواج را ممکن سازد و این امر ملاحظه شده است: درحومه هرشهری دو حوض‌چه وجود دارد که یکی را آدم ودیگری حوا می نامند. یکی ازدوستان مرد و همانطوریکی از دوستان زن عاشق یا معشوق اجازه دارند که طرف مقابل را درحوض‌چه زیرنظرقرار دهند.( ببیند).154

یکی "از سالمندان خانه سالمون" بعد ازیک دعای خیر"پسر من خداوند ترا متبرک کند" به اوقول می‌دهد: «گنج گرانبهایی که ازهمه با ارزش تراست دراختیار دارم و این را به تو واگذارمیکنم و این گنج کلید خانه سالمون است. خانه‌ای که «خدا واراده انسان» مولفین حقیقی آن هستند (154) و این چیز مقصد این خانه نامگذاری شده است :«مقصد بنیانگذاری ما شناخت علت و حرکت است وهمچنین نیروی پنهانی در طبیعت و گسترش حوزه تسلط انسانها تا نهایت مرزممکنات است(156)». سریعا این سئوال مطرح می‌شود که چگونه میتوان این هدف عمومی را با سیاست انزوای جزیره هماهنگ کرد و درضمن همه چیزاینجا بنا بررفاه وآسایش بنزالم فراهم شده است و نه بنا برآسایش انسانها.

ما بعدا خواهیم دید خانه سالمون یک موسسه وابسته به دولت نیست بلکه یک موسسه مستقل وموثراست. این اشاره برطرف کننده اختلاف بین سلطنت انسان HUMAN EMPIRE ودولت ملی بنزالم نیست، بلکه فقط نشان میدهد که بیکن براین اختلاف وکشمش آگاه بود. تشریحات بعدی با یک لیست جامع شروع می‌شود که همه پژوهش‌های آزمایشی و تاسیسات را دربرمی‌گیرد که خانه سالمون دراختیاردارد. بیش از بیست موئسسه گوناگون معرفی میشود: لیست زیرین بیانگر یک تصویری ازانواع ،اهداف ونتایج این آزمایش‌ها و تاسیسات است: 1. آزمایشات متفاوت از500 مترعمق تا بر روی کوه قراردارد( پژوهش مواد و مصالح برای فراورده مصنوعی, کود؛ موادسوختنی)

2. کارگاه صنعتی یا فنی ( موتور؛ وسائل جنگی؛هواپیما؛ساعت؛آدمک مصنوعی ودستگاه خود کاریا اتوماتیک ، منابع زیرزمینی آبی)

3. پژوهش طوفان در روی 800متر بلندی و بر روی کوه قراردارد (اخترشناسی؛هواشناسی ) 4. پژوهش به انضمام سایر مایعات(گاز؛هوا؛ آب) مصنوعی؛ آبشار؛چاه ومنبع آب، تاسیسات یک باد تصنعی (؛ پژوهش مواد غذایی؛ پژوهش مصنوعی؛پژوهش برق؛نمک زدایی دریا؛پژوهش پزشکی) 5. پژوهش آزمایشگاهی برای آب گرم (بررسی دمای هوا؛گرمای بیولوژی؛ شعاع تصنعی) 6. موئسسه ریاضیات(هندسه, ابزارریاضیات؛ ستاره شناسی) 7. آزما یشگاه برای پژوهش (فراوردهای مصنوعی؛ کاغذ،رنگ؛الیاف) 8. لابور و آزمایشگاه برای تندرستی(تحقیق هوای آلوده وسالم؛ حمام طبی درمانی) 9. آزمایشگاه تغذیه علمی : آبجوسازی؛ نانوایی؛لابورآشپزی،آزمایشگاه دارویی 10. آزمایشگاه، بینایی بصری (نورتصنعی, طیف رنگارنگ نور، وسائل بینایی؛ سیستم روشنایی) کارگاه صوتی؛ علم صوت(وسائل موزیک؛زبان مصنوعی؛زبان حیوانات؛وسائل صوتی وهدایت ازدور) 11. آزمایشگاه چشایی؛ طعم ( بو؛وپژوهش طعم برای تغذیه و لذایذ ) 12. باغ وحش شناسی (پژوهش پرورش دادن(حیوان وگیاه)؛ بررسی سم ها و حوض پرورش ماهی) 13. آزمایشگاه حیوانات ریز(پرورش دادن حیوان قابل استفاده وسودمند به ویژه ازنوع زنبورعسل یا کرم ابریشم) 14. محوطه بزرگ آزمایشگاه (اعلام وضع هوا؛باران مصنوعی؛پرورش حشرات زنده) 15. پرورش درخت؛ نهال؛ وباغ آزمایشی؛ گُلُخانه (تحقیقات پرورشی؛) 16. تکنیسین یا کارمند شیاد ورشوه خوار, کلاه بردار ( فریب دهنده )

برای خواننده قرن17 باید این یک جهان معجزه‌وار وغیرقابل دسترسی بوده باشد، اما از دیدگاه قرن بیستم مشخص و معلوم است که تقریبا هر کار پژوهشی انعطاف پذیری متغیرو گوناگون دارند؛ از طرح ریزی ممکنات یک جهان تکنیک که تا به حال حتی یک نمونه آن واقع نشده است. فراوردهای مصنوعی ازموجودات زنده و یکی دیگر، طول عمُر بیشتر از طریق مصرف دارو که این قابل شک می باشد. همچنین مشخصات موسسات پژوهشی به طوراساسی از یکدیگرمتفاوت نیستند. امروزه برای آزمایش صنعتی، موئسسات همگانی پژوهشی وتجهیزات دانشگاهی طرح ریزی می‌شود، صرف نظر از آن که تعدد و نابرابری بزرگ است.

بیکن میخواهد معاصرانش را دراین زمینه تحت تاثیرقراردهد: "درتمامی زمینه ها ودرهمه انستیتوها یک رابطه نزدیک بین علم وتکنیک وجود دارد؛ همچنین آزمایش براساس دیسیپلین تقسیم بندی نشده است بلکه تقسیم‌بندی براساس محدوده زندگی است. طبقه بندی مواد و دستگاه بر اساس نظریاتی صورت می‌گیرد که از بکارگیری شناخت حاصل میشوند.

نکته با اهمیت دیگر درباره شیادین ورشوه خواران است و این را بیکن طرح ریزی کرد برای آنکه او این خطررامی دید که دانشمندان فرصت طلب، با هنر شعبده بازی و به عنوان مردان اعجاب انگیز، بتوانند درحکومت و در ملت نفوذ کنند. او برای یافتن نمونه نیازی به جستجوی فراوان در زمان خود نداشت: نماد نیروی مافوق طبیعت، ساحره؛( Hexen وجادوگران ,(magier طلاسازان و دکتران معجزه گر هستند، اما اعضای خانه سالمون معجزه و مظاهر آن را رد می‌کنند و برای اینکه بتوانند این شیادان را برملا سازند، می‌خواهند مرتبه جد یدی ایجاد کنند. ازین‌رو می‌گویند: "ما همه برادران را از پول و زناکاری ممنوع کردیم. ممنوع کردیم چیز طبیعی را به وسیله هنرتصنعی، به عنوان چیزی معجزه آسا به نمایش بگذارند؛ بلکه او را خالص طوری که هست بدون یک مظهر معجزه انگیزی نشان دهند(165). مفهوم اساسی فلسفی اینجا به پایان میرسد:« وقتی تکنیک به عنوان چیزی طبیعی نشان داده میشود، آنگاه این کار شیادی، بدلی، تصنعی است».

موضوع اساسی برای موقعیت بنای سالمون درجامعه، انجام کار مدیریت وسازماندهی آن است، اداره وخدمات آن؛ کار و حرفه‌های گروهی جدید از یکدیگر متفاوت میشوند: 1. دوازده تاجر که ازکشورهای بیگانه کتابها وآزمایشات مرتب ومنظم را به وطن می آورند. 2. سه صیاد جمع کننده که تمام آزمایشاتی که در کتابها وجود دارد، گردآوری میکنند 3. سه مامورمخفی که درهنرهای آزاد ومکانیستی ودررشته های عملی آزمایشات تجربی را جمع می کنند. 4. سه پیش کار(راه گشا) یا کارگران معدن که آزمایش را حک وامتحان میکنند. 5. سه پیونددهنده که نتیجه آزمایشات را طبقه بندی و درجدول می آورند,برای آنکه آنها نتایج بهتری ازنظارت واصول بدیهی و متعارف رابیرون بکشند.

6. سه نیکوکار که مجهزبه تجهیزات لوازم هستند که تحلیل نتایج عمل روزمره وعلم را به عهده دارند، به عنوان مبداء بحث و گفت وشنود و برای نتیجه ای که در خدمت علت باشد.

7. سه مشعل دارروشنایی بعد از گردهمایی متعدد و مشاوره در امور، کارها ونتایج آنها را ارزیابی می‌کنند؛ برای آنکه آزمایش جدید رامعین ومشخص کنند. پرنورترین مشعلی را که عمیق‌تر و بیشتراز حال در طبیعت نفوذ می کند با خودمی آورند. (165) 8. سه استاد یا پرفسورکه آزمایش راهدایت می کنند ودراین باره گزارش می‌دهند. 9. سه ناظر یا بازرس برای نظارت در طبیعت که آزمایشات اکتشافی کنونی را به طور وسیع نظارت می کنند و اصول متعارف و کلام قصاررا بوجود می آورند.

اینها درمجموع «سی و شش» همکارهستند؛ برادران خانه سالمون که اگرنوآموزان و نیروی فنی را به آن اضافه کنیم ارقام بزرگی میشود. ناظرین به دفعات مکرر متوجه میشوند که بدین ترتیب کاردستی بر حسب علم بکار بُرده میشود. اما چیزی که جلب توجه میکند این است که از شیوه کارساخت کنترل ذکری نمیشود. به جای آن دنباله کار را در"گردهمایی مختلف وبا مشاورت همه همکاران اخذ تصمیم میشود که درباره همه نتایج مشاوره می کنند.(164) این حالت کم‌تر یک مانوفاکتور و بیشتردمکراسی است. حتی بیش از حالت نهادهای پژوهشی کنونی که وجود دارند.

ادامه دارد.