تا ۷ فروردین ماه یک میلیون و سیصد هزار نفر در کلاسی با عنوان "علم سلامت روان" ثبت نام کردند؛ کلاسی که دانشگاه ییل آن را به صورت آنلاین برگزار می‌کند.
وقتی پای شادی به میان می‌آید، علم لزوما اولین حوزه برای تامل در باره این مفهوم نیست. با اینحال به خصوص از زمان شیوع بیماری کووید -۱۹ توجه عموم به شکل انکارناپذیری به این موضوع جلب شده است.
از اوایل آذرماه گذشته تا هفتم فروردین ماه جاری، تعداد ثبت‌نام کنندگان این کلاس در آمریکا ۲۹۵ درصد افزایش پیدا کرده. بعد آمریکا بیشترین تعداد شرکت‌کنندگان از کانادا، بریتانیا و هند هستند. تعداد دانشجویان بسیاری از کشورها نسبت به سال گذشته در همین بازه زمانی دو برابر شده و صفحه نام‌نویسی در روزهای اخیر بیش از ۱۳ میلیون بازدیدکننده داشته است.
پروفسور لوری سانتوس که مدرس این دوره به دو شکل آنلاین و حضوری در دانشگاه است می‌گوید وقتی اولین بار این کلاس را به دانشجویان دانشگاهی عرضه کرده کلاس بسیار محبوب بوده و در تاریخ سیصد ساله دانشگاه ییل به شلوغ‌ترین کلاس بدل شده و نزدیک به یک چهارم دانشجویان در این کلاس شرکت می‌کرده‌اند.
پروفسور سانتوس می‌گوید: "اینطوری بود که متوجه شدم بازاری برایش ورای دیوارهای دانشگاه وجود دارد." وقتی پلتفرم آنلاین، نسخه دیجیتال این کلاس را در سال ۲۰۱۸ منتشر کرد، آنجا هم به یکی از پرمتقاضاترین دوره‌ها بدل شد.
"نکته دیوانه‌وار اینجاست که ما از مارس ۲۰۱۸ تا پایان فوریه ۲۰۲۰ حدود نیم میلیون شرکت‌کننده داشتیم، اما فقط در عرض سه هفته اخیر این تعداد از دو برابر هم بیشتر شده."
شرکت‌کنندگان با پیشینه‌های مختلف هستند، از شاغلان حوزه بهداشت و درمان گرفته تا کارکنان زندان‌ها.
این افزایش تعداد دانشجو را شاید بشود به غریزه انسانی برای یافتن راه‌حل‌هایی در دوارن بحران و بدست گرفتن کنترل امور نسبت داد. به علاوه اینکه هر کدام از ما که این روزها در خانه گیر افتاده‌ایم، زمان آزاد بیشتری در اختیار داریم.
پرفسور سانتوس می‌گوید: "این اتفاق نشان می‌دهد که آدمها می‌خواهند فعالانه برای حفظ یا بهبود سلامت روان‌شان تلاش کنند، آنهم تلاشی بر مبنای یافته‌های علمی."
راهکارهایی برای شادتر بودن در این دوران
امیلیانا سایمون-تامس ، متخصص علم اعصاب و یکی از مدرسان دوره آنلاین درباره علم شادکامی است؛ کلاسی که بیش از نیم میلیون دانشجو از سراسر دنیا در آن شرکت می‌کنند. سه راهکار اصلی او عبارتند از:
۱. ذهن‌آگاهی
"کافی است پنج دقیقه برای توجه به حس‌های جسمانی و دریافت‌های‌‌تان از جهان اطراف وقت بگذارید. واقعا بر لحظه حال تمرکز کنید و سعی کنید به وسوسه مدام اندیشیدن به گذشته یا آینده تن ندهید."
۲.ارتباط با دیگران
اوقاتی را به شکل هدفمند به صحبت درباره تجربه‌تان با دیگران و شنیدن تجربیات آنها اختصاص دهید و به خصوص بر وجوه مثبت تمرکز کنید.
محال است این روزها نگران نباشیم اما می‌توانیم از دیگری بپرسیم: امروز از چه چیز لذت بردی؟ از گرمای مطبوع آب در حمام؟ مکالمه‌ای جذاب یا تماشای ویدیویی تاثیرگذار و الهام‌بخش؟
۳. تمرین شکرگزاری
"هر روز بنویسید چه چیزی خوب پیش رفته و چه کسی در آن نقش داشته؟ گاهی این شخص نه همسرتان است و نه همسایه‌تان، بلکه آدمی است که نمی‌شناسید و چه بسا با چیدن میوه‌ای که از آن لذت برده‌اید درشادی‌تان سهم داشته. تعمق جدی درباره معنای "بنی‌آدم اعضای یکدیگرند" در این دوران واقعا مهم است و به ما کمک می‌کند توان بالقوه‌مان برای غلبه بر این چالش را به عنوان عضوی از جامعه انسانی دریابیم."
اما "علم سلامت روان" یعنی چه؟
با آنکه توسل به رویکردی علمی برای شناخت شادی کمی عجیب به نظر می‌رسد، روند پژوهشی آن در مجموع بسیار سرراست است: پژوهشگران درباره آدمهای شاد تحقیق می‌کنند، رفتارهای‌شان را مطالعه می‌کنند و می‌خواهند بفهمند آیا احوال آدمهای ناشاد هم می‌تواند با انجام کارهای مشابه بهبود پیدا کند یا نه؟
پروفسور سانتوس معتقد است بسیاری از تصورات پایه‌ای ما درباره اینکه چه چیز خوشحال‌مان می‌کند نادرست است.
او می‌گوید: "فکر می‌کنیم احساس شادی به شرایط بستگی دارد، به میزان درآمد یا دارایی‌های منقول‌مان. دانشجویان من فکر می‌کنند برای شاد بودن کافی است نمره عالی بگیرند، اما نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که اصلا اینطور نیست."
بنابراین آموزش شادی یعنی به دیگران آموزش دهیم که به تصورات نادرست درباره آنچه خوشحال‌شان می‌کند جامه عمل نپوشانند.
مثلا در دوران این بیماری همه‌گیر ممکن است فکر کنید برای آنکه حال‌تان بهتر شود باید یک وسیله منزل تازه بخرید و وقتی اینکار انجام شد و خوشحال‌تان نکرد فکر کنید لابد باید یک وسیله بهتر بخرید.
پروفسور سانتوس می‌گوید: " یک جورهایی تصورات آدمها را درباره اینکه چه چیزهایی برای زندگی خوب لازم است، تصحیح می‌کنیم."
در مرحله بعد نوبت دانشجویان است که این آموخته‌ها را عملی کنند. "سعی می‌کنیم در این مورد هم کمی کمک کنیم: تمام تکالیف این کلاس متمرکز برعملی کردن نکاتی است که می‌دانیم به سلامت روان کمک می‌کند."
امیلیانا سایمن-تامس، متخصص علوم اعصاب و مدیر "مرکزعلمی خیرعمومی" در دانشگاه کالیفرنیای برکلی می‌گوید: "بزرگترین مشکل بحران کرونای در حال حاضر این است که هیچ‌چیزش معلوم نیست."
او توضیح می‌دهد که سیستم اعصاب ما طوری تکوین یافته که می‌تواند الگوهای محیط مان را بیابد و بر اساس این الگوها رابطه‌هایی خلق کند، اما با موقعیت مدام در حال تغییر بیماری کووید- ۱۹، این نیازاعصاب نمی‌تواند برآورده شود.
آدمها در این شرایط یا به دنبال پیدا کردن راه‌حل‌هایی در گذشته هستند یا فکر و خیال درباره احتمالات در آینده: آیا به سر کار باز خواهم گشت؟ آیا از پس هزینه‌های بیماری برخواهم آمد؟ آیا اگر اعضای خانواده‌ام بیمار شوند می‌توانم به آنها کمک کنم؟
« با آنکه این ویژگی‌‌های سیستم اعصاب در حل مشکلات و غلبه بر چالش‌ها و تهدید‌های ناگهانی به کمک ما می‌آیند، در شرایطی نظیر شرایط کنونی می‌توانند به ضررمان عمل کنند، یعنی در شرایطی که در آن تهدید مبهم و طول مدت دوام آن هم نامعلوم است.
حفظ سلامت روان در دوران بحران این بیماری همه‌گیر به ویژه سخت‌تر است چون توسل به شیوه‌های معمول آدمها برای مقابله با ابهام‌ها و اضطرابهای این روزها ممکن نیست و کارهایی نظیر دیدار از والدین و بیرون رفتن با دوستان که به دلیل خطرات آن برای سلامت جسمی افراد ناممکن شده‌اند.
پس چه راه‌هایی برای حفظ روحیه در دوران قرنطینه وجود دارد؟
پروفسور سانتوس می‌گوید: "خبر خوش آنکه شرایط از زمان آنفولانزای ۱۹۱۸ خیلی فرق کرده. تکنولوژی به ما اجازه می‌دهد با آدمها در ارتباط باشیم: شاید نه در جهان واقعی اما در زمان واقعی. می‌توانیم حالت چهره آدمها را ببینیم، صدای خنده‌شان را بشنویم و به این نحو در زندگی‌شان حضور داشته باشیم."
او پیشنهاد می‌کند این تماس‌ها را هر چه می‌توانیم خودمانی‌تر برگزار کنیم: مثلا با عزیزمان در حال پختن شام ویدیویی تماس بگیریم. چون در دوران قرنطینه جای خالی این تعاملات را خیلی احساس می‌کنیم.
در طول دوران این بحران جهانی، آدمها با همراهی هم راه‌هایی برای ارتباط برغم محدودیت‌های قرنطینه و با حفظ فاصله یافته‌اند. ویدیوی ایتالیایی‌هایی که دسته جمعی در ایوان‌های خانه‌هاشان آواز می‌خوانند در هفته‌های اخیر بسیار پربیننده بوده و برگزاری جشن‌های خانوادگی در شرایطی که اعضای خانواده‌ها از هم فاصله دارند خبرساز شده است.
پروفسور سانتوس می‌گوید: "ابداع راه‌های تازه‌ای از این دست می‌تواند در روحیه ما بسیار مفید باشد و به برنامه‌ریزی ما برای برخورد با این بحران بسیار کمک کند."
"به رغم اضطرابهای موجود می‌توانیم کنترل روایت‌مان از این بحران را در دست بگیریم: آیا می‌خواهیم فکر کنیم که در موقعیت افتضاحی هستیم یا ترجیح می‌دهیم فکر کنیم چالشی در برابرمان است که با همراهی افراد خانواده با آن مواجه می‌شویم."
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید