رمضان ماه رحمت یا ماه زحمت؟

این جا حیاط پلیس امنیت اخلاقی «وزرا» در تهران است. هر نیم ساعت یک بار فردی را که تظاهر به روزه خواری کرده است، به ضلع غربی این ساختمان هدایت می‌کنند. چند دختر و پسر جوان دانشجو سر در گوش هم دارند و پچ پچ می‌کنند. آن‏ها به شدت نگرانند. به جرم خوردن ساندویچ در فضای داخل پرایدی که متعلق به یکی از آن‏ها است، دستگیر شده‎اند. ماشین‎شان گوشه یک خیابان خلوت پارک بوده است اما گشت امنیت اخلاقی و ضابطان بسیجی هیچ کجا را از نظر دور نمی‎دارند!

آن سوتر مرد جوانی که به نظر می‌رسد ۲۵سال بیش‎تر ندارد، با لباسی سراسر سیاه، تنها کسی است که دست‎بند به دست دارد و یک سرباز هم در نزدیکی‌ او ایستاده است. این مرد جوان را هم ته یک کوچه بن بست و حین سیگار کشیدن بازداشت کرده‎اند. او ۲۰ روز پیش مادرش را از دست داده است. حالا قرار است پرونده‌هایشان را از آن‎جا بفرستند دادگاه. ۷۴ ضربه شلاق کم‎ترین مجازات هر کدام از آن‎ها است. اما می‌گویند جوان سیاه‎پوش به جرم درگیری با ضابط بسیجی، حتما شب را در بازداشتگاه می‌ماند و شاید هم چند ماهی حبس بگیرد.

اول، گروه دانشجویان را صدا می‌زنند. قاضی دخترها و سه پسر همراه آن‎ها را برانداز می‌کند و می‌پرسد که چه نسبتی با هم‎دیگر دارند؟ جوان‌ها که در معرض اتهام جدیدتری قرار دارند، تلاش می‌کنند بودن‌شان با هم‌دیگر را توجیه کنند. آن‌ها هم‌دانشگاهی هستند. قاضی می‌گوید چون سابقه کیفری ندارند و بار اول‎شان است که تظاهر به روزه خواری کرده‌‌اند، برایشان حکم حبس تعیین نمی‌کند ولی ۷۴ ضربه شلاق را باید تحمل کنند.

اما گاهی وقت‌ها ماجرا به شکل دیگری پیش می‌رود. «سمیرا» زخم معده دارد. یک بسیجی او را حین خوردن لقمه نهارش در یکی از راسته‌های بازار بزرگ تهران گیر آورده است: «گفت باید با او بروم. گفتم من بیمارم و سال‎ها است درگیر مشکل معده هستم و دکتر مرا از روزه داری معاف کرده است. جواب داد به هر حال مجبور نیستم در ملاءعام غذا بخورم و اگر بیمارم، بهتر است در خانه بمانم. در طول مسیری که به سمت ماشین می‌رفتیم، پرسید کارت حسابم را همراهم دارم؟ بعد توضیح داد که حالا اگر برویم کلانتری، تا شب معطل می‌شوی و بعد هم یک شب باید آن جا بخوابی. به هر شکل که بود، به طورغیرمستقیم پیشنهاد داد که می‌توانم با پرداخت کمی پول خلاص بشوم. روبه‎روی یک دستگاه خودپرداز ایستادیم و یک میلیون دادم و به سرعت از محل دور شدم.»

سمیرا حساب و کتاب کرده و دیده این جوری که آن بسیجی گفته است، این پیشنهاد بیش‎تر از بازداشت به نفعش تمام خواهد شد. با هم رفته‌‌اند نبش یکی از فرعی‌های «۱۵ خرداد»، یک خودپرداز پیدا کرده‌‌اند و ماجرا ختم به خیر شده و او توانسته است به خانه مادرش برسد.

با روزه خواران قاطعانه برخورد می‌کنیم

با شروع ماه رمضان، روسای پلیس همه استان‌های کشور طی مصاحبه‌های متفاوتی با رسانه‌ها اعلام کردند با روزه خواران به طور جدی برخورد قانونی خواهد شد. 
«حسین رحیمی»، رییس پلیس تهران بزرگ نیز پیش از رسیدن ماه رمضان، در مصاحبه با رسانه‌ها گفت با توجه به نزدیکی ماه مبارک رمضان، از مردم انتظار دارد تا حرمت این ماه را نگه دارند.

او هم‎چنین به افرادی که مشکل دارند و توانایی روزه گرفتن ندارند، توصیه کرد که در ملاءعام اقدام به روزه‌خواری نکنند چون پلیس با آن‏ها برخورد خواهد کرد. 
رحیمی از برخورد قانونی با مراکز عرضه غذا نیز خبر داد و شروع به کار و عرضه و توزیع غذای این مراکز را تا یک ساعت پیش از افطار ممنوع اعلام کرد.

