وضعیت اضطراری بین‌المللی: ویروس «زیکا» جهان‌گیر می‌شود

زیکا ویروسی است که از طریق پشه به انسان منتقل می‌شود و در حال حاضر در بخش وسیعی از آمریکای لاتین و کشورهای حوزه کارائیب شیوع یافته و به سرعت نیز در حال گسترش است.

سازمان بهداشت جهانی (WHO) پیش‌بینی می‌کند که در سال جاری میلادی ویروس زیکا به طرز شدیدی گسترش می‌یابد و دست‌کم چهار میلیون نفر را در آمریکای لاتین آلوده می‌کند. حتی این سازمان ویروس زیکا را ویروسی «تهدید کننده‌تر» از ابولا عنوان کرده است.

همچنین بنا به برآورد سازمان جهانی بهداشت، ویروس زیکا احتمالاً در تمام کشورهای قاره آمریکا، به جز کشورهای کانادا و شیلی، شیوع خواهد یافت. با این حال هنوز استراتژی مشخصی برای مقابله با شیوع این ویروس  دیده نمی‌شود.

نخستین‌بار ویروس زیکا در سال ۱۹۴۷ در جنگل زیکا در اوگاندا شناسایی شد. با این حال تا همین هفته گذشته کمتر کسی نام آن را شنیده بود.

تا به حال مبتلایان به این ویروس در ۲۳ کشور آمریکای لاتین مشاهده شده‌اند. البته در دانمارک و اندونزی نیز مواردی از ابتلا به این ویروس تشخیص داده شده‌اند. در برزیل و کلمبیا فاجعه زیکا در ابعاد کلانی عرض اندام می‌کند.

ویروس زیکا کشنده نیست، با این حال تا کنون هیچ راهی برای پیشگیری از انتقال این بیماری وجود ندارد، نه درمانی برای این بیماری وجود دارد و نه واکسنی.

ویروس زیکا مولد بیماری «میکروسفالی» است. میکروسفالی اختلالی در دستگاه عصبی است و در نتیجه آن نوزادانی با جمجمه و مغز کوچک‌تر از حد معمول متولد می‌شوند.

درکشور برزیل، میزبان المپیک ۲۰۱۶، یک و نیم میلیون نفر در سال جاری به ویروس زیکا گرفتار شدند. همه با علایمی از سردرد، تب، منگی و سرگیجه شدید. همین امر نیز موجب شده تا بسیاری این ویروس را تهدید جدی برای برگزاری المپیک ۲۰۱۶ در برزیل بدانند و بلیط‌های المپیکی خود را لغو کنند.

ویروس زیکا در ۱۹۴۷ و پس از آزمایش بر روی یک میمون در جنگل زیکا اوگاندا شناسایی شد. اکنون کلمبیا و برزیل بیشترین مبتلایان به زیکا را دارند/ عکس از afp

علاوه بر این، تاکنون شمار نوزادان مبتلا به این بیماری میکروسفالی در برزیل به رقمی بسیار نگران کننده و به بیش از سه هزار و ۸۰۰ مورد رسیده است.

در کلمبیا نیز بیش از ۲۰ هزار نفر به این ویروس آلوده شدند که از این میان بیش از دو هزار و ۱۰۰ نفر زنان باردار هستند. همچنین بیش از ۵۰۰ نوزاد مبتلا به میکروسفالی تا به حال در کلمبیا متولد شدند.

دولت کلمبیا می‌گوید تا پایان سال جاری بیش از ۶۰۰ هزار نفر در این کشور به ویروس زیکا مبتلا خواهند شد.

مقام‌های بهداشتی کلمبیا، السالوادور، جامائیکا و اکوادور از زنان خواسته‌اند دست‌کم تا هشت ماه آینده باردار نشوند.

همچنین مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا به زنان باردار توصیه کرد که از سفر به کشورهای آمریکای لاتین و حوزه کارائیب خودداری کنند.

منشأ زیکا: تخریب محیط زیست و تغییرات اقلیمی

منشأ اصلی گسترش ویروس زیکا را در یک کلام می‌توان تخریب محیط زیست در وسیع‌ترین معنای آن عنوان کرد.

آب راکد و کثیف، قطع درختان جنگل، گسترش شهر‌ها، افزایش شهرنشینی بدون زیرساخت لازم و افزایش زباله، همگی از عواملی به شمار می‌آیند که پشه‌ای موسوم به «آیدس آیگیپتی» (حشره مصری) یا‌‌ همان زیکا مکان مناسب خود را در شهر‌ها بیابد و از این طریق ناقل ویروس زیکا شود.

هم متخصصان بیماری‌های ویروسی و هم تحلیلگران محیط زیست متفق القول بر این باورند که خرابکاری‌های فزاینده انسان در طبیعت سبب برهم زدن چرخه بسته این حشرات در میان جنگل‌های بکر و مراتع شده است.

در واقع جنگل‌زدایی فزاینده و رشد خیره کننده ۴۵۰ درصدی قطع درختان در آمریکای لاتین در سال‌های اخیر و پوشش کم ارتفاع گیاهی و گسترش زمین‌های کشاورزی در درون شهر‌ها و از این طریق آلودگی آب‌ها با پساب کشاورزی بستر مناسبی برای یورش این حشرات موذی به شهر‌ها فراهم آورده است. حشراتی تشنه مراتع مرطوب و آب‌های کثیف.

از سویی دیگر، روند فزاینده گرمایش جهانی و افزایش تدریجی میانگین دما در مناطق خاصی مثل آمریکای لاتین موجب شده تا تولیدِ مثل حشراتی از قبیل زیکا سریع‌تر و بیشتر شود. از این جهت گسترش ویروس‌هایی مانند زیکا عمیقاً به تغییرات اقلیمی وابسته است.

به گزارش وزارت بهداشت ایران تا کنون هیچ موردی از ابتلا به ویروس زیکا در ایران گزارش نشده است. البته با توجه به عوامل فوق و منشأ این ویروس می‌توان دریافت که ایران نیز می‌تواند بستر مناسبی برای هجوم پشه‌های ناقل زیکا باشد.