اروپا از جدال گازی با روسیه نمی هراسد

زمستان معتدل و سیاست محکم اتحادیه اروپا، کارآیی موثرترین سلاح سیاست خارجی «ولادیمیر پوتین» یعنی صادرات سیاسی گاز را تضعیف کرده است. برخلاف انتظار، جریان انتقال گاز روسیه به اروپا در تمام چهار خط لوله اصلی صادرات در طول زمستان برقرار بود؛ درحالیکه پروژه خط لوله جدید ساوت استریم نیز به یک پایان مرموز و شرم آور نزدیک می شود. اکنون چشم ها بسوی اتحادیه اروپا است تا ببینند که آیا گازپروم – صادرکننده اصلی گاز روسیه – برای سالها شیوه ضدرقابتی تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت؟ اما چرا روسیه جایگاه خود در (تأمین) گاز اروپا را از دست داد؟

سیاست گذاران اروپایی هنوز شوک سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹، زمانیکه روسیه بدلیل مشکل قیمت و بدهی، اقدام به قطع صادرات گاز به اوکراین کرد را به خاطر دارند؛ این مسأله منجر به بحران گرمایش و تعطیلی کارخانه در کشورهایی مانند اسلواکی و مجارستان شد و کشورهای غربی مانند آلمان را وادار به یافتن منابع جایگزین کرد. اروپا یک سوم گاز مورد نیاز خود را از روسیه و از طریق خطوط لوله در سراسر اوکراین تأمین می کند. سیاستمداران به این نتیجه رسیدند که سلطه روسیه بر عرضه گاز به کشورهای شرق اروپا، یک اهرم فشار سیاسی در اختیار کرملین قرار می دهد.

از آن زمان، اتحادیه اروپا دست به تغییرات بزرگی زد. از طریق آزادسازی بحث برانگیز، اما موثر بازار گاز موسوم به «بسته سوم انرژی» روسیه تحت فشار قرار گرفت؛ بر این اساس روسیه دیگر قادر به تولید گاز و مدیریت خطوط انتقال گاز بطور همزمان در قلمرو اتحادیه اروپا نیست. اتحادیه اروپا همچنین یک سیستم تأمین قویتر ایجاد کرده است که پول مالیات دهندگان را از طریق یک شبکه انتقال داخلی جدید بین کشورهای وابسته به واردات گاز از روسیه قرار می دهد؛ اگر تأمین گاز از شرق متوقف شود، کشورها می توانند از جای دیگری گاز وارد کنند. در ماه دسامبر، کشور لیتوانی که پیش از این ۱۰۰ درصد وابسته به گاز روسیه بود، گاز طبیعی مایع (LNG) را از نروژ وارد کرد. واردات گاز اوکراین از غرب نیز بسرعت تحت تأثیر قرار گرفت؛ اتحادیه اروپا با میانجیگری درخصوص بدهی و اختلاف قیمت گاز بین اوکراین و روسیه، انتقال گاز حداقل تا سه ماهه نخست ۲۰۱۵ را تضمین کرد. علاوه بر این، زمستان معتدل به معنای مصرف کم گاز در اروپا و ذخیره سازی بالا برای بقیه سال است که در اینصورت حتی اگر روسیه بدنبال توقف انتقال گاز باشد، اثرات آن محدود خواهد بود.

روسیه نگرانی های دیگری نیز دارد؛ قیمت پایین نفت بر خزانه کاخ کرملین فشار آورده است. در ماه دسامبر گذشته «پوتین» بطور ناگهانی مجبور به لغو بودجه ۴۰ میلیارد دلاری خط لوله ساوت استریم به اروپای مرکزی از طریق دریای سیاه و بالکان شد. اتحادیه اروپا بدنبال اعمال فشار بر کرواسی برای باز کردن خط لوله واردات و ترمینال گاز طبیعی مایع (LNG) در ساحل دریای آدریاتیک است. همچنین اتحادیه اروپا قصد دارد از سلاح پرقدرت دیگری بر علیه روسیه استفاده کند: شکایتی بر اساس یک تحقیق چندساله درخصوص قیمت گذاری تبعیض آمیز و سوء استفاده های دیگر از بازار مربوط به سال ۲۰۰۴ که این مسأله می تواند منجر به تغییرات قانونی لازم الاجرا در مدل تجارت گازپروم و اعمال جریمه های سنگین شود.

این تحقیقات که توسط «خوآکین المونیا» رییس کمیسیون امور مالی اتحادیه اروپا انجام شد، سال گذشته به دلایل سیاسی (درگیری در اوکراین و نگرانی اتحادیه اروپا از بدتر شدن روابط با روسیه) به تعویق افتاد؛ اکنون سرنوشت این شکایت در دستان جانشین «آلمونیا»، «مارگارت وستاگر» قرار دارد.

برگرفته از اکونومیست

پایان گزارش./.