اروپاییان چه انتظاراتی از جو بایدن دارند ؟

فصلی جدید که به نظر می‌رسد اکثر دولت‌های اتحادیه اروپا و دولت آینده آمریکا نیز خواهان آن هستند. جو بایدن، روز دوشنبه ۲۰ آبان، با تعدادی از رهبران اروپایی گفت‌وگو کرد؛ در تماس تلفنی با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، بر «احیای روابط دوجانبه و تَرا اطلسی» تاکید کرد و فرانسه را «قدیمی‌ترین متحد» آمریکا خواند؛ و با اشاره به «چالش‌های جهانی» در مکالمه با آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، خواستار «همکاری نزدیک» بین اروپا و آمریکا شد.

«احیای روابط تَرا اطلسی» به چه معنی است؟

جو بایدن در مقاله‌ای که در بهار امسال در مجله «فارن اَفرز» منتشر کرد، نوشت: «جهان خود به خود نظم نمی‌یابد. از هفتاد سال پیش تا رسیدن ترامپ [به قدرت]، ایالات متحده آمریکا، به رهبری رئیس‌جمهورهای دموکرات و جمهوری‌خواه، نقش درجه اولی داشت در تدوین و تالیف قواعد و قوانین، در اجرای معاهده‌های بین‌المللی، و در تاسیس و حفظ سازمان‌های جهانی که روابط بین کشورها را تعریف می‌کنند، و موجب پیشرفت و بهبود امنیت و رفاه جمعی می‌شوند.»

او سپس با اشاره به سیاست‌های دونالد ترامپ نوشته: «اگر ما همچنان در انجام این مسئولیت کوتاهی کنیم، یا دیگران جای ما را خواهند گرفت که موجب پیشرفت منافع و ارزش‌های ما نخواهند شد، یا اینکه هیچکس این مسئولیت را به عهده نخواهد گرفت و [در این صورت] آشوب و هرج‌ومرج پیش‌ خواهد آمد.» و در نهایت نتیجه گرفت که «هیچکدام از این دو راه‌حل مناسبی برای آمریکا نیست.»

و این دقیقا همان چیزی است که مقامات اروپایی انتظارش را دارند: احترام به تعهدات بین‌المللی، مثلا بازگشت به برجام، به سازمان یونسکو و سازمان جهانی بهداشت؛ حمایت از پروژه‌های زیست محیطی مثل پیمان اقلیمی پاریس؛ و حضور موثر در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) برای برون رفت از بحران‌های منطقه‌ای، از جمله در افغانستان، عراق، لیبی و اوکراین.

در یک جمله: رعایت اصول چندجانبه‌گرایی بر پایه خرد و دیپلماسی. انتظاری که به ظاهر بدیهی ولی به غایت بغرنج است.

«چالش‌های جهانی» کدامند؟

اروپاییان انتخابات امسال آمریکا را آزمونی برای دموکراسی می‌دانستند، و پیامد آن را درسی مهم برای مبارزه با جریان‌های عوام‌گرا یا پوپولیست. از این منظر، پیروزی جو بایدن پیامی نمادین است به دولت‌های پوپولیست اروپایی مثلا در لهستان و مجارستان که در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از حمایت‌های مالی و معنوی وی برخوردار شدند.

با وجود این، مقامات اروپایی آگاه هستند که رئیس‌جمهور آینده ایالات متحده با مسائل و مشکلات زیادی در داخل کشور خود روبرو است. همانطور که هایکو ماس، وزیر امور خارجی آلمان، یادآور شد میزان مشارکت در انتخابات آمریکا «همانقدر تاریخی است که متاسفانه دوقطبی شدن [این جامعه].» جو بایدن بعد از پایان روند انتقال قدرت، رهبری کشوری را به عهده می‌گیرد که عمیقا دو تکه شده؛ بیماری همه‌گیر کوید۱۹ جان هزاران تن را گرفته، بسیاری را بیکار و اقتصاد آمریکا را تضعیف کرده است. در این وضعیت، او مجبور است اولویت را به سیاست‌ داخلی دهد و در تعامل با سنا که همچنان در دست جمهوری‌خواهان است، پیش رود.

به باور کریستیان لِکسن، استاد دانشگاه در مدرسه عالی علوم سیاسی پاریس، هرچند درست است که اکنون "اکثر دولت‌های اروپایی خیال‌شان از گفتمان خصمانه ترامپ راحت شده است ولی این به آن معنی نیست که در آینده منافع اتحادیه اروپا و آمریکا در تقابل و بعضا در تضاد با یکدیگر قرار نگیرند."

این کارشناس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مقاله‌ای که در روزنامه فرانسوی وست‌فرانس منتشر کرد، پیش‌بینی کرد که دولت جدید آمریکا "راه گفت‌و‌گوی مودبانه" را با اروپاییان در پیش خواهد گرفت: "جو بایدن اعلام کرده که آمریکا به پیمان اقلیمی پاریس باز خواهد گشت.[...] او شاید راه‌حلی هم بیاید و توافق هسته‌ای با ایران را بازسازی کند، ولی اختلافات [با اتحادیه اروپا] بر سر مبادلات تجاری، تامین منابع مالی ناتو و تحکیم امنیت ترا اطلسی یک‌شبه از بین نخواهد رفت."