نزاع ترکیه و عراق، خطری برای فتح موصل

دلیل تشدید مشاجره، حضور نیروهای ترکیه در شمال عراق است. از سال گذشته حدود دو هزار نفر از سربازان ارتش ترکیه در اردوگاه نظامی بعشیقه در شمال موصل استقرار یافته‌اند تا برای عملیات قریب الوقوع جهت بازپس گرفتن این شهر از گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش)، شبه نظامیان سنی مذهب و پیشمرگه‌های اقلیم کردستان عراق را آموزش دهند.

حضور این نیروها با رضایت دولت نیمه خودمختار اقلیم کردستان عراق صورت گرفته و ظاهرا دولت عراق نقشی در این میان نداشته. حیدر عبادی، نخست وزیر عراق این نیروها را "نیروی اشغالگر" که موجب خطر "یک جنگ منطقه‌ای" شده‌اند توصیف کرده. هم عراق و هم ترکیه سفرای خود را برای مشورت فراخوانده‌اند.

Image copyrightEPA

این مشاجره نه تنها شرکت ترکیه در عملیات موصل بلکه کل عملیات تهاجمی رابه مخاطره انداخته، چون دولت عراق با یک عضو کلیدی ائئلاف ضد داعش درگیر مشاجره شده است. دولت آمریکا می‌گوید تمام فعالیت‌های نظامی در عراق باید با هماهنگی کامل و رضایت دولت عراق انجام شود.

متین گورچان، تحلیلگر نظامی و ستون نویس سایت المانیتور، می‌گوید آمریکا نمی‌خواهد جنگ تازه‌ای که توجهش را از نبرد علیه داعش منحرف کند، شروع شود و نظرش این است که "اگر ترکیه می‌خواهد علیه نیروهای داعش در عراق بجنگد باید زیر سقف ما بیاید."

گورچان می‌افزاید: "آمریکا سعی می‌کند مانع از این شود که ترکیه بازی جدیدی را شروع کند."

ولی بازی ترکیه چیست؟ ترکیه که یک قدرت مهم سنی مذهب است قلبا نمی‌خواهد بر سر موصل که یک جمعیت کثیر بومی ترکمان-که بیشترشان سنی مذهبند- دارد، نفوذ خود را از دست بدهد.

ترکیه با دولت عمدتا شیعه حیدر عبادی روابط گرمی نداشته و مخالف شرکت داشتن شبه نظامیان شیعه در حمله به موصل است. نخست وزیر ترکیه "علیه هر گونه تغییر ترکیب جمعیت منطقه با توسل به زور" هشدار داده است.

ترکیه به شبه‌نظامیان کرد پ‌ک‌ک و نیز شبه نظامیان کرد در سوریه به چشم تروریست نگاه می کند ولی با دولت اقلیم کردستان عراق روابط نزدیکی دارد؛ علی الخصوص که نفت صادراتی کردستان عراق، از خاک ترکیه عبور می‌کند. آنکارا مصمم است نگذارد نیروهای متحد با پ‌ک‌ک در عملیات موصل شرکت کنند.

Image copyrightAP

متین گورچان، می‌گوید: "آنکارا سعی دارد از طریق اقلیم کردستان عراق و قبایل سنی مذهب، یک مرکز قدرت سنی در شمال عراق ایجاد کند که برای کسب قدرت محلی با پیکارجویان مسلحی که ملی‌گرا نیستند بجنگد. اما کار ترکیه دشوار است: روسیه و آمریکا. ترکیه باید با آمریکا به عنوان یک عضو ناتو کار کند، ولی در سطح سیاسی و دیپلماتیک، تلاش می‌کند متحد روسیه باشد- و این زمینه‌ساز شکافی خطرناک است."

بیشتر لفاظی‌های ترکیه مثل همیشه برای مصرف داخلی است. رئیس جمهور جنجالی ترکیه به سخنرانی‌های تهاجمی برای جلب نظر هوادارانش مشهور است و به خصوص بعد از کودتای نافرجام ماه ژوئیه در شور میهن‌پرستانه می‌دمد. بعید به نظر می‌رسد که تهدیدها عملی شود و ترکیه احتمالا در عملیات موصل- دست کم از نظر پوشش هوایی- نقشی خواهد داشت.

اما افزایش تنش بین دو کشور همسایه مانع از تمرکز روی نقشه حمله به موصل می‌شود.

حیدر عبادی به سخنان آقای اردوغان واکنش نشان داده و در اشاره به پیامی که او هنگام کودتای نافرجام ترکیه از طریق فیس‌تام برای مردم ترکیه فرستاد و آنان را ترغیب به ریختن به خیابانها و مقاومت در برابر تانک‌ها کرد، در توییتر خطاب به آقای اردوغان نوشته: "ما دشمن تو نیستیم و نه از طریق پیام ویدیویی بلکه با عزم ملتمان سرزمینمان را آزاد خواهیم کرد."

با خواندن این پیام باید خون رئیس جمهور ترکیه به جوش آمده باشد