«بنفشه سیدعلی»، مادر سه کودک و ساکن محله «آذری» است. او دو روز پیش به پیتزافروشی مورد علاقه فرزندانش که هر دو آن‎ها زیر سن بلوغ هستند، یک عدد پیتزا سفارش داده است. اما پیک موتوری دو ساعت بعد از زمان سفارش و در حالی که پیتزا را استتار کرده بوده، به درب منزل بنفشه مراجعه می‌کند:«پیتزا را بین چندین لایه مقوا و روزنامه پیچانده بود. باور کنید مواد مخدر را هم این طور به مقصد نمی‌رسانند. پیک موتوری که پسر جوانی بود، به شدت ترسیده بود و می‌گفت ابتدای حد فاصل خیابان "قزوین" از سمت تقاطع "صفوی"، ماموران گشت امنیت اخلاقی مستقر بودند و اقدام به گشتن وسایل پیک موتوری‌ها می‎کردند و چند نفری را هم در این رابطه بازداشت کرده بودند.»
قشری که بیش از سایرین در این ماه با مشکلات مواجه‌‌اند، رانندگان وسایل نقلیه سنگین جاده‎ای هستند. «حسین» را روز سوم ماه رمضان در مسیر ماهشهر به آبادان به جرم سیگار کشیدن در ماشین بازداشت کردند. او گفته راننده ماشین ترانزیت است و چیزی حدود ۲۴ ساعت است که نخوابیده و اگر سیگار نکشد، نمی‌تواند به مسیرش ادامه بدهد: «توجهی نکردند و دست‌بند زدند. بار و ماشین را همان جا گوشه جاده کمربندی به امان خدا رها کردم. خوش شانس بودم که قاضی موقت آدم خوبی بود. یک شب بیش‌تر من را نگه نداشتند و فردا با تعهد و کفالت آزاد شدم. بگذریم که تمام شب نگران کامیون و بارم بودم که امانت بود و اگر دزد به کامیون می‌زد، تمام زندگی‌‌ام را هم می‌فروختم، نمی‌توانستم خسارت صاحب بار را بدهم.»

احترام به قانون است که یک جامعه را سر پا نگه می‌دارد

«علی غلامی»، طلبه ساکن شهرستان بهبهان می‌گوید به مسایل سیاسی کاری ندارد اما وقتی یک امری جرم محسوب می‌شود، مردم نباید به انجامش تظاهر کنند. 
به باور او، چنین قوانینی در همه کشورهای دنیا مورد احترام مردم است؛ چه کسانی که آن قوانین را قلبا قبول دارند و چه آن‌ها که قبول ندارند: «این که دستگیر می‌کنند، مختص ایران نیست. در سایر کشورهای اسلامی نیز تظاهر به روزه خواری با مجازات بازداشت همراه است. لابد شما هم دیده‌‌اید تصاویری منتشر شده که نیروهای دولت فلسطین اقدام به بازداشت روزه خوارها کرده‌‌اند یا مثلا در کشور عمان و کویت که همسایگان ما هستند، اگر کسی در ملاءعام روزه خواری کند، او را بازداشت می‌کنند و به هیچ وجه تا پایان ماه مبارک آزاد نمی‌کنند. حتی جریمه نقدی هم شامل‎شان می‎شود. در کشور عربستان برای این جرم، زندان و شلاق در نظر گرفته شده است و تا جایی که من مطالعه کرده‌‌ام، در کشور امارات یک ماه حبس و دو هزار دینار جریمه باید بپردازند و در کشور مالزی شش ماه حبس. در کشور سومالی که اصلا ممکن است مردم رهگذر فرد متظاهر به روزه خواری را بکشند. در کشور عراق که مثلا روش مترقی‌تری دارند، تظاهر به روزه خواری پنج روز حبس دارد. می‌بینید که همه کشورهای مسلمان برای این کار غیرقانونی مجازات تعیین کرده‌‌اند و اگر مردم به قوانین تصریح شده احترام نگذارند، اصلا سنگ روی سنگ جامعه بند نمی‌شود.»
اما «شروین سلطان زاده»، وکیل دادگستری می‌گوید اساسا جرمی به نام روزه خواری در قانون ایران پیش بینی نشده است که بر پایه آن با مردم برخورد شود: «در قانون جرمی به نام روزه خواری نداریم. اگرچه در ماده ۶۳۸ "قانون مجازات اسلامی" آمده است که تظاهر به انجام هر عمل حرامی جرم محسوب می‌شود. از آن جایی که در شریعت آمده است که روزه خواری بی‌دلیل حرام است، مجازات روزه خواری ۱۰ روز تا دو ماه حبس و هم‌چنین تحمل ۷۴ ضربه شلاق است. اما دو نکته دارای اهمیت است؛ نخست این که باید اثبات شود که آیا آن روزه خواری بی‌دلیل بوده و دوم این که آیا تظاهر به روزه خواری عمدی بوده است؛ مثلا از روی سهو یا فراموشی نبوده؟ به هر حال اثبات همه این شرایط دشوار است. »

کلاس مهدویت برای کودکان و اجبار به روزه‌داری

به دخترم در کلاسی به نام «مهدویت» که هفته‌‌ای یک جلسه به منظور شناخت «امام زمان» برگزار می‌شود، گفته‌‌اند حق ندارد تغذیه‌‌اش را بخورد و چون سنش از ۹ سال بیش‌تر است، اگر می‌خواهد روزه نگیرد بهتر است در خانه بماند. 
این‎ها گفته‎های «نسرین شمایلی»، مادر یک دختر ۱۰ ساله است که در منطقه ۱۷ تهران به مدرسه می‌رود:« آموزه‌های دینی در مدرسه تاثیر بسیار بدی بر روح دخترم گذاشته‌اند. او اغلب مواقع از ترس جهنم از خواب می‌پرد. الان دو سه روزی است که حاضر نمی‌شود غذا بخورد. با این که وزنش به مراتب کم‎تر از حد طبیعی است اما حتی روز تعطیل هم می‌گوید روزه خواری گناه دارد. برایشان کلاسی به نام کلاس مهدویت برگزار می‌کنند. این به جز کلاس "هدیه‌ها" است که در آن درس معارف می‌دهند. مهدویت الزاما در مورد زندگی امام زمان است؛ کلاسی که بچه‌ها باید زندگی‎نامه و مرام امام زمان و اشعار و احادیثی را در این مورد در دفترچه‎هایشان یاداشت و حفظ کنند. معلم همین کلاس هم اجبارشان کرده است به روزه‌داری. من به دخترم گفتم می‌تواند روزه بگیرد اما فقط در صورتی که خودش مایل به چنین تجربه‌ای باشد نه این که از ترس جهنم و معلمش این کار را بکند. »

مردی که می‌گویند به خاطر روزه‌خواری در رودخانه غرق شد

این روزها یک ویدیو در فضای مجازی دست به دست می‌شود و تصویر قایقی روی یک رودخانه خروشان را نشان می‎دهد که در جست‎وجوی فرد غرق شده‌ای در رودخانه «صوفی»، حوالی شهر مراغه است؛ رودخانه‎ای که به دریاچه ارومیه سرازیر می‌شود. 
در توضیح این ویدیو گفته شده که یک جوان ۱۸ ساله که توسط ماموران به علت روزه‌خواری تحت تعقیب قرار گرفته، حین فرار و گریز به رودخانه صوفی پناه برده و غرق شده است. 
سایت «تابناک» نوشته است با این که این روایت بسیار تاثربرانگیز است اما ناآشنا بودن به فن شنا -که در دین به آموزش و فراگیری آن تاکید شده- احتمالا علت وقوع چنین حادثه‌‌ای است. 
تابناک در توضیح ویدیوی مورد اشاره نوشته است: «در این ویدیو چند تن سوار بر قایق پدالی، پیکر به ظاهر بی‌جانی را از آب بیرون می‌کشند؛ پیکری که گفته می‌شود متعلق به جوانی ۱۸ ساله است که از ترس دستگیر شدن توسط ماموران پلیس به دلیل سیگار کشیدن در ماه رمضان در ملاءعام، به رودخانه پرت شده و جان باخته است. روایتی به غایت تاثر برانگیز که مکان رقم خوردن آن شهر مراغه و یکی از رودخانه‌هایی است که از این شهر عبور می‌کند و در ادامه مسیر به دریاچه ارومیه سرازیر می‌شود؛ رودی با نام صوفی که در فیلم نشانه خاصی از خروشان بودن آن به چشم نمی‌خورد و ظاهرا دلیل جان باختن جوان در آن، عدم آشنایی وی با فن شنا است.»
در مورد صحت و سقم این ماجرا کماکان اطلاعات رسمی وجود ندارد اما آن چه مسلم است، این است که ماه رمضان برای عموم مردمی که بنا به باورهای شخصی به امر روزه داری مقید نیستند یا این که یک عذر شرعی برای آن دارند، بیمارند، دارای مشاغلی چون رانندگی هستند، کودکان کم سن و سالی که آمادگی روزه داری ندارند، زنانی که در دوره قاعدگی به سر می‌برند و سایر افرادی که توانایی روزه داری ندارند، ماهی سراسر رنج و دشواری است.