وقتی عربستان مانع حمله آمریکا به ایران شد

اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود چندین بار نوشته است که عربستان سعودی به او پیغام داده، نتایج تحقیقات درباره این موضوع را به آمریکا نداده و از ایران خواسته که این موضوع بین دو کشور حل و فصل شود.

در اسناد منتشرشده توسط مرکز اسناد امنیت ملی آمریکا نیز بر این موضوع صحه گذاشته شده است.

در شامگاه ۲۵ ژوئن ۱۹۹۶، بر اثر انفجار يک کاميون نفتکش در مقابل برج‌های «الخبر»، ۱۹ آمریکایی کشته و ۳۷۲ نفر مجروح شدند.

دو نفری که کاميون نفتکش را پارک کرده و با يک ماشين شورولت از محل دور شده بودند، بعدا توسط پليس سعودی دستگیر شدند. تعدادی از عوامل این انفجار نیز به ایران رفتند.

۲۰ سال پس از این اتفاق، احمد ابراهیم المغسیل، رهبر حزب‌الله حجاز، درحالی‌ که تغییر قیافه داده و از ایران به بیروت رفته بود، بازداشت و به عربستان منتقل شد.

مقام‌های امنیتی عربستان سعودی همچنین گفته‌ بودند که چهار مظنون دیگر این بمب‌گذاری احتمالا در ایران هستند.

پس از این موضوع احتمال واکنش نظامی آمریکا به این حادثه مطرح شد.

اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود نوشته که در شورای عالی امنیت ملی نیز درباره «فرض‌های مختلف و عکس‌العمل احتمالی» بحث شده است.

عربستان سعودی اما اطلاعات مربوط به این موضوع را در اختیار آمریکا قرار نداد.

اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود در ۲۰ مهر ۷۵ نوشته که نایف بن عبدالعزیز، وزیر کشور عربستان، به سفیر ایران گفته که این اقدام توسط حزب‌الله حجاز که از طریق حزب‌الله لبنان هدایت می‌شود انجام شده است.

به گفته هاشمی رفسنجانی وی همچنین گفته که «امیر آنها که اخیرا در سوریه در زندان بوده با رهبر ایران ملاقات داشته است». در خاطرات هاشمی به نام این فرد اشاره نشده اما جعفرالشویخات، یکی از رهبران حزب الله حجاز، فردی است که در زندان سوریه فوت شده بود.

به گفته هاشمی رفسنجانی، وزیر کشور عربستان از ایران خواسته بود چهار نفری را که «به گفته سوری‌ها به ایران آمده‌اند تحویل بدهد و تهدید کرده که اگر ایران همکاری نکند ممکن است حوادث تلخی اتفاق بیفتد».

وی همچنین گفته بود که این اطلاعات را در اختیار آمریکا قرار نداده است.

بر اساس اسناد مرکز اسناد امنيت ملی آمريکا، ایالات متحده در واکنش به این اقدام قصد حمله به ایران را داشت، اما عربستان سعودی به مدت دو سال از انتقال اطلاعات مربوط به نقش داشتن سپاه پاسداران در این حادثه به دولت آمريکا سر باز زد و دولت کلينتون تصميم گرفت به ايران حمله نکند.

دو سال بعد، وقتی عربستان سعودی بالاخره اطلاعات این پرونده را به آمریکا داد، دولت اصلاح‌طلب محمد خاتمی روی کار آمده بود و سیاست آمریکا تغییر کرده بود.

به اين منظور و به نشانه مصالحه، دولت کلينتون نامه‌ای برای خاتمی فرستاد و از جمهوری اسلامی خواست خاطيان را مجازات کند. در اسناد مربوطه فقط اشاره شده است که پاسخ ایران به این خواسته «تند بود».

این پرونده نیز یکی از پرونده‌های مفتوح بین ایران و آمریکاست، اما نکته متفاوت در این میان، رفتار متفاوت عربستان سعودی بود که عملاً به ایران امتیاز داد. در آن زمان اما اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس‌ جمهور، و همچنین امیر عبدالله، ولیعهد عربستان، برای بهبود روابط دو کشور تلاش می‌کردند و شاید دلیل خودداری ریاض از اطلاع دادن به آمریکا هم همین بود.

اینک اما، در وضعیت متفاوتِ کنونی، واکنش‌ها به اقدامات ایران نیز متفاوت خواهد بود.