دولت فرانسه از جامعه آکادمیک ایرانی/فرانسوی ساکن آن کشور خواسته است درباره بازداشت فریباعادلخواه سکوت کنند تا مذاکرات میان دو دولت به نتیجه برسد. مذاکره‌ای که احتمالا بر سر مبادله او با یک شهروند ایرانی زندانی در فرانسه در جریان است. روزنامه فیگارو پرده از این ماجرا برداشته است.
این روزنامه دست راستی در تحلیلی به فرضیه‌های مربوط به علل بازداشت «فریبا عادلخواه»، پژوهشگر ایرانی/فرانسوی زندانی در ایران پرداخته است و از جمله به این فرضیه پرداخته است که هدف از بازداشت خانم عادلخواه، مبادله او با «جلالروح‌الله‌نژاد»، شهروند ایرانی بازداشت شده در فرانسه است که با حکم دادگاه در معرض استرداد به امریکا است، استردادی که ممکن است نتیجه‌اش ۶۰ سال زندان باشد.
جرج مالبرونو، روزنامه‌نگاری که این گزارش را نوشته است می‌گوید مذاکره برای آزادی فریبا عادلخواه از کاخ الیزه هدایت می‌شود. با در نظر گرفتن دیدگاه‌های نظری و برخی مواضع رسانه‌ای خانم عادلخواه و این‌که ایشان روز اول خرداد سال جاری، یعنی ۱۵ روز پس از موافقت دادگستری فرانسه با استرداد جلال روحاللهنژاد به امریکا، در ایران بازداشت شد و با نگاهی به سابقه جمهوری اسلامی به نظر می‌رسد مذاکره‌ای که مالبرونو به آن اشاره می‌کند همان مذاکره برای مبادله خانم عادلخواه با آقای روحاللهنژاد باشد.
این نوع مبادله با سابقه رفتارهای جمهوری اسلامی هم همخوانی دارد: آزاد کردن گروگانهای فرانسوی درلبنان در برابر آزادی انیس نقاش عامل ترور ناموفق «شاهپور بختیار» در پاریس و بعدتر آزادی «کلودیارایس» در برابر آزادی «علی وکیلی‌راد» قاتل شاپور بختیار، آزاد کردن گروگانهای امریکایی در لبنان در برابر دریافت اسلحه از امریکا در جریان ایران کنترا، آزاد کردن چهار شهروند ایرانی/امریکایی در قبال آزادی ۷ شهروند ایرانی زندانی در امریکا و دریافت۴۰۰ میلیون دلار از اموال بلوکه شده ایران در آن کشور و اخیرا گروگان گرفتن کشتی بریتانیایی «استیناایمپرو» در خلیج فارس برای آزاد کردن کشتی توقیف شده «گریس ۱» حامل نفت ایرانی در جبل الطارق.
گروگانگیری شهروندان خارجی یا دوتابعیتی در ایران یا در منطقه با کمک گروه‌های تحت کنترل ایران با هدف‌های گوناگونی صورت می‌گیرد. گاهی برای مبادله با دسته‌ای از شهروندان ایرانی زندانی در سایر کشورها که به اتهام دست داشتن در ترورهای سیاسی، زیرپاگذاشتن قوانین تحریم و مواردی از این دست محکوم و زندانی شده‌اند و برای همین برای جمهوری اسلامی اهمیت دارند و گاهی هم به منظور ناچار کردن دولت‌های خارجی برای آزادی اموال بلوکهشده ایران و یا حتی تامین نیازهای نظامی ایران.
نشانه‌هایی وجود دارد که حاکی از نقش احتمالی آقای روح الله‌نژاد در دور زدن تحریم‌ها برای ایران و خدمت به صنایع نظامی ایران است. خدمتی که نتیجه آن اهمیت بالای فرد برای جمهوری اسلامی است.
جلال روحاللهنژاد، مهندس ایرانی، متولد سال ۱۳۵۷و فارغ‌التحصیل سال ۱۳۷۲ کارشناسی فیزیک از دانشگاه تبریز است. کارشناسی ارشد فیزیک را از دانشگاه تربیت مدرس فروردیندر سال ۱۳۸۲ درسافت کرده و دکترای مهندسی فیزیک نور را در سال ۱۳۹۶ از دانشگاه علوم و فن‌آوری «خواچون» در شهر «وُهان» چین گرفته است.
آقای روحاللهنژاد به گواهی مقالات منتشر شده‌اش به زبان انگلیسی و فارسی، در دوران تحصیل و پس از پایان آن به لحاظ علمی فردی فعال بوده است و از جمله مقالاتش هم می‌توان به این مورد که در سمینار دفاع الکترونیک ارائه شده است اشاره کرد که مربوط به فن‌آوری موشک‌های نظامی است.
جلال روحاللهنژاد علاوه بر همکاری با شرکت دولتی صنایع علم‌الهدی، در تاسیس چند شرکت کوچک همچون «شرکت دیده‌بان نور بصیرت» و «رایانپردازش پژواک» نقش و مسئولیت داشته است. شرکت نخست یعنی شرکت دیده‌بان نور بصیرت در کار تولید تجهیزات نظامی از جمله دوربین عملیاتیدیده‌ور است. آقای روحاللهنژاد رئیس هیات مدیره این شرکت و شرکت دیگر ایشان یعنی رایان پردازش پژواک ببه صورت حقوقی بخشی از هیات‌مدیره آن است. نکته قابل تامل این‌که محصولات این شرکت در نمایشگاه‌های مختلف از جمله «نمایشگاهبین‌المللی ایپاس» که برای ارائه و فروش تجهیزات و تسلیحات نظامی است با نام شرکت «رایان رشد افزار» معرفی و عرضه شده‌اند، شرکتی که از سوی امریکا تحریم شده است و از جمله دلایل اصلی تحت تعقیب بودن جلال روحاللهنژاد هم هست.
دو قاضی فدرال در ایالت کارولینای جنوبی امریکا که جلال روحاللهنژاد را به تلاش برای خرید سیستم‌های مایکروویوهای صنعتی و سامانه‌های ضد پهپاد برای ارسال به ایران متهم کردهاند پیشتر حکم جلب این مهندس ایرانی را صادر کرده بودند. به گفته آن‌ها، آقای روحاللهنژاد تحت عنوان معاملات تجاری با امارات عربی متحده از طرف شرکت رایان رشد افزارماموریت داشته این سیستم‌های صنعتی ساخت امریکا را که قابلیت استفاده در صنایع نظامی و از جمله در سیستم‌های موشکی ضد پهپاد را دارند را برای این شرکت خریداری کند.
وزرات خزانه‌داری امریکا پیشتر شرکت رایان رشد افزار و مدیران آن را تحت تحریم قرار داده بود. در فضای عمومی و بر اساس اسناد در دسترس، دو شرکت تحت مدیریت و مالکیت مشترک آقای روحاللهنژاد محصولات نظامی خود را با نام و زیر لیسانس شرکت رایان رشد افزار به فروش می‌رساندند که به معنای همکاری حرفه‌ای و تجاری جلال روحاللهنژاد با این شرکت است. علاوه بر این، آقای روح‌الله نژاد همچنان که خودش هم در دادگاه گفته است به مدت ده سال برای سازمان صنایع هوافضای ایران کار کرده است که از سال ۲۰۰۵ از سوی امریکا تحتتحریم قرار گرفته است . روحاللهنژاد همچنین خودش را از همکاران شرکت «صنایع شهید علم‌الهدی» معرفی کرده است. شرکتی که از مهر ۱۳۹۶ در لیست تحریم‌های وزارت خزانه‌داری امریکا قرار گرفته است.
این‌که چرا جمهوری اسلامی به یکی از چهره‌های شناخته شده درگیر در صنایع نظامی ایران، که مستقیم و غیرمستقیم با شرکت‌های تولید تجهیزات و تسلیحات نظامی تحت تحریم امریکا همکاری کرده است، اجازه داده به کشوری سفر کند که با امریکا قرارداد استرداد مجرمان را امضا کرده است موضوع عجیب و سوال برانگیزی است آن‌هم در حالی‌که نمایندۀ دادستانی فرانسه در دادگاه اعلام کرد که جلال روحاللهنژاد زیر نظر سرویس‌های اطلاعاتی امریکا بوده و آن‌ها می‌دانسته‌اند او به فرانسه سفر می‌کند و به محض رسیدن آقای روحاللهنژاد به این کشور، درخواست بازداشت و استرداد او را تسلیم مقامات فرانسه کردهاند.
دستگاه قضایی امریکا مدعی است جلال روحاللهنژاد در فاصله خرداد ۱۳۹۵ تا فروردین ۱۳۹۷ درگیر انجام معامله برای انتقال سامانه‌های صنعتی ریزموج و سامانه‌های ضد پهپاد به ایران از طریق امارات متحد عربی بوده است که کاربرد دوگانه دارند. در مقابل آقای روحاللهنژاد مدعی است در مدت ده سال همکاری با سازمان هوافضای ایران صرفا در حوزه‌های غیرنظامی تحقیقات علمی انجام داده است و سفر اخیرش به فرانسه نیز در چارچوب همکاری با یک شرکت فرانسوی در زمینۀ تجسس آب‌های زیرزمینی در خلیج فارس بوده است. اما سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه به طور تلویحی نقش جلال روحاللهنژاد در دور زدن تحریم‌ها را تائید کرد. آقای موسوی بدون انکار نقش آقای روحاللهنژاد در دور زدن تحریم‌ها تنها تاکید کرد که این تحریم‌ها غیرقانونی است و ایران همه تلاش خود را برای آزادی ایشان انجام خواهد داد.
نگاهی به سابقه عملکرد نمایندگی‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی در مورد شهروندان ایرانی بازداشت شده در خارج از کشور و وظیفه معمول و قانونی آن‌ها در این مورد و مقایسه آن با شیوه برخورد آنان با پرونده جلال روحاللهنژاد نیز قابل توجه است. ماموران کنسولی جمهوری اسلامی برای ایرانیان بازداشتی ۴ کار مشخص انجام می‌دهند: تماس با مقامات محلی و ملاقات با زندانی، تکمیل برگه اطلاعات زندانی برای پیگیری حقوقی، شرکت در دادگاه‌ها در صورت اقتضا و تامین وکیل در صورت تامین هزینه وکیل از سوی خانواده زندانی و اعلام اقدامات انجام شده به خانواده بازداشتی.
در قیاس با روش معمول، در این مورد خاص کنسول ایران در فرانسه در تمام جلسات دادگاه آقای روحاللهنژاد به طور کامل حضور یافته است، هزینه سه وکیل او را که یکی از آن‌ها از معروف‌ترین و گران‌ترین وکلای فرانسه است پرداخته است و همچنین اعلام کرده اگر دادگاه با آزادی موقت آقای روح‌الله‌تژاد موافقت کند، در پاریس آپارتمانی برای سکونت او در نظر خواهند گرفت. توجهی که حاکی از اهمیت این مهندس بازداشتی برای جمهوری اسلامی است.
حمایت از روحاللهنژاد به حمایت کنسولی محدود نماند، در داخل کشور هم، سایت‌های نزدیک به گفتمان حکومت بازداشت او را به خاطر نقض تحریم بهانه خواندند و این بازداشت را گامی در جهت ایجاد ناامنی در ارتباط نخبگان ایران با مجامع علمی و جایگزینی برای سیاست ترور دانشمندان ایرانی عنوانکردند.
رسانه‌های ایران این بازداشت را همچنین به عنوان نمونه‌ای از عملیات گروگانگیری آمریکایی‌ها علیه متخصصان و دانشمندان ایرانی دانسته و فرانسه را در این مورد با امریکا همدست می‌دانند و آن را تلاشی می‌دانند برای کاهش «سرعت رشد روند حرکت علمیایران» که به گفته این رسانه‌ها ۱۱ درصد بالاتر از نرخ متوسط جهانی است.
در این رسانه‌ها اما سخنی از دانشمندان، پژوهشگران و فعالان خارجی یا دو تابعیتی زندانی در ایران به میان نیامد. فریبا عادلخواه یکی از این زندانیان است که به نظر می‌رسد برای مقابله با آن‌چه رسانه‌های ایرانی «عملیات گروگانگیری دانشمندان ایرانی از سوی امریکا» نامیدند از او استفاده خواهد شد.
بنابر گزارشی که ایران وایر ماه گذشته منتشر کردمنتشر کرد خانم عادلخواه بر خلاف رویه معمول نهادهای اطلاعاتی در ایران مدتی کوتاه پس از بازداشت توانسته است با خانواده‌اش و همچنین با کنسول فرانسه در تهران ملاقات کند.
محمدجواد ظریف هم ۶ ماه پیش در گفتگو با رسانه‌ای امریکایی گفته بود ایران آماده مبادله زندانیان امریکایی در ایران با زندانیان ایرانی در امریکاست که به خاطر زیر پا گذاشتن قوانین تحریم امریکا در این کشور یا کشورهای با کشورهای دیگر زندانی شده‌اند. مبادله‌ای که به نظر می‌رسد اکنون برای یک بازداشتی ایرانی که در راه زندانی شدن در امریکا است به جریان افتاده است.
فرانسه دست‌کم در دو مورد سابقه معامله و مبادله شهروندان زندانی و گروگانهای فرانسوی با زندانیان ایرانی در فرانسه را دارد. شاید بتوان گفت سومین مورد تاریخی چنین مبادله‌ای در آینده‌ای نزدیک رُخ خواهد داد. اگر چنین شود این یعنی پیروزی دیگری برای سیاست گروگانگیری در جمهوری اسلامی.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید