ایران 'طرح موضوعات فرابرجامی' را خطری برای حفظ برجام دانست

آقای موسوی در اشاره به سخنان رئیس جمهوری فرانسه و تاکید بر همسویی نظرات فرانسه و آمریکا در مورد لزوم تغییر در جنبه‌هایی از سیاست‌های جمهوری اسلامی، گفته است: "طرف‌های اروپایی تا کنون به‌رغم سخنان و بیانیه‌های سیاسی، در عمل به تعهدات خود ذیل برجام و تعهدات بعد از خروج غیرقانونی آمریکا از برجام ناتوان بوده و نتوانسته‌اند زمینه انتفاع کامل کشورمان طبق این توافق چند جانبه را فراهم آورند."

پس از خروج آمریکا از برجام در سال گذشته، کشورهای باقیمانده در این توافق - شامل آلمان، بریتانیا، چین، روسیه، فرانسه به اضافه اتحادیه اروپا - اعلام کردند که به تعهدات خود در قالب برجام عمل خواهند کرد. ایران به خصوص از کشورهای اروپایی، که روابط دوستانه‌تری با آمریکا دارند، انتظار داشته است تا با موضعگیری قاطعانه علیه ایالات متحده، امکان برخورداری جمهوری اسلامی از منافع برجام به ویژه تداوم صادرات نفت و دسترسی کامل به تسهیلات مالی و تجاری بین‌المللی را تضمین کنند.

تا کنون به خاطر نگرانی شرکت‌ها و نهادهای تجاری و مالی خارجی از تحریم‌های ثانویه آمریکا، تمهیدات اروپاییان برای برآوردن خواسته‌های جمهوری اسلامی نتیجه موثری نداشته و تنها انتظار می‌رود در نهایت بتوانند تسهیلات لازم برای مبادلات در زمینه اقلام غیرمشمول تحریم، شامل کالاهای غذایی، کشاورزی و دارویی را فراهم آورند. همچنین گفته می‌شود که شرکت‌های بزرگ چین هم خرید نفت از ایران را متوقف کرده یا به شدت کاهش داده‌اند و روسیه، به عنوان یک صادرکننده عمده نفت، بر حفظ ثبات در بازار نفتی جهان از طریق تامین کمبود ناشی از تحریم ایران تاکید داشته است.

حق نشر عکسGETTY IMAGESImage captionماکرون از همسویی دیدگاه فرانسه و آمریکا در مورد ایران سخن گفته هرچند همزمان بر لزوم حفظ برجام تاکید نهاده است

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی با انتقاد از ناکارآیی اقدامات کشورهای اروپایی در تامین منافع ایران، گفته است: "در چنین شرایطی، آنها با طرح موضوعات فرابرجامی نه تنها کمکی به حفظ برجام نمی‌کنند بلکه زمینه بی‌اعتمادی بیشتر بین طرف‌های باقی مانده در برجام را فراهم و آمریکا را به هدف خود در خروج غیرقانونی از برجام که چیزی جز فروپاشی آن نبوده، نزدیک‌تر می‌کنند."

جمهوری اسلامی اعتقاد دارد که خروج ایالات متحده از برجام ناقض قطعنامه ٢٢٣١ مصوب شورای امنیت و غیرقانونی است. این قطعنامه با استناد به قبول برجام از سوی قدرت‌های جهانی، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را لغو کرد. منابع آمریکایی معتقدند که این قطعنامه شامل لغو تحریم‌های بین‌الملللی بوده و به کشورهای عضو سازمان اجازه می‌دهد در صورت تمایل، به دادوستد به ایران مبادرت کنند. به گفته آنان، این قطعنامه هیچ کشوری را ملزم نمی‌کند که از حق حاکمیتی خود برای قطع مراودات با یک کشور دیگر صرفنظر کند.

آقای موسوی سخنان روز گذشته دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در ملاقات با همتای فرانسوی او را نیز مردود دانسته و گفته است "ادعاهای تکراری، بدون پشتوانه و متناقض رئیس جمهور آمریکا در این دیدار فاقد ارزش بوده و شایسته واکنش تازه‌ای نیست."

حق نشر عکسKHAMENEI.IRImage captionرهبر جمهوری اسلامی مذاکره با آمریکا را "سم" توصیف کرده و رئیس جمهوری با ذکر شرایطی چنین مذاکره ای را مردود ندانسته است

همسویی آمریکا و فرانسه

روز گذشته، آقایان ترامپ و ماکرون در حاشیه مراسم بزرگداشت هفتاد و پنجمین سالگرد آغاز نبرد نهایی علیه آلمان نازی، با یکدیگر در فرانسه ملاقات و سخنانی ایراد کردند.

آقای ترامپ گفت که در نتیجه تحریم‌های آمریکا، ایران دچار فروپاشیدگی شده و افزود که مایل نیست شاهد چنین وضعیتی باشد. رئیس جمهوری آمریکا گفت که "به نظر می‌آید ایرانیان می‌خواهند مذاکره کنند و ما هم همچنین" اما افزود "چیزی که نمی‌توانند داشته باشند، سلاح اتمی است." رئیس جمهوری آمریکا به دفعات آمادگی خود را برای مذاکره با ایران سخن گفته و پیش بینی کرده است که مقامات ایرانی هم مایل به مذاکره خواهند بود.

در همین مراسم، امانوئل ماکرون گفت که آمریکا و فرانسه "در مورد ایران اهداف مشترکی" دارند و افزود که اختلاف آنان بر سر چگونگی دستیابی به این اهداف است. رئیس جمهوری فرانسه هدف‌های مشترک دو کشور را جلوگیری ایران از دسترسی به تسلیحات اتمی، محدود کردن فعالیت موشکی بالستیکی، جلوگیری از عملیات منطقه‌ای ایران و پیشبرد صلح توصیف کرد.

حق نشر عکسKHAMENEI.IRImage captionرهبر ایران و رئیس جمهوری سوریه - جمهوری اسلامی حضور منطقه‌ای را "عمق راهبردی" توصیف و آن را برای امنیت خود ضروری دانسته است

وی گفت که "برای تحقق این اهداف، ما باید مذاکرات جدیدی را با ایران آغاز کنیم" و با تایید ابراز آمادگی رئیس جمهوری آمریکا برای مذاکره با ایران گفت که "کلماتی که پرزیدنت ترامپ امروز ابراز داشت بسیار مهم است." وی در عین حال گفت که فرانسه معتقد به حفظ برجام تا پایان موعد انقضای آن در سال ٢٠٢٥ است.

سخنان رئیسان جمهوری آمریکا و فرانسه در مورد ایران در حالی ابراز شد که روز گذشته مقامات ژاپنی گفتند که شینزو آبه، نخست وزیر این کشور هفته آینده عازم تهران خواهد شد. هدف از این سفر تلاش برای "کاهش تنش" در روابط آمریکا و ایران عنوان شده که در پی تشدید تحریم نفتی ایالات متحده، به جدال لفظی تندی بین دو طرف منجر شده است. مقامات ژاپنی گفته‌اند آقای آبه در این سفر با ریاست جمهوری و رهبری جمهوری اسلامی ایران ملاقات و مذاکره خواهد کرد اما در مورد موضوعات احتمالی این مذاکره جزئیاتی منتشر نشده است.

در مورد مذاکره با آمریکا، مقامات ایرانی مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند. در حالیکه برخی از مقامات دولتی دست کم از احتمال مذاکره به شرط دریافت امتیازاتی از آمریکا سخن گفته‌اند، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، هرگونه مذاکره با آمریکا را مردود دانسته است. وی در گذشته نیز همواره چنین مذاکراتی را غیرقابل قبول اعلام کرده و گفته بود که در صورت مصالحه ایران در مورد هر موضوعی، آمریکاییان خواسته‌های دیگری را مطرح خواهند کرد.

رئیس جمهوری و مقامات آمریکایی ضمن تاکید بر اینکه برجام باید مورد تجدید نظر اساسی قرار گیرد، مطالبات دیگری از جمله توقف برنامه موشکی بالستیکی، خروج نظامی ایران از سوریه، توقف حمایت از "سازمان‌های تروریستی" از جمله حزب‌الله لبنان و برخی گروه‌های فلسطینی، قطع حمایت از حوثی‌ها در یمن، خودداری از "بی ثبات کردن منطقه" و در مواردی حتی بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران را نیز مطرح کرده‌اند. وزیر خارجه آمریکا گفته است که تحقق این خواسته ها از هر دولت "عادی" انتظار می‌رود و هدف آمریکا را وادار کردن حکومت ایران به "تغییر رفتار" دانسته است.

در مقابل، مقامات جمهوری اسلامی این مطالبات را غیرقابل قبول دانسته‌اند. آنان به خصوص برنامه موشکی خود را "دفاعی" اعلام کرده و بر استمرار آن تاکید داشته و حضور و فعالیت در منطقه را به عنوان "عمق راهبردی" جمهوری اسلامی ضامن امنیت حکومت ایران و غیرقابل مذاکره و مصالحه دانسته‌اند.