نقش خشونت در نتیجه انتخابات ترکیه

ترکیه در پنج ماه گذشته شاهد ناآرامی‌های زیادی بوده. آتش‌بس دو ساله بین «پ.ک.ک» و دولت شکسته شد و هر روز مراسم عزاداری نیروهای امنیتی در گوشه و کنار ترکیه برگزار می‌شد. ده‌ها نفر در بمب‌گذاری جان باختند. آمار بیکاران بالا رفت و ارزش پول ترکیه به شدت کاهش یافت. اما به رغم همه این مشکلات، دولتی که توسط مخالفان مسئول این نابسامانی‌ها معرفی می‌شد، دوباره به قدرت باز گشت.

«حزب عدالت و توسعه» از حمایت بنیان‌گذارش برخوردار بود. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه از تشکیل دولت ائتلافی توسط سایر احزاب مخالف جلوگیری کرد. او در قمار برگزاری مجدد انتخابات برنده شد و بار دیگر نشان داد که سیاستمداری کارکشته است.

حزب آقای اردوغان از وضعیت به وجود آمده به عنوان ابزاری برای پیروزی استفاده کرد. سیاست آقای اردوغان علیه «پ.ک.ک» و همچنین علیه کردهای سوریه آرای بسیاری از ملی‌گراهای ترک را به اردوگاه حزبش آورد. اگر به آرای حزب ملی‌گرای «حرکت ملی» نگاه کنیم، بیشترین ضربه به این حزب وارد شد. این حزب حدود ۴۰ کرسی را به «حزب عدالت و توسعه» باخت. از طرف دیگر «حزب دموکراتیک خلق‌ها»، حزب طرفدار کردها نیز رأی بسیاری از کردهای مذهبی را به «حزب عدالت و توسعه» باخت.

Image copyrightAFPImage captionپیروزی حزب «عدالت و توسعه» در انتخابات نوعی پیروزی شخصی برای رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری هم محسوب می‌شود

رئیس جمهور ترکیه به طور سنتی نبایستی از حزبی طرفداری کند، اما آقای اردوغان بارها غیر مستقیم از حزبش طرفداری کرد و بارها در مصاحبه‌های متعدد خود گفت که اگر به حزب مورد نظر رأی ندهند، بی ثباتی امنیتی و اقتصادی ترکیه را تهدید می‌کند.

مطبوعات طرفدار آقای اردوغان نقش مهمی در رساندن پیام «حزب عدالت و توسعه» به عهده داشتند. مثلاً تلویزیون دولتی TRT قانونا می‌بایست برای تبلیغ انتخاباتی وقت یکسان در اختیار احزاب مختلف بگذارد. اما در حالی که ۳۰ ساعت فرصت تبلیغاتی در اختیار «حزب عدالت و توسعه» قرار گرفت، سهم «حزب دموکراتیک خلق‌ها» تنها ۱۸ دقیقه بود.

از طرف دیگر نیروهای امنیتی در آستانه انتخابات فشار را بر مطبوعات منتقد دولت و روزنامه‌نگاران را افزایش دادند. در ایام تبلیغات انتخاباتی به ده‌ها روزنامه و روزنامه‌نگار منتقد دولت حمله شد و چندین تلویزیون خصوصی منتقد بسته شدند.

ناظران اروپایی: انتخابات آزاد بود، اما منصفانه نبود

بسیاری از مخالفان دولت در ترکیه چشم امید به «حزب دموکراتیک خلق‌ها» دوخته بودند. آنها امیدوار بودند که این حزب همچون انتخابات پنج ماه پیش، راه دست یافتن «حزب عدالت و توسعه» را به اکثریت آرا سد کند. صلاح الدین دمیرتاش، از رهبران «حزب دموکراتیک خلق‌ها» در آستانه انتخابات امیدوار بود که آرای بیشتری از دوره پیش کسب کند. اما این حزب دیشب بیش از یک میلیون رأی و ۲۱ کرسی پارلمانی را از دست داد.

مجموعه ای از عوامل باعث عدم موفقیت «حزب دموکراتیک خلق‌ها» بود. مهم‌تر از همه شروع جنگ بین دولت و «پ.ک.ک» و حملات داعش بود. در آستانه انتخابات بیش از هزار عضو فعال این حزب به اتهام ارتباط با تروریسم باز داشت شدند. ستادهای انتخاباتی و نامزدهای این حزب در برخی از شهرهای ترکیه مورد حمله قرار گرفتند. پس از انفجار دو بمب در راهپیمایی صلح آنکارا که به کشته شدن دست‌کم ۱۰۰ نفر -اکثراً از طرفداران این حزب- انجامید، «حزب دموکراتیک خلق‌ها» چند هفته مانده به انتخابات تمامی فعالیت‌های انتخاباتی خود را لغو کرد. رهبر این حزب گفت که پلیس امنیت آنان را تأمین نمی‌کند.

Image copyrightAPImage captionچهره بعضی شهرهای کردنشین پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات آشوب زده بود

دیروز پس از اعلام نتیجه انتخابات، صلاح الدین دمیرتاش رهبر مشترک «حزب دموکراتیک خلق‌ها»، نتیجه انتخابات را برای حزبش پیروزی خواند، اما گفت که «این انتخابات عادلانه نبود. ما نمی‌توانستیم امنیت مردم را تضمین کنیم. اما بدون تبلیغ انتخاباتی ما توانستیم ۱۰.۶٪ آرا را کسب کنیم. این پیروزی بزرگی است».

احمد داووداوغلو، رهبر «حزب عدالت و توسعه» دیشب در استانبول در سخنرانی پیروزی این حزب لحنی آشتی‌جویانه داشت. او نتایج انتخابات را "پیروزی برای دموکراسی و مردم" ترکیه خواند.

نتیجه انتخابات نشان می‌دهد که اکثر مناطق کردنشین با اکثریت آرا به حزب دموکراتیک خلق‌ها رأی دادند. این حزب با ۵۹ نماینده سومین حزب در پارلمان ترکیه خواهد بود. اگر «حزب دموکراتیک خلق‌ها» ده درصد حداقل لازم را کسب نمی‌کرد، تمامی ۵۹ کرسی به «حزب عدالت و توسعه» واگذار می‌شد و این حزب را قادر می‌کرد که به تنهایی قانون اساسی را تغییر دهد یا آن را به رفراندوم بگذارد. آقای اردوغان در تلاش است که با تغییر سیستم حکومتی ترکیه از پارلمانی به ریاست جمهوری، بتواند مراکز تصمیم گیری کشور را به کنترل خود در آورد. اما حزبش نتوانست تعداد کافی کرسی برای تغییر قانون اساسی به دست آورد.

در گذشته «حزب دموکراتیک خلق‌ها» نقش مهمی در مذاکرات صلح بین دولت و «پ.ک.ک» داشت. باید منتظر ماند و دید که با پایان یافتن انتخابات، آقای اردوغان دوباره به پای میز مذاکره باز خواهد گشت یا نه. آیا «حزب دموکراتیک خلق‌ها» به آقای اردوغان برای تغییر قانون اساسی کمک خواهد کرد و آیا آقای اردوغان در عوض مذاکرات صلح را سر خواهد گرفته شد؟

آقای اردوغان نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌های دولت آینده خواهد داشت. در آستانه انتخابات رسانه‌ها و تاجرهای رقیبان هدف نیروهای امنیتی بودند. حال که حزب آقای اردوغان برنده شده، بسیاری نگرانند که او با مخالفان خود تصفیه حساب کند.