جنگ گرگ و میش: مرور ٣٠ سال مناقشه آمریکا با ایران

کتاب «جنگ گرگ و میش» جدیدترین اثر دیوید کریس، نویسنده آمریکایی به پیشینه فعالیت های دراماتیک و جنگ مخفیانه و بدون اعلام قبلی سه دهه گذشته آمریکا علیه ایران می پردازد.

دیوید کریس، نویسنده کتاب، سرهنگ تفنگدار نیروی دریایی ایالات متحده و کارشناس ارشد تاریخ در پنتاگون است. جرج کریس، پدر این نویسنده آمریکایی در اواسط سال های ١٩٨٠، فرمانده واحد مرکزی ارتش ایالات متحده و چهره سرشناسی بود که در راهبردهای ایالات متحده در قبال ایران نقش موثری ایفا کرده بوده است.

دیوید کریس که طی سه دهه گذشته تحولات سیاسی ایران و مناسبات تیره و خصمانه تهران و واشنگتن را دنبال کرده است، به نقش آمریکا در جنگی سرد اشاره می کند که همزمان با انقلاب اسلامی در ایران به طور مرموزی آغاز و بعدها به عراق کشیده شد و تا امروز در خلیج فارس ادامه دارد.

نویسنده به مناقشات مخفیانه اما خصومت بار ماموران سازمان سیا، اداره اطلاعات و امنیت ایالات متحده با وزارت اطلاعات ایران اشاره می کند و می نویسد بخشی از این کارزار در آب های خلیح فارس جریان داشت که نیروهای ایرانی سوار بر قایق های کوچک به تانکرهای نفت غربی حمله می کردند.

کتاب «جنگ گرگ و میش» روایت لفاظی های تلخ و خصومت بار، بی پروایی و گستاخی سیاست های دولتمردان دو کشور، خیانت و بی اعتمادی عمیق و اشتباهات تکان دهنده در محاسبات در حلقه دیپلماسی مقامات واشنگتن در رویکرد با ایران پس از انقلاب اسلامی است.

این کتاب حاوی بیش از سیصد مصاحبه با مقامات و ارائه اسناد و مدارک طبقه بندی شده نظامی و جزئیات جنگ پشت پرده و زیرزمینی است که در طول دوران ریاست جمهوری پنج رئیس جمهوری آمریکا در جریان بوده و بارها دو کشور را در آستانه یک کارزار تمام عیار قرار داده بوده است.

دیوید کریس به واکنش های مختلف روسای جمهوری ایالات متحده و سیاست های بسیار متفاوت آن ها در قبال ایران و رویکرد روسای جمهوری آمریکا، از رونالد ریگان گرفته تا باراک اوباما اشاره می کند که هر یک به کرات تهدیدهایی مبنی بر اعلام جنگ بین دو کشور را مطرح کرده اند و یا با ارسال پیام ها و نامه های متعددی به دولتمردان جمهوری اسلامی خواهان ترمیم مناسبات بین دو کشور شده اند ، اما تلاش های همه آن ها تاکنون نافرجام مانده است. وی در بخشی از کتاب خود در این زمینه تصریح می کند «برای ترمیم مناسبات با تهران، چالشهای متعددی وجود داشت و افرادی به واقع مدیریت  امور و سیاستگذاری در تهران را به عهده داشتند که روحانیون تندرو و یا اعضای سپاه پاسداران بودند و برقراری ارتباط و تماس با آن ها تقریباً غیرممکن بود».

زمانی که نویسنده از اعضای نیروهای عملیات ویژه نیروی دریایی ایالات متحده بود، در سال ٢٠٠٣ یکی از این درگیری های بین کشتی های آمریکایی و ایرانی را به چشم دیده است.

او در بخشی از کتاب در مورد عملیات جاسوسان سیا در ایران و قربانی شدن تعداد زیادی از وفاداران به این سازمان در این کشور به دلیل اشتباهات تاکتیکی تصمیم گیران ارشد و بی احتیاطی عاملان سیا و حتی کمک ایالات متحده به عراق دوران صدام حسین در جنگ ده ساله ایران و عراق می نویسد.

با وجودی که نویسنده کتاب، به دلیل حضور در ارتش ایالات متحده و نیز تاثیر از نقش پدر خود در نیروهای نظامی آمریکا، درگیری ها و چالش های بین دو کشور را با جزییات ارزشمند و عمیقی ارائه کرده است، اما بخش بزرگی از این کتاب به تحولات و کارزارهای جدی و گاه خطرناک جنگ سردی می پردازد که طی سی سال گذشته آمریکا و ایران را در آستانه یک درگیری نظامی قرار داده بود.با این حال  وی کمتر به سیاست های آشکار و مخفیانه مقامات کشورش در رویکرد به مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، به ویژه در ارتباط با دارایی ها و صنعت نفت و گاز ایران می پردازد.

آقای کریس به نگرانی واشنگتن در سه دهه گذشته، به ویژه در دهه اول پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اشاره می کند و می نویسد نگرانی عمده مقامات دولت ایالات متحده در آن سال ها بیشتر این بود که سیاست های ایران به سمت اتحاد شوروی (سابق) متمایل شود و یا به دام این کشور بیافتد. در نتیجه برای رویارویی احتمالی با هجمه اتحاد شوروی آن دوران، عملیات نظامی پیشگیرانه ای را برنامه ریزی و طراحی کرده بود.

نویسنده همچنین در بخشی از کتاب خود به جایگزین شدن نگرانی واشنگتن از نفوذ کمونیسم با اسلام افراطی و در نهایت نفوذ و صدور ایدئولوژی اسلامی ایران به منطقه اشاره می کند که به ویژه پس از سقوط صدام حسین، دیکتاتور عراق و حمله آمریکا به این کشور به اوج خود رسیده بود.

کریم سجادپور، دانشیار ارشد "بنیاد کارنگی برای صلح بین المللی» در یادداشتی زیرعنوان سه دهه خطا و بی اعتمادی، در مورد این کتاب در روزنامه نیویورک تایمز می نویسد «برای ایالات متحده و ایران، انقلاب سال ١٩٧٩ که یک نظام دینی ضدآمریکایی را جایگزین یک حکومت سلطنتی و متحد آمریکا کرد، ثابت شد که این انقلاب ، طلاقی ژئوپلیتیکی بوده که از جهنم نازل شده است».   

این پژوهشگر ایرانی ،کتاب آقای کریس که از دیدگاه او با «تحقیق گسترده و عمیق و با ادبیاتی ظریف» به رشته تحریر درآمده است را برداشت  "صمیمانه و صادقانه» نویسنده از تاریخ سی سال گذشته مناسبات بین دو کشور در سایه ای از گرگ و میش خوانده است.

آقای سجادپور در این یادداشت ضمن اشاره به دسترسی گسترده نویسنده کتاب به تعداد بسیار زیادی از مقامات بلندپایه نظامی و سیاسی ایالات متحده می نویسد «با وجودی که آقای کریس حس همدردی و پشتیبانی نسبت به حکومت ایران ندارد، اما برای اشاره به خطاهای اخلاقی و راهبردی آمریکا در رویکرد واشنگتن در قبال تهران ناکام مانده است». وی به آیت الله خامنه ای، رهبر ایران توصیه کرده است «خواندن این کتاب به او کمک می کند که سیاست های ایالات متحده در قبال ایران را درک کند».

کتاب «جنگ گرگ و میش، تاریخ سری جنگ ٣٠ ساله آمریکا با ایران» نوشته دیوید کریس در ژوییه سال ٢٠١٢ منتشر شده است. ناشر این کتاب ٦٣٨ صفحه ای، «پنگوئن پرس» است.