«داستان ۱۵۹۱ روز» پرونده محیط زیستی‌ها «معنای روشنی» دارد

ردیف بالا، نیلوفر بیانی، مراد طاهباز، امیرحسین خالقی، ردیف پایین، هومن جوکار، سپیده کاشانی، طاهر قدیریان

۹ تن از زندانیان سیاسی سابق در ایران با انتشار بیانیه‌ای در روز محیط زیست از رفتار حکومت ایران با فعالان بازداشتی محیط زیست انتقاد کردند.

این بیانیه را نازنین زاغری رتکلیف، کایلی مور گیلبرت،ارس امیری، آتنا دائمی، پریسا رفیعی، نازیی اسکویی، شکوفه یداللهی، نگین قدمیان و سپیده فرهان امضا کردند.

امضاکنندگان سابقا با سپیده کاشانی و نیلوفر بیانی همبند بوده‌اند.

سپیده کاشانی و نیلوفر بیانی از جمله هشت نفری بودند که در بهمن ۱۳۹۶ در جریان پرونده امنیتی معروف فعالان محیط ‌زیست دستگیر شدند.

داستان ۱۵۹۱ روز

اکنون ۹ زندانی سیاسی سابق و شناخته شده در ایران با انتشار نامه‌ای، نوشته‌اند «داستان زندگی ۱۵۹۱ روز گذشته، این ۸ دوست دار طبیعت که با زندان، سلول انفرادی، فقدان و درگذشت کاووس سید امامی در نخستین روزهای بازداشت عجین بوده است معنای روشنی دارد».

در بخشی از نامه آمده «حاکمان که هر پیوند میان آدمیان با یکدیگر و زیست بومشان را در انقیاد و حقیقت را خاموش میخواهند، اشخاصی را که با سلاح دانش و آگاهی سعی در نجات طبیعت و حفظ سرزندگی و بقای آن دارند در بند میکشند».

مراد طاهباز، نیلوفر بیانی، هومن جوکار، طاهر قدیریان، حمیده کاشانی، امیرحسین خالقی، سام رجبی و عبدالرضا کوهپایه، متهمان پرونده فعالان محیط زیستی هستند که سازمان اطلاعات سپاه، در بهمن و اسفند ۱۳۹۶ آنها را به اتهام جاسوسی دستگیر کرد.

کاووس سیدامامی یکی دیگر از متهمان این پرونده بود که مقام های قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران می‌گویند در زمان بازداشت در زندان اوین خودکشی کرد. ماموران با دفن سریع پیکر او مانع انجام تحقیقات مستقل درباره علت مرگ شدند.

اتهام جاسوسی در ابتدا در حالی مطرح شده بود که وزارت اطلاعات اعلام کرد این فعالان را "جاسوس" نمی‌داند و کمیته چهار نفره دولت به این نتیجه رسیده بود که شواهدی علیه فعالان حیات وحش وجود ندارد.

این کنشگران محیط زیست در موسسه حیات وحش میراث پارسیان فعالیت می‌کردند که هدفش جلوگیری از نابودی گونه‌های حیوانی در معرض انقراض بود.

سرانجام قوه قضائیه با همکاری سازمان اطلاعات سپاه پاسداران، متهمان پرونده محیط زیست را به «جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده» درباره مناطق استراتژیک ایران محکوم کرد که «به بهانه انجام پروژه‌های زیست محیطی و علمی» انجام شده بود.

در این پرونده مراد طاهباز و نیلوفر بیانی به ۱۰ سال حبس، هومن جوکار و طاهر قدیریان هشت سال و سام رجبی و سپیده کاشانی هر یک به شش سال حبس محکوم شدند.

علاوه بر این، امیرحسین خالقی هم به اتهام "جاسوسی" به شش سال و عبدالرضا کوهپایه به اتهام "اجتماع و تبانی به قصد اقدام علیه امنیت کشور" به چهار سال زندان محکوم شد.

احکام زندان این فعالان در پایان بهمن ماه ۱۳۹۸ صادر شد. زمانی که دو سال از بازداشت آنها می‌گذشت.

فعالان محیط زیست محکوم شده چه کسانی هستند؟

مراد طاهباز

مراد طاهباز، عضو هیأت مدیره موسسه حیات وحش میراث پارسیان اکنون به اتهام "همکاری با آمریکا" زندانی است. آقای طاهباز در سال ۱۳۹۲ با موافقت معصومه ابتکار، رئیس وقت سازمان محیط زیست به عنوان یکی از شرکای پروژه حفاظت از یوز اعلام شد. آقای طاهباز از چهارم بهمن ماه ۱۳۹۶در بازداشت است.

مراد طاهباز ۶۶ ساله شهروند ایران، بریتانیا و آمریکا است. گفته می‌شد در روزی که انوشه آشوری و نازنین زاغری دو شهروند دیگر بریتانیایی ایرانی آزاد شدند، او هم به «مرخصی» فرستاده شد. خانواده آقای طاهباز به بی‌بی‌سی گفته بودند «به مدت چهار سال این باور را به ما قبولانده بودند که وقتی معامله انجام شود، مراد طاهباز بخشی از معامله خواهد بود» اما به نظر او «بخشی از معامله نبود».

نیلوفر بیانی

نیلوفر بیانی، فعال محیط زیست و کارشناس موسسه حیات وحش پارسیان بود. خانم بیانی هم به اتهام «همکاری با آمریکا» به ۱۰ سال زندان محکوم شد.

نیلوفر بیانی، متهم ردیف دوم پرونده زندانیان محیط زیستی، در شرح حالی از خود که بهمن ۱۳۹۸ منتشر شد، افشا کرد که بازجویان اطلاعات سپاه، برای گرفتن اعترافات ساختگی، او را طی "دستکم ۱۲۰۰ ساعت بازجویی" در معرض «شدیدترین شکنجه های روحی و روانی، تهدید به شکنجه فیزیکی و تهدیدهای جنسی» قرار داده‌اند.

پیگیری‌های خانواده خانم بیانی برای اطلاع از وضعیت دخترشان از زمان بازداشت در زمستان ۱۳۹۶ تا مدت‌ها بی‌نتیجه مانده بود.

هومن جوکار و معصومه ابتکار

هومن جوکار، فعال محیط زیست یکی دیگر از کنشگران زندانی است. آقای جوکار به اتهام «همکاری با آمریکا» محکوم به هشت سال زندان شد. او سال‌ها در حوزه محیط زیست و بعنوان خزانه‌دار و مدیر پروژه یوز آسیایی در حیات وحش میراث پارسیان فعالیت داشت.

او از ۴بهمن ۱۳۹۶ زندانی بوده است و تا مدت‌ها خانواده‌اش اطلاعی از وضعیت او و دلیل بازداشتش نداشتند.

هومن جوکار و سپیده کاشانی

سپیده کاشانی دوست به شش سال زندان محکوم شده است. او کنشگر محیط زیست و کارشناس موسسه حیات وحش پارسیان بود. برخی گزارش‌ها حاکی است که خانم کاشانی دوست گاهی دوره‌های آموزشی در ایران برگزار می‌کرده است. او همسر هومن جوکار است و پس از بازداشت در سال ۱۳۹۶، تامدت‌ها خانواده‌اش اطلاعی از شرایط او نداشتند.

کاظم حسینی وکیل سپیده کاشانی اواخر بهمن ۱۳۹۸ با اشاره به نامه‌های نیلوفر بیانی در مورد رفتارهای بازجویانش نوشت که با موکل او نیز رفتارهای مشابه، صورت گرفته است.

کایلی مور-گیلبرت، شهروند استرالیایی بریتانیایی که ۸۰۴ روز در ایران زندانی بود، کتاب خاطراتش را به سپیده کاشانی و نیلوفر بیانی تقدیم کرد.

سام رجبی

سام رجبی، یکی دیگر از محکومان پرونده موسوم به "محیط زیستی‌ها" است. او فرزند دکتر پرویز رجبی ایران‌شناس، تاریخ‌پژوه، نویسنده و مترجم است. لیلی هوشمند افشار، مادر این کنشگر محیط زیست گفته بود پسرش رجبی چند سال بود که با میراث پارسیان همکاری نداشت. پس از بازداشت آقای رجبی، خانم هوشمند افشار به بی‌بی‌سی فارسی گفته بود: "از زمانی که پسرم بازداشت شده هیچ تماسی با من نداشته است. دو بار به دادستانی مراجعه کردم، اما هر دو بار هیچ پاسخی به من ندادند."

سام رجبی سرانجام یک روز بعد از درگذشت مادرش لیلی هوشمند افشار اجازه یافته برای مدتی کوتاه از زندان اوین به مرخصی برود.

طاهر قدیریان

طاهر قدیریان، از دیگر فهالان محیط زیست است که به اتهام "همکاری با آمریکا" به هشت سال زندان محکوم شده است. آقای قدیریان نیز از کارشناسان موسسه میراث پارسیان است. خانواده او مدت‌ها اطلاعی از وضعیتش نداشتند و پیگیری‌هایشان بی‌پاسخ مانده بود.

امیرحسین خالقی

امیرحسین خالقی به اتهام "جاسوسی" به شش سال زندان محکوم شده است. این فعال محیط زیست پیش‌تر به عنوان کارشناس در موسسه میراث پارسیان فعالیت داشت. آقای خالقی دانش‌آموخته رشته مهندسی کامپیوتر در دانشگاه علم و فرهنگ است. او در این دانشگاه، گروهی را در رابطه با محیط زیست تشکیل داد و از سال ۱۳۹۰ از مسئولان کمپینی با عنوان "یوز تا ابد" بود. تا مدت‌ها پس از بازداشت، خانواده آقای خالقی از وضعیت او بی‌اطلاع بودند.