در ماه ژوئن آینده، "گفت و گوی استراتژیک" میان عراق و آمریکا برای بررسی آینده روابط دو کشور و حضور نیروهای آمریکایی در عراق آغاز خواهد شد و مقامات بلند پایه عراق و آمریکا در مورد مسائل متعددی که آینده روابط دو جانب را رقم می‌زند بحث و بررسی خواهند کرد.
هرچند هدف اصلی "گفت و گوی استراتژیک"، تعلق به روابط بغداد و واشنگتن دارد، اما ایران نیز نسبت به این‌که در تمام عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی عراق نفوذ کرده و در تار و پود این کشور تنیده است، در مذاکرات استراتژیک پیش رو حضور خواهد داشت. البته تهران افزون بر این‌که نقش گسترده‌ای در مسائل سیاسی و اقتصادی عراق دارد، توانسته است با استفاده از ناهنجاری‌های دوره پسا صدام، اقدام به تشکیل گروه‌های شبه نظامی در این کشور کند و از این گروه‌ها به عنوان ابزاری در راستای اهداف سیاسی و استراتژیک خود در منطقه بهره برداری کند. بنابراین، عمده‌ترین هدف گروه‌های مسلح عراقی یادشده که از حمایت مالی و نظامی ایران برخوردار هستند، تأمین منافع ایران و هموار کردن مسیر تطبیق پروژه سیاسی ایران در خاورمیانه است. در واقع، گسترش نفوذ گروه‌های شبه‌نظامی وفادار به ایران یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های است که عراق در چند سال اخیر با آن مواجه شده است و اعتراضات مردمی علیه دولت عادل عبدالمهدی که منجر به آتش کشیدن شدن کنسولگری‌های ایران در نجف و کربلا شد، می‌تواند مصداق خوبی برای این مدعا باشد.
اما حضور بقایای داعش و نگرانی از احتمال بازگشت فعالیت‌های تروریستی در عراق، تنش میان ایران و آمریکا در قلمرو این کشور را پیچیده‌تر می‌کند، به ویژه این‌که پس از عقب نشینی نیروهای آمریکایی در سال ۲۰۱۱، سازمان تروریستی داعش توانست بخش عمده‌ای از خاک عراق را به تصرف خود درآورد و سراسر منطقه را دچار وحشت کند. اکنون نیز به رغم این‌که جناح‌های سیاسی و گروه‌های مسلح وابسته به ایران خواستار خروج نیروهای آمریکایی از عراق هستند، اما این نگرانی وجود دارد که به محض خروج نیروهای آمریکایی از کشور، داعش بار دیگر بر عراق چیره شود و فعالیت‌های تروریستی خود را در نقاط مختلف این کشور از سرگیرد.
از سوی دیگر، عراق آنچنان در باتلاق کشمکش‌های سیاسی و چالش‌های ناشی از فساد و سوء استفاده از قدرت فرو رفته است که دولت جدید این کشور را با بحران اقتصادی شدیدی رو به رو کرده است که حتی توان پراخت حقوق کارمندان دولتی را ندارد. افزون بر آن، کاهش شدید بهای نفت در بازارهای جهانی و پیامدهای بحران انتشار بیماری کرونا بر وخامت اوضاع عراق افزوده است و این امر، اقتصاد عراق را آن‌گونه ناتوان کرده است که دولت جدید عراق در صدد گرفتن وام از شماری از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس شده است. هفته گذشته، علی عبدالامیر، وزیر دارایی عراق در رأس هیئتی عازم عربستان سعودی شد تا روابط دو کشور را در عرصه اقتصادی توسعه دهد و زمینه جذب سرمایه‌گذاری‌های عربستان سعودی را در بخش‌های مختلف کاری فراهم کند.
اکنون با توجه به این‌که عراق در تمام عرصه‌ها با مشکلات فراوانی رو به رو است و گروه‌های شبه نظامی وابسته به ایران، مانع تحقق بسیاری از راهکارها و برنامه‌ها دولت می‌شوند، بنابر این، دولت عراق در بسیاری از موارد نمی‌تواند به تعهدات خود در برابر جامعه بین‌المللی پایبند باشد و همین امر باعث تضعیف موضع عراق در مذاکرات می‌شود.
از سوی دیگر، همان‌گونه که خروج نیروهای آمریکایی از عراق می‌تواند برای عراقی‌ها نگران کننده باشد، تداوم حضور نظامی آمریکا در عراق نیز نگران کننده است، زیرا در نبود آمریکایی‌ها، خطر بازگشت داعش افزایش می‌یابد و ادامه حضور نیروهای آمریکایی در عراق منجر به تداوم تنش و درگیری میان آن‌ها و گروه‌های مسلح وابسته به ایران می‌شود.
با در نظرداشت نکات یادشده، می‌توان گفت که هیچ یک از طرفین نمی‌تواند انتظار زیادی از "گفت و گوی استراتژیک" ماه آینده داشته باشد و هر دو جانب تلاش خواهند کرد با کسب کمترین موفقیت، پیشنهادهای جانب مقابل را تا آنجا که ممکن باشد، بپذیرند. افزون بر آن، واشنگتن می‌داند که دولت عراق تا به حال نمی‌تواند در بسیاری از مسائل به صورت آزاد و مستقل تصمیم اتخاذ کند و دیکته‌های دولت ایران را نادیده بگیرد.
در همین راستا، دکتر منقذ داغر، تحلیلگر مرکز مطالعات استراتژیک واشنگتن در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت: در ایالات متحده به طور کل دو ایده در مورد عراق وجود دارد، برخی بدین باورند که عراق در تمام ابعاد تحت تسلط ایران قرار گرفته است، بنابراین، آمریکا بایستی از عراق عقب نشینی کند و راهبرد متفاوتی را در برابر عراق اتخاذ کند که فراخور وضعیت کنونی این کشور باشد. اما گروه دوم معتقدند که ایالات متحده منافع استراتژیک بسیاری در عراق دارد که نباید از آن‌ها چشم پوشی صورت گیرد و واشنگتن نباید عراق را که اهمیت ویژه‌ای در خاورمیانه دارد به آسانی برای ایران رها کند.
به هر حال، مردم عراق که به شدت نیازمند حمایت و همکاری‌های بین‌المللی هستند و می‌دانند که دولت عراق توانایی مقابله با چالش‌های موجود را ندارد، انتظار دارند "گفت و گوی استراتژیک" زمینه جلب کمک‌های اقتصادی و نظامی ایالات متحده به عراق را فراهم کند و از گسترش نفوذ ایران در این کشور جلوگیری کند.
در همین حال، آنتونی کوردسمن، کارشناس امور امنیتی در مرکز مطالعات استراتیژیک در واشنگتن بدین باور است که ایالات متحده نباید از این بیش اشتباهات گذشته را در عراق تکرار کند بلکه لازم است واشنگتن سیاست واضح و روشنی را در قبال تحولات عراق اتخاذ کند که تمام ابعاد سیاسی، امنیتی و اقتصادی را در برگیرد.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید