۷ تفاوت در انتخابات پارلمانی بریتانیا و انتخابات مجلس ایران

در بریتانیا تایید صلاحیتی در کار نیست

در انتخابات پارلمان بریتانیا مرجعی همچون شورای نگهبان در ایران برای تایید صلاحیت نامزدها وجود ندارد. احزاب نماینده های خود را برای شرکت در رقابت های انتخاباتی معرفی می کنند و در معرض انتخاب و قضاوت رای دهندگان می گذارند (احزاب بزرگ رویه انتخاب خودشان را دارند، که معمولا مبنای آن لیستی واحد و رأی اعضای محلی آن حزب است). نامزدهای مستقل از احزاب هم در رقابت های انتخاباتی به شرط این که ۱۰ امضا همراه با ۵۰۰ پوند ودیعه بپردازند، می توانند به عنوان نامزد در انتخابات شرکت کنند.

در ایران شورای نگهبان پس از بررسی صلاحیت داوطلبان نامزدی٬ فهرستی از تایید صلاحیت شدگان را برای آغاز رقابت های انتخاباتی به وزارت کشور که مجری انتخابات است٬ ارایه می کنند. منتقدان می گویند شورای نگهبان با این روش در رقابت ها دخالت و رقبای سیاسی خود را با رد صلاحیت از گردونه رقابت ها حذف می کند اما موافقان نظارت استصوابی این عمل را برای ممانعت از ورود نمایندگان بی صلاحیت حیاتی می دانند.

نظامی ها حق نامزد شدن ندارند

نامزدهای انتخابات پارلمانی در بریتانیا، باید دست‌کم ۱۸ ساله و تبعه بریتانیا، کشورهای مشترک‌المنافع یا جمهوری ایرلند باشد. بر خلاف ایران که منعی برای حضور نظامیان به عنوان نامزد انتخاباتی وجود ندارد، در بریتانیا افسران پلیس و نیروهای مسلح حق نامزدی ندارند. همچنین کارمندان دولت، مدیران شرکت‌های تجاری که منصوب دولت هستند، قضات و کسانی که به دلیل تخلف انتخاباتی محکوم شده‌اند و همین طور اعضای مجلس اعیان نمی توانند نامزد انتخابات شوند.

بریتانیا برای ۶۵۰ کرسی، ایران فعلا ۲۹۰ کرسی

انتخابات پارلمان بریتانیا بهار و انتخابات مجلس ایران زمستان سال جاری خورشیدی برگزار می شود

در بریتانیا ۶۵۰ حوزه انتخابیه وجود دارد که هر حوزه یک نماینده در مجلس عوام خواهد داشت. هر منطقه ای در این کشور که ۶۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد یک حوزه رای گیری محسوب می شود.

مجلس ایران ۲۹۰ کرسی دارد اما حوزه های انتخابیه برای انتخابات مجلس ۲۰۷ حوزه است. بر این اساس برخی از حوزه های انتخابیه (همانند تهران و دیگر شهرهای بزرگ) تعداد بیشتری کرسی در مجلس دارند. به طور مثال شهر تهران (به همراه ری٬ اسلامشهر و شمیرانات) ۳۰ کرسی در مجلس دارد در صورتی که یک حوزه انتخابیه محسوب می شود.

به تعداد کرسی های مجلس ایران بر اساس افزایش میزان جمعیت کشور می تواند افزوده شود.

در بریتانیا ۵ سال، در ایران ۴ سال

نامزدهایی که موفق به کسب رای و پیروزی در انتخابات شوند در بریتانیا برای یک دوره ۵ ساله و در ایران برای یک دوره ۴ ساله فعالیت خواهند کرد.

رای گیری: در بریتانیا فقط با ثبت نام، در ایران با شناسنامه

شهروندان بریتانیا ایرلند و مشترک المنافع برای شرکت در رای گیری حدود دو هفته پیش از روز رای گیری فرصت ثبت نام در انتخابات دارند. شهروندان هر حوزه (مجموعا ۶۵۰ حوزه) با ثبت نام در شهرداری محل سکونت٬ در همان محل می توانند در رای گیری شرکت کنند. ثبت نام برای رای گیری ضریب و امکان هرگونه تقلب را به در برابر رای گیری با شناسنامه و بدون نیاز به ثبت تقریبا به صفر می رساند.

در ایران رای گیری با شناسنامه و بدون ضرورت حضور در حوزه انتخابیه محل سکونت صورت می گیرد. به طور مثال یک شهروند اهل مشهد که در شیراز سکونت دارد می تواند در روز انتخابات با سفر به تهران رای خود را در این شهر و از میان نامزدهای این حوزه که محل سکونت او محسوب نمی شوند٬ به صندوق بریزد. منتقدان می گویند که رای گیری بدون ثبت نام و فقط با شناسنامه (پس از شرکت در انتخابات شناسنامه فرد مهر می خورد) امکان استفاده از شناسنامه دیگران و حتی شناسنامه های تقلبی یا افراد غایب یا متوفی را باز و ضریب تقلب را بالا می برد.

ملکه یا پادشاه رای نمی دهد

در بریتانیا شخص اول کشور (در حال حاضر ملکه الیزابت دوم) در رای گیری شرکت نمی کند اما در ایران چنین محدودیتی وجود ندارد و به طور معمول آیت الله علی خامنه ای رهبر ایران در نخستین ساعات رای گیری در محل اقامت رسمی اش در تهران در رای گیری شرکت می کند. دلیل ممنوعیت شرکت ملکه یا شاه در رای گیری انتخاباتی٬ جلوگیری از شایبه هرگونه اعمال نفوذ در روند انتخابات است. در ایران اعضای شورای نگهبان که نامزدهای انتخابات مجلس را تایید صلاحیت می کنند، خود منصوب رهبر هستند.

نماینده پیروز؟ در بریتانیا رای بیشتر در ایران رای اکثریت

هر نامزدی که رای بیشتری در حوزه انتخابیه اش به دست آورد پیروز انتخاب است. در ایران نامزد پیروز باید بیش از ۵۰ درصد کل آرا را به دست آورد و در صورتی که هیچ نامزدی موفق به کسب این آرا نشود٬ انتخابات به مرحله دوم کشیده می شود.

هر حزبی که در انتخابات پارلمانی بریتانیا دست کم ۳۲۶ کرسی از ۶۵۰ کرسی را به دست آورد حزب پیروز است و رهبر این حزب نخست وزیر بریتانیا خواهد شد. در ایران اگر حزبی واجد بیشترین کرسی ها مجلس شود مطابق قانون ارجحیت یا موقعیت سیاسی برتری جز این که توان سیاسی بیشتری در داخل مجلس برای انتخاب رییس داشته باشد یا طرح هایی را که در نظر دارد در مجلس تصویب کند٬ ندارد. مصوبات مجلس ایران هم نیاز به تایید شورای نگهبان دارد.