فیلسوفان: مسئولیت

1- مقدمه:

در این اوضاع شاید سخن گفتن در حول مسائل انتزاعی شاید کاری بس بیهوده آید؛ ولی از آنجایی که نویسنده این نوشتار معتقد به این سخن عامیانه "کار خود کن و بار خود بر" است.

از این رو لازم میبینم به موضوعی بپردازم که مدتهاست که اندیشه ی من را به خود مشغول داشته و اکنون وقت آن است به طرح موضوع بپردازم.

در این نوشتار بیشتر از اندیشه های فیلسوفان حرفه ی و بزرگ نقل قول کرده ام تا اینکه نظر خود را به عنوان یک فردی که نه داعیه ی روشنفکری دارد و نه فیلسوفی، آورده باشم.

2- جان کلام:

"بسیاری از فیلسوفان انسانهای بی مسئولیتند"

3- تایید:

در همین جا از چند فیلسوف بزرگ برای تایید کلامم نقل قول میکنم.

امانوئل کانت:

نمیخواهم این واقعیت را پنهان کنم که به لاف و گزافهای پر باد و نخوت چنین کتابهای آکنده به حکمت .... به دیده ی بیزاری بنگرم زیرا کاملا قانع شده ام که روشهای پذیرفته شده قطعا بر این نادانیها ... خواهد افزود.

کارل رایموند پوپر:

به اعتقاد من .... به رغم خیانت های برخی رهبران فکری باز هم پاره ی کامیابیهای شگفت انگیز وجود داشته است.

ریچارد رورتی:

ما باید استدلالهای آنها ]بعضی از فیلسوفان[ را با لبخندی کنار بگذاریم و آنها را همانطور قرائت کنیم که دیکنز و پروست را میخوانیم.

4- معنا :

شاید به ذهن بیاید : آخر در این سه نقل قول هیچکدام از بی مسئولیتی سخنی به میان نیامده است،اما اگر درست دقت کنیم معنای سخنان این بزرگان با سخنان من به عنوان بی مسئولیتی فیلسوفان همپوشانی دارد.

مگر مسئولیت، انجام کنش موافق نسبت به وظایف و حقایق نیست؟

اگر اینگونه ی باشد ،آنگاه به نظر من بسیاری از فیلسوفان بی مسئولیت بودند به معنای دیگر: "میدانستند ونبودند".

5- مدعا:

بگذارید دو نقل قول انجام دهم تا معلوم شود که:

چرا فیلسوفانی بی مسئولیتند ؟

چرا بعضی از آنها ]بعضی از فیلسوفان[ بعض دیگر را بی مسئولیت خطاب میکردند؟

ابتدا از فیلسوفی مشهور و با فاصله ی زیاد زمانی نسبت به ما نقل قولی را انجام میدهم ، افلاطون:

دروغ گفتن و فریب دادن دشمنان شهر و شهروندان به سود شهر ،امری مختص حاکمان شهر و هیچ کس نباید با این حق ویژه کاری داشته باشد.

حال از فیلسوفی کنشگر و متاخر یعنی هایدگر:

بیهودگی نازیسم هنگامی آشکار میشود که در میابیم دقیقا همین گرایش اومانیستی به تلقی انسانها به عنوان هدف غایی،نه ابزاری برای رسیدن به یک هدف اصیل باعث پدید آمدن احساس بی هدفی و پوچ گرایی زندگی مدرن شده است.

6- همراهی:

اگر این دو سخن مو را بر تن شما راست نکرده است مقاله را به کناری اندازید و ادامه ی آن را نخوانید.

حقیقتا با خواندن این دو اندیشه لرز بر تن می افتد ،و باید ترسید از روزیکه دوباره این افکار جامه ی عمل بر تن کند و تحقق پیدا کند .

تنها کلمات "پستی ،حیوانیت،خونخواری" لایق این گونه افکار است و بس.

7- سخن کانت :

سخن کانت را باید خاتمه ی این تحمل برای این بی مسئولیتی دانست.

او معتقد است حال هر چقدر بی مسئولیتی "مدارا" میشود اما سدی را بایدبرای این طغیان بی مسئولیتی ساخت.

آری باید همدلانه کانت را فهمید که میخواهد حداقلهای بشریت که "حقوقش" باشد را، از این چرندیات نجات دهد که معصومانه در خواست میکند و میگوید که:

"در تمام جهان هیچ چیز به اندازه ی حقوق مردم مقدس و محترم نیست. حقوق مردم چیزی است که به هیچ وجه نمیتوان در مورد آن چون و چرا کرد و یا آن را مورد تعرض قرار داد .

لعنت بر آنکه حقوق دیگران را نقض کند و آنرا زیر پا گذارد.

حقوق مردم مامن آنهاست و از هر سد و مانعی محکمتر است."

8- کدام افکار بی مسئولیتند؟

راستش اگر تا اینجا رندانه جاده را میپیمودم و در این هفت بخش به نوشته ی خود باور داشتم اکنون باید در این بخش هشتم محتاط تر عمل کنم.

راستی کدامین افکار لایق این کلمه ی ژرف یعنی بی مسئولیتی هستند؟

یا کدامین فیلسوفان؟

به گمانم برای اینکه فلسفه ی و فیلسوفی این انگ را بخورد باید مانند این دو نقل قولی که از هایدگر و افلاطون آوردیم برایش وجود داشته باشد تا بتوان آن را جزو این دسته قرار داد.

بعد از آن باید از که نام برد؟

از فیلسوفان: هگل؟نیچه؟فوکو؟ ... ؟؟؟؟

از فلسفه ها: پسا مدرن ها؟ مارکسیستها؟ ... ؟؟؟؟

این دیگر با خواننده ی فهیم یا به کاری بس عظیم بستگی دارد تا این تفکیک را قائل شود.