زحمت آنست که از آن ثمری برخیزد
ور نه در کشتار زحمت می کشد جلاد هم
لاهوتی
با تاسفی عمیق باید اذعان کرد که تنها بخش بسیار اندکی از اهالی چندین میلیونی آذربایجان جنوبی قادر به خواندن به زبان مادری خود هستند. حال که چنین است، به این سئوال باید پاسخ داد که: «فرهنگ آلمانی- آذربایجانی» که در سال 2004 از سوی احمد امید یزدانی در شهر کلن آلمان انتشار یافته، چه دردی از آذربایجانیان جنوبی را دوا خواهد کرد؟
روشن است که در ایران، هر آذربایجانی باسواد، حتی آنانکه سواد ابتدائی دارند، متون فارسی را بارها راحت تر از متون ترکی (آذربایجانی) می خوانند و می فهمند. و در نتیجه هر شهروند آذربایجان جنوبی – زمانی که نیاز به رجوع به کتب لغت آلمانی را حس کند- مراجعه به فرهنگ های «آلمانی – فارسی» و یا «فارسی- آلمانی» دانشمندان ژرمانیست ایران را بیشتر قابل استفاده می دانند. گذشته از این ها، حتی اگر یک هموطن علاقمند به زبان آلمانی که در عین حال قادر به خواندن به زبان آذربایجانی نیز باشد، در مراجعه به کتاب لغت امید یزدانی، معادل های بسیاری لغات آلمانی را نخواهد یافت.
بررسی های ما نشان می دهد که بخش قابل توجهی از فرهنگ لغت امید یزدانی برگرفته از کتاب «آلمانجا- آذربایجانجا لغت» («فرهنگ آلمانی- آذربایجانی») از انتشارات انستیتوی دولتی زبانهای خارجی آذربایجان است که در سال 1972 به ویراستاری ج.م. جعفروف انتشار یافته است. در نتیجه درک معانی بسیاری از واژه های آلمانی برای خواننده آذربایجان جنوبی ممکن نیست. برخی از این واژه ها را بعنوان نمونه و شاهد مثال ذکر می کنیم:
بوزخانا = Kühlhaus
سویودوجی، بوز دولابی = Kühlschrank
ماذونیت = Urlaub
گیجیتکن =Nessel
شوتکا = Bürste
کارانداش = Bleistift
شتپسل = Stecker
اشتپسل (زودا- دوشاخه) = Steckdose
موشکتیور = Musketier
ائودار قادین = Hausfrau
عرقچی = Rassismus
لابور = Laboratorium
ایسوئچ = Schweden
آوسته ریا = Österreich
ساتیرا،هجو، مضحکه = Satier
معاش، امک حقی = Lohn
مونقول = Mongole
فانر، لای تاختادان = Furnier
مرکزی واغزال = Hauptbahnhof
یانغین دسته سی = Feuerwehr
آوتومات قلم = Füller
هیکل = Statue
اوچ بوجاق = Dreieck
آرپ = Kesselstein
آرخئولوق = Archäologe
مکافات،اودول، تلطیف = Belohnung
مبتلا، خسته = Süchtig
سنزاسیا = Sensation
امید یزدانی Kugelschreiber را (دیریرجکلی قلم) نوشته است که در آذربایجان جنوبی کلمه ای نامفهوم است. اگر «قلم خودکار» می نوشت، مفهوم می گشت.
جالب آنجاست که که احمد امید یزدانی هر آنجا که که کلمات با منشا اروپایی را ذکر کرده، واریانت روسی آنها را بکار برده است. . مثلا در آذربایجان جنوبی نه «آوتوبان Auvtoban» و نه «آوتومبیل Avtomobil »، بلکه«اتوبان Otuban » و «اتومبیلOtomobil » به کار می رود. یزدانی در برابر واژه Humorvoll از طرف خود واژه «خوش مشرب» را بعنوان معنی افزوده است. یزدانی اگر معنی یا مفهومHumor را می دانست، از خود عبارت «خوش مشرب» را بدان اضافه نمی کرد.
در آذربایجان جنوبی الفبای عربی مورد استفاده است. پس آقای امید یزدانی چرا کتابش را با ترتیب الفبای لاتین نتظیم کرده است؟ او که آذربایجان را بجای «ذ» با «ز» نوشته است، به خاطر مشکلی که در نوشتن با الفبای عربی دارد، کار خود را راحت کرده است. شاید گفته شود که او خوانندگان آذربایجان شمالی را نیز در نظر گرفته است. ولی چنین نیست. در شرایطی که در آذربایجان شمالی فرهنگ «آلمانی – آذربایجانی» 9 دانشمند ژرمانیست در دسترس است، چه نیازی به فرهنگی وجود دارد که در سطحی غیر آکادمیک ساخته و پرداخته شده است؟ علاوه بر این خواننده آذربایجان شمالی امکان استفاده از «فرهنگ روسی – آلمانی» را نیز دارد . باید این نکته را نیز یاداوری کرد که ویرایش دوم «فرهنگ آلمانی – آذربایجانی» 9 دانشمند، در سال 2007 با افزوده شدن 10 هزار لغات جدید، به ویراستاری چرکز قربانف در 25 هزار تیراژ در باکو منتشر شده است.
در سایت اینترنتی «ایران گلوبال» شخصی به نام اسماعیل پور محمدی از احمد امید یزدانی پرسیده است:
«آقای امید یزدانی... بعضی اشخاص می گویند که کتاب شما همان کتاب لغت آکادمی علوم آذربایجان است که سالها برای تدوین آن زحمت کشیده اند و شما با برخی تغییرات جزئی آنرا به اسم خود منتشر کرده اید. به این اتهام چه جوابی می دهید؟
امید یزدانی به این سئوال چنین جواب داده است:
«من فرهنگ آلمانی ترکی (آذربایجانی» آکادمی علوم را ندیده ام».
یزدانی خوب می داند که کتاب مورد نظر اسماعیل پور محمدی همین کتاب چاپ باکو است که ایشان سالها از آن استفاده کرده اند. یزدانی با سواستفاده از اشتباهی که پورمحمدی درباره موسسه ناشر کتاب کرده ، چنین جوابی داده است.
یزدانی که در تبریز زاده شده، بالیده و تحصیلات متوسطه خود را در آنجا به پایان برده است، در شرایطیکه معادل لغات آلمانی در آذربایجان جنوبی را نمی داند، پس چگونه معادل آنها در آذربایجان شمالی را در خواهد یافت
بنابرین با قطعیت تمام می توان گفت که احمد امید یزدانی منبعی جز فرهنگ آلمانی آذربایجانی چاپ 1971 باکو (به ویراستاری ج.م. جعفروف نداشته است.
محمد علی حسینی
عضو اتحادیه نویسندگان و همکار انستیتوی دستنوشته های آکادمی علوم جمهوری آذربایجان به نام محمد فضولی
برلین 11 دسامبر 2015
-----------------
*- اﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺩﺭ روزنامه «ینی یول» – شماره (۵۶) ۴۷ مورخه ۱۱ دسامبر ۲۰۱۵ ، چاپ باکو ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ و ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭسی ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺩﻭﺳﺘﻢ ﺳﻴﺮﻭﺱ ﻣﺪﺩی اﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺑﻴﺖ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺭا ﻧﻴﺰ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎﺭسی اﻓﺰﻭﺩﻩاﻡ. م.ع. حسینی
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید