اگر مرگ ناگهانی مایکل جکسون در سال ۲۰۰۹ خبرهای اعتراضات "جنبش سبز" در ایران را از سر تیتر رسانه‌های آمریکا پایین کشید، در چند روز گذشته هم علنی شدن استماع شاهدان تحقیقات استیضاح دونالد ترامپ به قدری رسانه‌های این کشور را مشغول خود کرده که زمانی (و شاید فضایی) برای پرداختن به اخبار بین‌المللی برایشان باقی نمانده است.
با این حال، در یکی دو روز گذشته تعداد گزارش‌های تحلیلی از اوضاع ایران بیشتر شده است؛ به ویژه که ادامه قطعی اینترنت در این کشور و تعداد کشته‌شدگان این اعتراضات امکان نادیده گرفتن آن را کمتر کرده است.
چرا ایرانی‌ها بانک‌های خودشان را آتش می‌زنند؟
ری تکیه، کارمند سابق وزارت خارجه آمریکا و محقق ارشد شورای روابط خارجی در یادداشتی در نشریه پولتیکو تلاش کرده اعتراضات چند روز اخیر را ریشه‌‍یابی و نشانه‌خوانی کند.
او در زیر تیتر این یادداشت "چرا ایرانی‌ها بانک های خودشان را آتش می‌زنند" نوشته: "دقیق‌تر که نگاه می‌کنید متوجه می‌شوید که رژیم از داخل ترک برداشته و حالا واشنگتن باید اجازه دهد زخمی که تهران خود بر پیکر خود وارد کرده عمیق‌تر شود."
آقای تکیه که ایرانی-آمریکایی است و در دانشگاه جرج‌تاون هم تدریس می‌کند در این یادداشت پس از مرور اجمالی وقایع چند روز گذشته آورده: "بنابر یک برآورد تاکنون ۱۰۰ بانک و ۵۷ مغازه یا مرکز کسب و کار در آتش سوخته‌اند... ممکن است در نگاه اول علت این به تنگ آمدن از شرایط اقتصادی را بتوان بر عهده خروج آمریکا از برجام و فشار بازگشت تحریم‌ها دانست اما دقیق‌تر که نگاه کنید قضیه پیچیده‌تر از این است."
از نظر این محقق اندیشکده شورای روابط خارجی علت زمینه‌ساز وضعیت فعلی اقتصاد ایران تقابل دو رویکرد در این کشور است؛ رویکرد جذب منابع خارجی و پیوستن به بازارهای جهانی که حسن روحانی به دنبال آن است و از سال ۲۰۱۳ به دنبال عملیاتی کردن آن بوده و رویکرد "اقتصاد مقاومتی" که آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، بر آن اصرار دارد و به نظر می‌رسد با بازگشت تحریم‌های آمریکا توانسته دوباره موضع "حق به جانب" بگیرد.
ری تکیه در تشریح این تقابل در دکترین اقتصادی ایران نوشته: "در سال ۲۰۱۳، حسن روحانی که هنوز نامزد ریاست جمهوری بود توانست با موفقیت این دیدگاه را جا بیاندازد که راه نجات اقتصاد ایران جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. تنها مانع بر سر موفقیت این دیدگاه تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران بود. آقای روحانی که جرأت دست به گریبان شدن با دردسرهای اصلاح ساختاری اقتصاد ایران را نداشت باور داشت که با تزریق سرمایه خارجی اقتصاد کشورش را احیاء خواهد کرد. پس از انتخاب شدن، آقای روحانی توانست برجام را به دست بیاورد اما سرمایه‌گذاری‌های خارجی حاصل از آن ناچیز بودند. به طوری که حتی پیش از خروج دونالد ترامپ از برجام هم در داخل ایران بسیاری از راهگشا بودن سرمایه‌گذاری خارجی دست کشیده بودند."
حق نشر عکسCNNImage captionشبکه خبری سی‌ان‌ان هم که این روزها سخت مشغول بازتاب جلسات استماع تحقیقات استیضاح آقای ترامپ است به ادامه اعتراضات در ایران پرداخته
"در مقابل دیدگاه حسن روحانی، آقای خامنه‌ای و اصولگرایان هیچ‌گاه به "موهبت" سرمایه‌های خارجی اعتقاد نداشتند و همان‌طور که رهبر ایران در یکی از سخنرانی‌های سال ۲۰۱۴ خود گفته بود اقتصاد مقاومتی و تکیه بر منابع سرشار داخلی رمز موفقیت است. از این منظر، توسعه بازارهای داخلی، کاهش وابستگی به فروش نفت، توسعه روابط تجاری با کشورهای منطقه و از همه مهم‌تر اصلاح بودجه دولت و کاهش پرداخت یارانه و کمک‌های دولتی که بخش بزرگی از بودجه کشور را می‌بلعد".
در ادامه این یادداشت ری تکیه به اظهارات مقام‌های ایرانی درباره بحران ساختار اقتصادی این کشور اشاره کرده و برای نمونه به سخنان عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیرکشور اشاره کرده که گفته بود: "تنها ۲۰-۳۰ درصد مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ اقتصادی و تحریم‌هاست". او همچنین به سخنان مصطفی تاج‌زاده، معاون وزیر کشور در دولت محمد خاتمی اشاره کرده که سال گذشته گفته بود از نظر او انقلاب و براندازی در ایران روی نخواهد داد هر چند فروپاشی اقتصادی ممکن است.
"دیدگاه اقتصاد مقاومتی آقای خامنه‌ای هم مشکلات خودش را دارد و از توهمات و غیرعملیاتی بودن رنج می‌برد. اقتصاد ایران به شدت به نفت وابسته است و تصور جایگزینی برای آن بسیار دشوار است. توسعه صادرات و تصور تولید محصولات ایرانی که برای بازارهای منطقه جذاب باشد هم به سختی قابل تصور است؛ آن هم در شرایطی که این کشورها اغلب از جنگ داخلی رنج می‌برند (که برخی را خود ایران دامن زده). کارزار قوه قضاییه جدید برای مبارزه فساد هم این بدبینی را به وجود آورده که هدف آن بیشتر مخالفان و مزاحمان نظام است چرا که در این میان، سپاه پاسداران که خود تا گردن در فساد فرورفته به ندرت هدف این مبارزه قرار گرفته است. و در نهایت کاهش هزینه‌های دولت که گران کردن بنزین در چند روز گذشته (یکی از راهکارهای مقابله با آن بوده) به اعتراضات شدید انجامیده است."
آقای تکیه در پایان این یادداشت نتیجه‌گیری کرده که اگر چه ممکن است آقای خامنه‌ای در جریان اعتراضات اخیر (و ختم قائله) پیروز به نظر برسد اما در حقیقت قشر محروم و کارگر که حکومت به عنوان تنها قشر حامی خود در میان جامعه ایران به آن دلبسته بود اکنون با افزایش فشارهای ریاضتی به ستوه آمده. از نظر این محقق شورای روابط خارجی، در حالی که قشر متوسط جامعه ایران دیرزمانی است که از "نظام دل‌کنده"، قشر محروم و مستضعف (که حکومت به حمایت آن متکی است) کمتر به جناح‌بندی‌های سیاسی در داخل نظام توجه دارد و بیشتر نگران دریافت خدمات حمایتی دولتی است (چرا که زندگی روزمره‌اش به آن گره خورده)؛ خدماتی که حالا با گران شدن بنزین (در راستای اجرای راهکارهای اقتصاد مقاومتی* باز هم دامنه آن کوچک‌تر شده است.
حق نشر عکسVICEImage captionنشریه وایس در گزارشی به قطعی اینترنت و تلاش حکومت ایران برای برقراری اینترنت ملی پرداخته است
اینترنت قطع است و هیچ کس نمی‌داند کی وصل خواهد شد
نشریه وایس که یک رسانه لیبرال-چپ در آمریکاست روز سه‌شنبه، ۱۹ نوامبر، در یادداشتی به قلم دیوید گیلبرت به قطعی اینترنت و نامشخص بودن زمان برقراری مجدد آن پرداخته است.
صنم وکیل، محقق اندیشکده چتم هاوز در لندن به نویسنده این گزارش وایس گفته: "طی ناآرامی‌های چند دهه اخبر حکومت ایران همواره در حال سبک و سنگین کردن استراتژهای مختلف برای مقابله بوده تا میزان آمادگی خود و واکنش سریع به آن را بالا ببرد... این وقایع اخیر هم نشان داد که آنها آماده بودند... این که خیلی سریع نیروهای امنیتی و انتظامی به خیابان‌ها سرازیر شدند و اینترنت قطع شد نشان از این داشت که حکومت آماده بود."
دیوید گیلبرت در ادامه نوشته: "ایران یک دهه است که به دنبال قطع کامل ارتباط با اینترنت و جایگزین کردن "اینترنت ملی" است که بتواند بر آن احاطه کامل داشته باشد. یک کارشناس خبره که اوضاع اینترنت در ایران را دنبال کرده معتقد است که احتمالا اوضاع این روزها بهترین فرصت برای جایگزین کردن شبکه ملی اینترنت با اینترنت متصل به شبکه جهانی است."
آلپ توکر، مدیر موسسه نت‌بلاکز به وایس گفته: "این کاملا محتمل است که آنها سیستم داخلی را راه‌اندازی کرده باشند... ما گزارش‌هایی دریافت کرده‌ایم که برخی سیستم‌ها چون سیستم‌های بانکی دوباره فعال شده‌اند... آنچه شاهد آن هستیم جایگزین کردن شبکه اینترنت جهانی با یک شبکه اینترانت (اینترنت داخلی) ملی است".
آقای توکر به وایس گفته که بر اساس گزارش‌های محدودی که موسسه نت‌بلاکز از داخل ایران دریافت کرده احتمالا آنچه در حال روی دادن است این است که حکومت ناچار شده زودتر از موعد شبکه اینترنت ملی را روشن و وارد سیستم کند و حالا در حال دست و پنجه نرم کردن با مشکلات فنی آن و وارد مدار کردن یک به یک سیستم‌های آن است.
در ادامه این گزارش صنم وکیل گفته به عقیده او ادامه قطعی اینترنت در ایران برخلاف ادعای مقام‌های این کشور که از کنترل و آرام شدن اوضاع حرف می زنند، نشانه این است که اعتراض‌ها هنوز متوقف نشده و حکومت دچار بحران شده و در مقابل هر چه اینترنت زودتر وصل شود می‌تواند علامتی از تحت کنترل بودن اوضاع بدهد.
حق نشر عکسBLOOMBERGImage captionنشریه اقتصادی بلومبرگ این پرسش را طرح کرده که آیا اعتراضات در ایران ماحصل سیاست فشار حداکثری آمریکا بوده
ایران در دیگر اخبار رسانه‌های آمریکا
در کنار اخبار مربوط به اعتراضات چند روز اخیر در ایران موضوعاتی دیگری هم مورد توجه رسانه‌های آمریکایی قرار گرفته:
مانور مشترک نظامی چین با عربستان و فروش تسلیحات از سوی پکن به ایران
نیوزویک روز چهارشنبه، ۲۰ نوامبر، در گزارشی از تلاش چین برای مستحکم کردن حضور نظامی خود در خاورمیانه نوشته و از آغاز مانور مشترک دریایی میان چین و عربستان خبر داده است که قرار است سه هفته ادامه داشته باشد. این نشریه همزمان از بررسی‌های ایران برای خرید تسلیحات نظامی سنگین از چین خبر داده و نوشته با نزدیک شدن به زمان رفع تحریم تسلیحاتی ایران، تهران خرید تجهیزات پیشرفته چون جنگنده‌های مدرن از روسیه و چین را در نظر گرفته است.
وقایعی که از نظر نیوزویک نشان از تلاش چین برای استحکام مواضع و قدرت خود در خاورمیانه دارد.
نگرانی ایرانیان مقیم کانادا از قطع ارتباط با خانواده‌هایشان
گلوبال، رسانه کانادایی در گزارشی از نگرانی ایرانیان مقیم کانادا نوشته، این که آنها در پی قطع شدن اینترنت طی چهار روز گذشته از ارتباط با اعضای خانواده خود بازمانده‌اند.
دستور اعزام ناوجنگی آمریکا به تنگه‌هرمز
نشریه آرمی‌تایمز روز چهارشنبه از اعزام ناو جنگی ابراهام لینکلن به آبهای خلیج فارس و تنگه هرمز خبر داده و نوشته اگر چه این ناو جنگی از ماه مه گذشته به خاورمیانه اعزام شده بود اما بیشتر در آبهای دریای عرب باقی مانده بود اما اکنون بنابر گزارش‌ها، به علت دریافت "تهدیدهایی از سوی ایران"، عازم آبهای حوالی تنگه هرمز شده است.
حق نشر عکسBRUT.Image captionپلتفورم رسانه‌ای فرانسوی بروت هم در بخش آمریکای خود به اعتراضات چند روز اخیر در ایران توجه نشان داده است
"جاستین ترودو نباید اعتراضات ایران را نادیده بگیرد"
نشریه محافظه‌کار نشنال‌پست در سرمقاله خود با اشاره به اعتراضات ایران به جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا توصیه کرده که این اعتراضات را نادیده نگیرد.
"کانادا میزبان جمعیت بزرگی از ایرانیان است... این کشور همچنین شاهد کشته شدن شهروندانش در ایران (زهرا کاظمی) و زندانی شدن آنها در ابران بوده است... با این حال، جاستین ترودو در جریان اعتراضات دو سال پیش سکوت کرد... اما حالا اوضاع فرق کرده... برجام که کانادا هم از آن حمایت کرده تقریبا مرده و آقای ترودو باید به مقام‌های ایران هشدار دهد که سرکوب آنها علیه معترضان دور از نظر نخواهد ماند... او همچنین باید به مردم ایران برای دسترسی دوباره به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی کمک کند."
این نشریه در پایان از دولت کانادا خواسته که با افشاء کردن اسناد مربوط به فساد در دولت ایران به این کشور فشار بیاورد و از آقای ترودو خواسته که با افشاء کردن "دارایی‌های عمال حکومت ایران که مقیم کانادا" هستند علیه "سرکوب اعتراضات داخل این کشور" اقدام کند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید