در دو بخش پیشین به بخشی از پیوند ها و شباهت و یگانگی ها اشاره شد:
قسمت اول: چه پیوندی بین زبانهای سومری و ترکی هست؟
http://www.iranglobal.info/node/47164
قسمت دوم: چه پیوندی بین زبانهای سومری و ترکی هست؟ قسمت دوم
http://www.iranglobal.info/node/49916
دراین بخش به گوشه ای از تغییرات آوایی اشاره میکنم که در زبان سومری و ترکی رخداده است:
معانی واژه های سومری را از فرهنگ پروژه ی
http://psd.museum.upenn.edu/epsd/nepsd-frame.html
نقل میکنم که جدید ترین کار در این زمینه است و مدام کاملتر میشود.
در تلفظ حروف سومری که به لاتین تبدیل شده ، از نظر اهل فن b صدای p ؛
d صدای t ؛ گ g صدای k ؛ نیز میدهند و به جای یکدیگر میایند. این پدیده در زبان ترکی معاصر هم وجود دارد.
η=ng=ğ انگ صدای ن عنّه که اکنون در برخی زبانهای ترکی هست-ترکمنی- در سومری نیز موجود بود. و همنطور در ترکی باستان.
که به تدریج در ترکی معاصر از بین رفته است. در سومری dingir یا [DANAGAR DANAGAR [CONTAINER
تانگریtangırı (خدا) در ترکی باستان، ( سه سنگیاد گؤگ ترکها)، اکنون تبدیل شده به تانریtanrı و تاریtarı. حذف η=ng
god
diĝir [DEITY] wr. diĝir; dim3-me-er; dim3-me8-er; dim3-mi-ir; di-me2-er "deity, god, goddess" Akk. iltu; ilu
ilu [GOD] wr. ilu "god" Akk. İlu
تبدیل d به y
dar سومری با معنی شکافتن به صورت yar در ترکی معاصر ، با معنی شکافتن . d به yتبدیل شده است.
DAR
dar [DRIP?] wr. dar "to drip?"
dar [SPLIT] wr. dar "to break up, crush, grind; to split, split up; to cut open" Akk. pênu; pêşu; salātu; šalāqu;šatāqu
gunu [SPECKLED] wr. gun3; gu2-un-gu2; gu2-nu; gun5 "(to be) speckled, multicolored; (to be) hatched (in sign names); to anoint, smear on, apply makeup" Akk. barmu; eqû
di سومری به شکل de در ترکی معاصر- و در بعضی لهجه ها به همان صورت di– در رابطه با سخن گفتن استعمال میشود. dedim
didim
di [SPEAK] wr. di "non-finite imperfect stem of dug[to speak]" Akk. atwû; dabābu;qabû
dug [SPEAK] wr. dug4 "to speak, talk, say; to order; to do, perform; to negotiate" Akk. atwû; dabābu; epēšu; qabû
e [SPEAK] wr. e; na-be2-a; be2; ne; da-me; na-be2; e7 "perfect plural and imperfect stem of dug[to speak]" Akk. atwû; dabābu; qabû
du سومری ، که دررابطه با انجام دادن و رفتن؛ به کار میرفت اکنون نیز در ترکی به همان شکل استعمال میشود :
du در حالت get
du در حالت işi gör
du [BUILD] wr. du3 "to build, make; to do, perform" Akk. banû; epēšu
du [GO] wr. du "imperfect singular stem of ĝen[to go]" Akk. Alāku
1-
ساگ sag
به شکل ساغ sağ به معنایی که در زیر آمده باز هم به کار میرود. تبدیل گ g به ğ غ در آذربایجانی.
sag
sag [GOOD] wr. sag8; sag9; sag10; šeg10; sag12 "(to be) good, sweet, beautiful; goodness, good (thing)" Akk. banû; damāqu; dumqu; ţābu
sag [RARE] wr. sag10; sag8 "(to be) high quality; (to be) rare, precious" Akk. aqru; aqāru
2-
sagساگ
. از ساللاماق، به معنای آویختن-آویزان کردن-دارکشیدن یا کشتن. استعمال میشود ،sal به صورت sag
L به g تبدیل
sag [SCATTER] wr. sag2; sag3; sag7 "to throw (down); to scatter, disperse; to kill, to beat" Akk. dâku; nasāku; nêru; sapāhu
sag [UNMNG] ""
e در سومری به معنی خانه به کار رفته. ev در ترکی . افزایشv .
e [HOUSE] wr. e2; ĝa2; e4 "house; temple; (temple) household; station (of the moon)?; room; house-lot; estate" Akk. Bītu
tir
[ 1 ]
tir
[ 2 ]
ĝeštir (geštir)
واژه ی سومری ست که هنوز هم در جملات ترکی آذربایجان به همان معنی تیرک استعمال میشود.
tir [FOREST] wr. tir; ĝeštir "mud; forest, wood" Akk. luhummû; qištu
کوتاه کنم. نتیجه ی این بررسیها نشان میدهد:
برخی حروف حذف -و برخی تبدیل به حروف دیگر –و یا عینا به زبان امروزی منتقل شده اند . یا مشدت بودنشان از بین رفته است.
در برخی لهجه ها از جمله در لهجه ی اورمیه خصلت مشدت حرف زدن کم و بیش باز هم وجود دارد.
آنچه اینجا مهم است اینه که با تمام تغییرات آوایی در بخشی از واژه ها، هنوز هم معانی این قسمت- نه چندان اندک- در ترکی قابل فهم است.
منهای بخش اعظم واژگان که قابل درک نیست .
برخیها کوشیده اند قواعد عمومی برای تغییرات آواها بیابند و اصولی را نیز ذکر کرده اند. کار دو تن را بررسی نمودم، متأسفانه کلمات سومری نقل شده
منبعشان معلوم نبود و کنترول درستی واژه ها هم جواب نداد. بیرون کشیدن اصول کلی تغییرات کاری ست که لازم است براساس منابع استاندارد و معتبر صورت بگیرد.
تغییرات آوایی
ترکی باستان تا امروز:
در سه سنگیاد گوگ ترکها مثلا کلمات : aç به ac؛adak به ayaq و bilgə به bilən یا bilici و
il بهel ( به معنی ایل و خلق ) و.... تبدیل شده اند.
مهم این است که ساختمان جملات سومری
1-مانند ترکی از سه قسمت- فاعل-مفعول-فعل- با ریشه ی ثابت افعال و افزایش وندها (در پیش و پس و میانه ی واژه ها) تشکیل شده است. مثل ترکی.
2- روش « درک و احساس و زیبایی شناسی پدیده ها» و نحوه ی بیانشان که من این خاصه را« نگاه زبانی به فنومن ها » نامیده ام مانند زبان ترکی ست.
ud در سومری به معنی روز یا گون
udun : اوجاق
aşme : کره یا جام خورشید . که ud هم استعمال شده است.
مثل حالا که گونgün را به دو معنی خورشید و روز به کار می بریم؛ و واژه ی گؤنش را هم داریم.
در ترکی آذربایجان odun-ocaq
.O odun-ocaqsız adamdir
.Odun-ocaq sahabı olubdur
اصطلاحی ست که از یک کلمه ی سومری ( اودون) و یک کلمه ترکی که بعدها به آن افزوده شده ( اوجاق) پدید آمده است . در حقیقت هر دو کلمه یک معنی دارند.
ا ما امروزه اودون را به معنی هیزم به کار میبریم.
udun] =u2-du-un]
با توجه به مفهوم سه بخش این کلمه ( u2-du-un ) به معنای-جایی یا زمینی ست که مواد غذایی(از غلات و غیره) در آن میپزند.
کار آوا شناسی در سومری، هنوز ضعیف است. مثل کار در دیگر زمینه ها. اما تا این حدی که پیش رفته، برای جستن پیوند این دو زبان یاری رسان است.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید