آمریکا و عربستان در جستجوی اهداف مشترک

در یمن، آمریکا از ائتلاف نیروهای به رهبری عربستان علیه حوثی ها حمایت می کنند. اما شمار بالای تلفات غیرنظامیان و بروز فاجعه انسانی در این کشور، آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است

پیامی که رهبران آمریکا و عربستان در جریان دیدارشان فرستادند حاکی از روابط محکم دو کشور بود.

"قوی، عمیق و همیشگی" از جمله صفاتی بود که دو رهبر در هنگام دیدارشان در توصیف رابطه خود به کار بردند.

جدای از این الفاظ، کاملاً واضح است که پادشاه عربستان در این دیدار تصمیم گرفته بود که ورای نگرانی عمیقیش نسبت به توافق هسته‌ای قدرت های جهانی با ایران حرکت کند، توافقی که باعث شد در چند ماه اخیر تنش‌هایی در روابط عربستان با دولت اوباما ایجاد شود.

نقطه اوج این تنش‌ها در ماه می سال جاری بود، زمانی که ملک سلمان از پذیرفتن دعوت باراک اوباما برای دیدار از آمریکا خودداری کرد. هرچند که سعودی‌ها اصرار داشتند که نشان دهند رد این دعوت به معنای بی محلی کردن به دعوت آقای اوباما نبوده است.

از زمانی که مذاکره بر سر برنامه هسته ایران به توافق منجر شد، ریاض موضعی محتاطانه داشته است.

اما سرانجام عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان حمایت این کشور را از این توافق بیان کرد.

Image copyrightAFPImage captionعادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان رضایت عربستان را از توافق هسته ای ایران اعلام کرد

پس از مشورت دو ماهه عربستان با متحدان اروپایی این کشور، آقای جبیر گفت که عربستان متقاعد شده که این توافق به نحو مؤثری فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مهار می کند.

به این ترتیب به نظر می‌رسد که یکی از مشکلات سعودی‌ها در ارتباط با ایران رفع شده باشد.

بنابراین آقای اوباما آن چه را که می‌خواست به‌دست آورد: حمایت قوی و آشکار یکی از متحدان بسیار مهم آمریکا در زمانی بحرانی، یعنی در زمانی که کنگره این کشور در تدارک رأی دادن به توافق هسته‌ای است.

کسب حمایت عربستان از این توافق، احتمالاً می‌تواند در ساکت کردن منتقدان سیاست خارجی آقای اوباما تأثیر داشته باشد، منتقدانی که معتقدند سیاست‌های دولت آمریکا باعث سلب اعتماد متحدان کلیدی این کشور در خاورمیانه شده است.

خطر تحریم‌ها؟

در حال حاضر تمرکز اصلی می‌تواند به مسئله کم کردن نفوذ ایران در منطقه معطوف شود که مشکل اصلی عربستان به شمار می‌شود.

عربستان سعودی و سایر کشورهای سنی عرب، حمایت ایران از گروه‌های شیعه در جریان درگیری‌ها در خاورمیانه را تهدیدی برای خود می‌دانند. این شامل حمایت از شبه نظامیان عراقی، رژیم بشار اسد در سوریه، گروه حزب الله در لبنان و حوثی‌ها در یمن می شود.

نگرانی عمده این است که پس رفع تحریم‌های اعمال شده علیه ایران بر اساس توافق هسته‌ای، این کشور ممکن است بیش از گذشته جسور شود.

پرداختن به این موضوع در جریان کنفرانس اخیری که در دوحه قطر و در مورد روابط آمریکا با جهان اسلام برگزار شد هم مورد بررسی قرار گرفت.

کولن کهل، از مقامات ارشد کاخ سفید در جریان این کنفرانس مجبور شد که این مسئله را روشن کند که هرچند آمریکا در کنار متحدان عربش در حوزه خلیج فارس ایستاده، اما این به معنای خصومت دائم با ایران نیست.

دولت اوباما تاکید می‌کند که به کشورهای عربی در مقابل فعالیت‌های ایران که باعث بی ثباتی در منطقه می‌شود، کمک خواهد کرد.

آمریکا در مورد کمک به مقابله با تهدید ایران از جمله در زمینه امنیت سایبری، دریایی و افزایش همکاری برای مقابله با تروریسم پیشنهادهایی به کشورهای عربی داده است.

جیمز اسمیت، سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی معتقد است که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، خواستار آن هستند که آمریکا در مورد "برتری نظامی کیفی این کشور نسبت به ایران" به آنها تضمین بدهد و هنوز معلوم نیست که آیا ملک سلمان چنین تضمینی را از آمریکا گرفته یا نه.

یمن و سوریه

Image captionدر یمن، آمریکا از ائتلاف نیروهای به رهبری عربستان علیه حوثی ها حمایت می کنند. اما شمار بالای تلفات غیرنظامیان و بروز فاجعه انسانی در این کشور، آمریکا را تحت تاثیر قرار داده است

باراک اوباما و ملک سلمان درباره همکاری و اختلاف نظر در دو زمینه دیگر هم با هم گفتگو کردند.

در مورد یمن، آمریکا از ائتلاف نیروهای به رهبری عربستان علیه حوثی‌ها حمایت می‌کند، اما شمار بالای تلفات غیرنظامیان و بروز فاجعه انسانی در این کشور، آمریکا را تحت تأثیر قرار داده است.

در جریان گفتگو دراین‌باره، عربستان سعودی وعده داد که بنادر دریای سرخ را برای ارسال کمک‌های بشر دوستانه تحت حمایت سازمان ملل باز کند.

در مورد سوریه، دو کشور علیه گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) همکاری می‌کنند، اما درباره نحوه برخورد با این جنگ داخلی با هم اختلاف نظر دارند.

در حالی که آمریکا نسبت به اشتیاق عربستان در حمایت از گروه های خاصی از اسلامگرایان افراطی در سوریه ابراز نگرانی می‌کند، عربستان می‌خواهد که آمریکا مستقیما دولت بشار اسد را هدف قرار دهد.

هر دو کشور در موج جدیدی از تلاش‌های دیپلماتیک با هدف احیای راه حلی سیاسی برای بحران سوریه مشارکت دارند، اما وزیر امور خارجه عربستان گفته است که پیشرفت در این مورد فوری نیست.

آنتونی کوردزمن، تحلیل گر امور خاورمیانه در مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک معتقد است که مواجهه با چنین مشکلات پیچیده‌ای در دور جدید آشوب‌ها در خاورمیانه نیازمند انجام گفتگوهایی استراتژیک است که پیش از این ضرورتی برای آن وجود نداشت.

به گفته آقای کوردزمن، روابط نزدیک آمریکا با کشورهای عربی براساس عواملی تنظیم می شود که هیچ کدام کنترل برآن ندارند و یکی از این عوامل، رفتار ایران است.

او می گوید که اگر توافق هسته‌ای ایران را به کشوری میانه‌روتر تبدیل کند، از دشواری‌های رابطه آمریکا با عربستان کاسته خواهد شد، به این دلیل که آمریکا دیگر لازم نیست برای جلب رضایت عربستان دست به اقدامی ملموس بزند. وگرنه هرگز توافق کاملی بین عربستان و آمریکا در مورد نحوه مواجهه با ایران به‌دست نخواهد آمد، مگر آن که آمریکا با ایران وارد یک جنگ تمام عیار شود.

عربستان و آمریکا، دو کشور کاملاً متفاوت هستند که باید راه‌هایی برای همکاری با یکدیگر پیدا کنند و "این مسئله آسانی نخواهد بود."