اسپانسرهای بدنام و گمنام جام‌ ملت‌های اروپا

۱۶ شرکت، اسپانسرهای اصلی مسابقات قهرمانی فوتبال ملت‌های اروپا هستند. هزینه‌ای چند ده میلیون یورویی پیش‌شرط قرار گرفتن در لیست اسپانسرهاست، اما شرکت‌ها این هزینه‌ها را با طیب خاطر تامین می‌کنند، چرا که دسترسی به مخاطبان چند میلیونی در سراسر جهان هم اصل هزینه را بر می‌گرداند و هم سودی تصاعدی دارد.

در بین ۱۰ اسپانسر  یوفا یورو ۲۰۱۶ تنها یکی با ورزش سر و کار دارد، محصولات سه شرکت، ضد ورزشی و مغایر سلامتی هستند. یکی هم با کلک وارد معرکه شده و شرکت نامربوطی هم، مقام اول را در فساد دارد.

منافع و مطامع سیاسی

سوکار (SOCAR) مخفف نام انگلیسی «شرکت دولتی نفت و گاز جمهوری آذربایجان» است. این شرکت با درآمد صادراتی ۱۸ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۲ حدود ۹۵ درصد بودجه آذربایجان را تامین کرده و در سال ۲۰۱۱ نیز  ۱۶۰ جایگاه سوخت شرکت اسو در سوئیس را خریده است. در بررسی سال ۲۰۱۱ نهاد شفافیت بین‌الملل که مربوط به اقدامات ضد فساد در ۴۴ شرکت نفتی جهان بود، سوکار در جایگاه آخر قرار گرفت. در سطح کشوری نیز جمهوری آذربایجان در این سال، در رده‌بندی ۱۸۲کشور جهان، در جایگاه ۱۴۳ قرار گرفت. باکو در سال ۲۰۱۵ در جایگاه ۱۱۹ در بین ۱۶۲ کشور بود.

به نظر می‌رسد که تلاش‌های پرهزینه جمهوری آذربایجان با ریاست خانوادگی الهام علی‌اف به علاقمندی‌ها و منافع سیاسی مرتبط باشند. علاوه بر تبلیغات فوتبالی می‌توان به برگزاری مسابقات اخیر «فرمول یک» در باکو اشاره کرد. سوکار از دست‌اندرکاران پروژه عظیم گازی «کریدور جنوب» نیز هست؛ پروژه‌ای که قرار است از سال ۲۰۲۰ به اروپا گاز صادر کند. کسب وجهه‌ و شهرت برای کشوری که در شمار بدنام‌ترین‌ها در رعایت حقوق بشر و فساد دولتی و فامیلی است، می‌تواند ورود به صحنه سیاسی جهان را آسان‌تر سازد.

شرکت پراشتهای چینی

تماشاجیان بازی‌های جام ملت‌های اروپا در نوارهای تبلیغاتی دور زمین، نام هایسنس را به کرات می‌بینند. این نام ناآشنا (Hisense) یک کنسرن چینی تولید کننده لوازم بزرگ خانگی است. کنسرنی که ۵۰ میلیون یورو خرج تبلیغات این مسابقات کرده و اولین اسپانسر چینی در تاریخ ۵۶ ساله بازی‌های قهرمانی فوتبال اروپاست.

بده و بستان تجاری این شرکت تا چندی پیش محدود به بازارهای غیراروپایی بود. هایسنس همچنین از اسپانسرهای باشگاه فوتبال شالکه در آلمان و بازی‌های تنیس آزاد استرالیاست.

هایسنس که ۱۳ سال متوالی، شماره یک در بازار فروش تلویزیون در چین بود، با سهمی شش درصدی در تبادلات جهانی، فاصله زیادی با سامسونگ و ال‌جی دارد. بر این اساس می‌توان هدف هایسنس از گسترش فعالیت‌های تبلیغاتی را دستیابی به سهم بیشتری از مبادلات تجاری بازارهای جهان دانست. ۵۰ میلیون یورو هزینه حتما چند برابر سود بر می‌گرداند.

کلک مرغابی

چهارمین تولیدکننده آبجوی جهان، شرکت دانمارکی کارلسبرگ برای عبور از قانون فرانسوی منع تبلیغ مشروبات الکلی در ورزشگاه‌ها از یک ترفند ملیح استفاده کرده است.

شعار تبلیغاتی آبجوسازی مربوطه این است: «کارلسبرگ احتمالا بهترین آبجوی جهان است.» در  بنرهای ورزشگاه‌ها، کلمه احتمالا Probably را عینا مثل کلمه کارلسبرگ طراحی کرده‌اند. به این ترتیب، «… بهترین در جهان» در طی همه بازی‌ها در نوار تبلیغاتی حاشیه زمین به تماشاچیان چشمک می‌زنند.

شروط کاسبی اسپانسرها

طبق قواعد یوفا (اتحادیه فوتبال اروپا) از بین ۱۶ اسپانسر اصلی باید شش شرکت‌ ملی و باقی شرکت‌های بین‌المللی باشند. برای درک اهمیت «کاسبی» در طول برگزاری این مسابقات باید به اطلاعات زیر توجه کرد:

در این دوره از مسابقات درآمد یوفا از ۱۰ اسپانسر برتر بالغ بر ۴۰۰ میلیون یورو است که افزایشی ۳۰ درصدی به نسبت دور قبلی دارد. تبلیغات کاملا انحصاری هستند و تماشاچیان در حین ورود ورزشگاه به شدت کنترل می‌شوند که حامل وسایل حاوی تبلیغاتی شرکت‌های غیر-اسپانسر نباشند، این حتی شامل  نوشیدنی‌ها و خوراکی‌هایی نیز می‌شود که در اطراف استادیوم‌ها به فروش می‌رسند..

از ۱۰ اسپانسر برتر، تنها آدیداس به عنوان تولیدکننده لوازم ورزشی به مسابقات جاری ربط دارد. کوکاکولا و مک‌دونالد به دلیل ماهیت محصولات‌شان، نافی زندگی و تعذیه سالم و ورزشی هستند.

شش شرکت بین‌المللی باقیمانده لیست برتر اسپانسرها عبارتند از: هیوندای و کیا (خودروسازی)، کنتیننتال (لاستیک‌سازی)، تورکیش ایرلاین (هواپیمایی)، اورنج (ارتباطات)، سوکار (نفت و گاز)، هایسنس (لوازم خانگی و الکترونیک).