منصور سیدسجادی که سرپرستی هیأت باستان‌شناسی شهر سوخته را به عهده دارد، در گفت‌وگو با سمیه ایمانیان می‌گوید:
«من معتقد به بازسازی جوامع گذشته هستم، یعنی نه تنها پیدا کردن کاخ، در و دیوار این محوطه تاریخی بلکه آثار مادی به دست آمده را می‌توانیم در خدمت بازسازی جوامع آن زمان به کار بگیریم. این کار فایده دارد، چون با شناخت ساختار یک جامعه باستانی می‌توانیم به روند تکاملی بسیاری از علوم و دانش‌های پیشامدرن پی ببریم.»
شهر سوخته: بزرگ‌ترین کلکسیون اسکلت در ایران
«شهر سوخته» که تابستان سال گذشته در فهرست میراث جهانی یونسکو هم ثبت شد، با مساحت بیش از ۳۰۰ هکتار بزرگ‌ترین شهر پیشاتاریخی ایران به شمار می‌آید. از طریق تصاویر ماهواره‌ای ۴۰ شهر دیگر در حوالی شهر سوخته شناسایی شده است. کاوش‌های باستان‌شناسی در «شهر سوخته» که نخستین بار در سال ۱۹۶۷ زیر نظر مرکز پژوهش‌های باستان‌شناسی و با همکاری باستانشناسان ایتالیایی آغاز شد، اطلاعاتی درباره زندگی اجتماعی مردم در عصر برنز (سه هزار سال پیش از میلاد مسیح) در این مناطق در اختیار باستانشناسان قرار داد. هنوز نتیجه کامل این پژوهش‌ها منتشر نشده است. سومین دوره تحقیقات باستان‌شناسی در «شهر سوخته» اما در آبان ماه سال جاری از سر گرفته شد.
سیدسجادی درباره زمینه‌های کاوش‌های تازه در «شهر سوخته» می‌گوید:
«برای نخستین‌بار در ایران مطالعات “پالئو پاتولوژی” یعنی “شناخت بیماری‌های باستانی” را از سال ۸۵ در این محوطه تاریخی آغاز کردیم و قصد داریم دنیایی را که در این زمینه باز می‌شود به طور کامل بررسی کنیم، چون بزرگ‌ترین کلکسیون اسکلت از سایت‌های باستانی ایران در “شهر سوخته” قرار دارد.»
باستانشناسان با تحقیقات درباره این اسکلت‌ها می‌توانند به آداب غذا خوردن مردم و مواد غذایی که مردم در آن دوران در اختیار داشتند پی ببرند.
دوره‌های کاوش «شهر سوخته»
| مراحل کاوش | دوره‌ها (پیش از میلاد) | مساحت شهر |
| دوره اول | ۳۲۰۰ تا ۲۸۰۰ | ۱۰ تا ۲۰ هکتار |
| دوره دوم | ۲۸۰۰ تا ۲۵۰۰ | ۴۵ |
| دوره سوم | ۲۵۰۰ تا ۲۳۰۰ | ۱۰۰ |
| دوره چهارم | ۲۳۰۰ تا ۲۱۰۰ |
تغییرات آب و هوایی توران‌زمین
شهر سوخته در نردیکی رود هیرمند (هلمند)، در جاده زابل به زاهدان در یک منطقه بی‌آب و علف قرار دارد. در عصر برنز اما این نواحی خوش‌آب و هوا و خاک آن هم حاصلخیز بوده است.
منصور سیدسجادی، باستان‌شناس
منصور سیدسجادی، سرپرست هیأت کاوشگران شهر سوخته درباره تغییرات آب و هوایی در «توران‌زمین» می‌گوید:
«در برخی مناطق سیستان در گذشته آب و هوای مدیترانه‌ای وجود داشته. بررسی‌ها نشان می‌دهد که هزار سال پیش چوبی که برای سقف شاه‌تیر خانه‌ها در این محوطه تاریخی به کار برده شده از جنگل یا بیشه‌ای به طول ۳۰ کیلومتر و عمق ۳۰۰ متر به دست آمده. بر اساس برخی بررسی‌های دیگر، حدود ۸۰۰ تپه یا روستا یا شهرک در شهر سوخته دارای تمدن بوده‌اند و تقریباً همه این روستا‌ها جمعیت داشته‌اند و برای گرما، انرژی، مصارف خانگی و صنعتی، کوره‌ها، اجاق‌ها و حتی سفال‌گری و فلزگری از انرژی استفاده می‌کرده‌اند. هنوز معلوم نیست انرژی را از کجا به دست می‌آورده‌اند. احتمالاً از چوب درختان.»
در شهر سوخته ۳۵ هزار گور وجود دارد. در ۱۰ درصد گورها شی خاصی وجود نداشته، اما در باقی گورها اشیایی به دست آمده که نمایانگر شیوه زندگی مردم در این نواحی در سه هزار سال پیش از میلاد مسیح است.
سیدسجادی در بخشی دیگر از توضیحات خود به دستاوردهای دیگر حفاری‌ها اشاره می‌کند:
«زمانی که در این محوطه یک قبر حفاری می‌کنیم، مواد زیادی مانند حصیر، نی، کشمش و تور ماهیگیری به دست می‌آوریم. همچنین براساس پیکره گاوهای به دست آمده به این نتیجه می‌رسیم که مصرف گوشت گاو بیشتر از جانوران دیگر در شهر سوخته بوده است. حتی ۲۱ درصد از استخوان جانوران به دست آمده متعلق به جانوران اهلی بوده.»
اهالی شهر سوخته با عیلامی‌ها در جنوب غربی فلات ایران و با ترکمن‌ها در ارتباط بودند. تولید گردن‌بند، پشم‌ریسی و سبدبافی از صنایع رایج در شهر سوخته بوده است. سرامیک را هم از افغانستان و کویته در غرب پاکستان وارد می‌کردند.
۸۰ باستان‌شناس و یک هیأت علمی از دانشگاه تهران
در حال حاضر ۸۰ باستان‌شناس ایرانی در «شهر سوخته» در حال پژوهش‌های باستان‌شناسی هستند. یک هیأت علمی از دانشکده بهداشت دانشگاه تهران هم برای بررسی مسائل مربوط به بیماری‌های ناشی از کرم‌های مختلف در شهر سوخته حضور دارد.
در سال‌های گذشته این گمان به وجود آمده بود که اشیای یافت شده در «شهر سوخته» به حال خود رها می‌شوند. سرپرست هیأت باستانشناسان شهر سوخته اما می‌گوید آثار یافت شده در مخزن موزه ملی ایران، سالن نمایش موزه ملی ایران، مخزن و سالن نمایش موزه منطقه‌ای جنوب شرق ایران در زاهدان، موزه مردم‌شناسی زابل، موزه مردم‌شناسی «شهر سوخته»، مخازن پایگاه باستان‌شناسی «شهر سوخته» و موزه هنرهای شرقی رم در ایتالیا نگهداری می‌شوند.
در سال ۱۳۹۳ باستانشناسان در شهر سوخته قبر مرد جوانی را کشف کردند. سر او را از بدنش جدا کرده بودند و آلت قتل را هم زیر پای او گذاشته بودند. باستانشناسان احتمال می‌دادند که این مرد جوان اعدام شده است.
یک تخته‌نرد با نقش بز بالدار و همچنین جمجمه جراحی شده یکی از ساکنان این شهر نیز از یافته‌های مهم باستانشناسان در کاوش‌های اخیر است.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید