اسناد زیر نشان می دهد که شاپور بختیار و اویسی صدام را تشویق به حمله ایران کردند

دکتر شاپور بختیار در آیینه اسناد تازه یاب در آرشیو ملی بریتانیا

نویسنده: مجید تفرشی - پنجشنبه ٢٠ امرداد ۱۳٩٠

اصل این مقاله در دو قسمت در سایت رادیو فردا منتشر شده است. انتشار مقاله، به خصوص بخش دوم آن چندان به سادگی و بدون دردسر صورت نگرفت. ظاهرا در بین سی و چند مقاله ای‌که سایتهای بی بی سی و رادیو فردا به مناسبت بیستمین سالمرگ دکتر شاپور بختیار منتشر شده، نوشته من تنها مورد چالشی است. طبعا این نوشته ناهمگون در بین تعداد زیادی نوشته همسو می تواند متولیان امام زاده و مخالفان آزادی بیان و تعاطی اندیشه‌ها را آزار دهد.

مزیت نسخه وبلاگی این نوشته ضمن اندکی کاملتر بودن، وجود چند نمونه از تصاویر اسناد مورد استفاده در مقاله است که در وب سایت رادیو فردا مجال انتشار آن نبود. به دلیل حجم بالای مطلب، تصاویر اسناد در پست بعدی ارسال خواهد شد.

دکتر شاپور بختیار در آیینه اسناد تازه آزاد شده در آرشیو ملی بریتانیا

مجید تفرشی (تاریخنگار مقیم بریتانیا)

از ابتدای سال 2010 تاکنون با آزادسازی پرونده‌های تحولات سال‌های 1979 و 1980، اطلاعات مختلفی درباره فعالیت‌های دکتر شاپور بختیار، آخرین نخست وزیر سلسله پهلوی، در دسترس پژوهشگران قرار گرفته است. این نوشته خلاصه ای از گزارشها و اسناد تازه آزاد شده بریتانیایی درباره بختیار در طول دو سال 1979 و 1980 است. در این گزارش تلاش شده تا از اظهار نظر شخصی خودداری شده و صرفا خلاصه ای از اسناد تازه آزاد شده درباره شاپور بختیار در فاصله این دو سال است.

سر آنتونی پارسونز آخرین سفیر بریتانیا در تهران، که اتفاقا همزمان با خروج شاه از ایران ماموریتش در تهران پایان یافت، چه در گزارش سالانه 1978 خود که در نخستین روزهای سال 1979 منتشر شد و چه در گزارش تودیعی پایان ماموریتش، به بررسی موقعیت بختیار در آستانه پذیرش مقام نخست وزیری پرداخت. پارسونز در گزارش سالانه خود، ضمن مشخص نبودن دقیق خواسته‌های بختیار پیش بینی کرد که به شدت محتمل است که شاه به خواسته بختیار درمورد خروج به ظاهر کوتاه مدت خود از کشور تن بدهد.

شاه در دیداری در دوم ژانویه (12 دی) به ویلیام سولیوان سفیر آمریکا گفت که در عین بدبینی نسبت به موفقیت دولت بختیار، مجبور به انتخاب اوست، چرا که برگ برنده دیگری در آستین خود ندارد."

به اعتقاد پرشت، بیش از یک میلیون نفری که در خیابان های تهران بیرون ریخته بودند به همراه کمیته‌های اجرایی در وزارت خانه ها مانع حمایت ارتش از بختیار بودند. در این مرحله، پرشت و هال ساندرز به عنوان دو مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در امور ایران معتقد بودند که بهترین گزینه برای حل مشکل ایران ایجاد نوعی "راه حل ایرانی" از طریق از طریق ائتلاف بین بازرگان و بختیار است. در این مسیر مقامات وزارت خارجه آمریکا ترتیبی داده بودند که با همه جناح های سیاسی درگیر در موضوع ایران تماس برقرار شود.

روز دوم ژانویه (12 دی)، سر آنتونی پارسونز سفیر بریتانیا که آخرین روزهای ماموریت خود در تهران را سپری می کرد، در یک مکالمه طولانی تلفنی با شاپور بختیار گفتگو کرد. در این گفتگو بختیار اعلام کرد: "ده عضو از پانزده عضو کابینه خود را مشخص کرده و صرف نظر از یک اختلاف کوچک و مختصر، قم را نیز در کنار خود داشته و بازرگان و گروه‌های بازاری هم عملا در کنار او هستند. سنجابی با او همکاری نخواهد کرد، ولی بختیار امیدوار است که بتواند دل سنجابی را به دست آورده و او را به عضویت هر شورایی که پس از خروج شاه از کشور تشکیل خواهد شد درآورد."

پارسونز پس از مکالمه تلفنی با بختیار، در گزارش خود به لندن چنین اظهار داشت: "واقعیت این است که کشور در مرحله‌ای نزدیک به فلج شدن است. فقط مقامات نظامی دارای قدرت انجام وظیفه هستند و تنها اپوزیسیون است که بر مردم نفوذ دارد. به قضاوت من، بختیار، که از همین حالا در خیابان ها با او مخالفت می کنند، بدون خروج فوری شاه از کشور پس از تشکیل دولت جدید، هیچ امیدی برای نجات ندارد. تنها چیزی که احتمالا می توان اوضاع را باثبات کرده و امور اقتصادی و اداری را آرام کند، خروج شاه است. حتی آن دسته از دوستان من که وفادارترین افراد به سلطنت هستند نیز طی چند هفته اخیر کاملا نسبت به این امر متقاعد شده اند."

در یک گزارش سری توجیهی دفتر نخست وزیر بریتانیا که در سوم ژانویه 1979 (13 دی 1357) و سه روز قبل از آغاز اجلاس گوآدلوپ تهیه شده، تاکید شد که یکی از تبعات انتخاب احتمالی انتخاب شاپور بختیار به نخست وزیری ایران می تواند درخواست او از شاه برای خروج موقت از کشور باشد که این اقدام می‌تواند آغازی بر پایان شاه و سلطنتش باشد.

در ادامه این گزارش درباره توفیق احتمالی دولت بختیار آمده است: "نیروهای میانه‌رو علاقمند هستند که به بختیار شانسی برای موفقیت بدهند، ولی این موضوع به بستگی به این دارد که شرایط عمومی مرتبط با خروج شاه موجب رضایت آیت الله خمینی خواهد شد یا نه؟"

سفارت بریتانیا در تهران در یکی از گزارش‌های توجیهی که برای استفاده جیمز کالاهان نخست وزیر و تنها یک روز قبل از آغاز نشست سران در گوآدلوپ ارسال کرد، از احتمال مماشات موقت دولت بختیار با برخی از نیروهای معتدل از قبیل مهدی بازرگان و برخی از آیت‌الله‌های قم صحبت شده، ولی تاکید شده که کریم سنجابی رهبر جبهه ملی که بختیار را از این جبهه اخراج کرده، احتمالا از سر حسادت به مخالفت با دولت بختیار خواهد پرداخت.

سوال اصلی در این گزارش این است که "شرایط مطرح شده بین شاه و بختیار برای خروج شاه از ایران، بر خلاف نظر اردشیر زاهدی و ژنرال‌های کمی تندرو، چه بوده و این شرایط با توجه به تاکید آیت‌الله خمینی بر ضرورت سرنگونی کامل نظام سلطنت در ایران، موضع انقلابیون در این باره چه خواهدبود؟"

بر اساس یک گزارش سری از نشست سوم روز دوم کنفرانس گوادلوپ (شنبه ششم ژانویه)، در زمان طرح موضوع ایران، شرکت کنندگان (روسای جمهوری آمریکا و فرانسه، نخست وزیر بریتانیا و صدراعظم آلمان) در این نکته که شاه ظاهرا چاره ای جز ترک ایران ندارد نظر مشترک داشتند. جیمی کارتر از خروج شاه طی چند روز آینده خبر داد. با این همه رییس جمهور آمریکا با لحنی امیدوار عنوان کرد که به نظر او بخت به ثبات رسیدن ایران در شرایط حاضر، درآستانه تشکیل دولت بختیار، بیشتر از دو هفته قبل است.

پارسونز همچنین در گزارش محرمانه هفتم ژانویه (17 دی) با وجود تاکید بر توافق بختیار با محمد رضا شاه برای خروج او از کشور دو روز پس از دریافت رای اعتماد کابینه جدید از مجلس شورای ملی، زمان خروج شاه را مبهم عنوان کرد و گفت اکنون به نظر می‌رسد که برنامه خروج شاه ظاهرا به تاخیر افتاده است.

پارسونز درباره تبعات احتمالی تاخیر در خروج شاه نوشت: "به نظر می‌رسد این تاخیر در برنامه زمانی اصلی که توسط بختیار پیش بینی شده، شانس نجات او را از بین می برد. فضا به طور کامل آکنده از تنش و انتظار است. خمینی پیشاپیش در پیامی که در پاریس صادر کرده دولت جدید را به عنوان نقشه‌ای خطرناک و اقدامی شیطانی محکوم کرده و از مردم خواسته با آن همکاری نکرده و به اعتصاب خود ادامه دهند. هر روزی که دولت بختیار با ادامه حضور شاه در کشور به کارش ادامه دهد، این احتمال وجود دارد که بخت بختیار برای جلب حمایت اپوزیسیون از بین برود."

در شرایطی که خود شاه نیز مصمم به رفتن به سفر بی بازگشتش به خارج از کشور بود، روز هشتم ژانویه (18 دی) پارسونز نیز برای خداحافظی همیشگی از ماموریت در تهران به دیدار شاه در کاخ نیاوران شتافت. در این دیدار تودیعی شاه به پارسونز گفت که دوست دارد همین امروز از ایران برود، ولی هنوز برای این که قبل یا بعد از کسب رای اعتماد بختیار برود یا نه تصمیمی نگرفته است. مشکل این جا بود که کسب رای اعتماد از مجلس شورا و سنا ممکن بود تا یک هفته طول بکشد و تعداد زیادی از نمایندگان خواهان صحبت درباره دولت جدید و وزرای پیشنهادی بودند و تعدادی از نمایندگان اعلام کرده بودند که در صورت ترک کشور توسط شاه از رفتن به پارلمان هراس خواهند داشت.

پارسونز به شاه گفت: "به دلایلی که هر دو ما می فهمیم، تمرکز کل تنش بر روی شخص شاه است و تا زمانی که او در کشور حضور دارد مردم باور نمی کنند که چیزی تغییر کرده است. کشور در وضع برزخی است. تنها شانس برای بختیار و نجات نهایی سلطنت، رهایی از این تنش است و این مساله بدون خروج شاه از کشور میسر نخواهد شد. به نظر من هر روزی که وضع کنونی ادامه یابد شانس موفقیت دولت بختیار از بین خواهد رفت. من البته موفقیت دولت بختیار را نمی توانم تضمین کنم. خطر بسیار جدی است، ولی در عین حال هیچ آلترناتیو دیگری در حد فاصل بین بختیار و ظهور سریع افراطی‌گری و اغتشاش هم نمی‌بینم."

در ادامه این دیدار شاه با اعلام این که برخی از امرای ارتش همچنان درتلاشند تا او را متقاعد کنند تا از خروج از کشور خودداری کند، عنوان کرد که با وجود تلاش شخصی او و ملکه برای تجدید نظر، ارتشبد فجم از قبول پست وزارت دفاع خودداری کرده است، چرا که جم اعتقادی به موفقیت دولت بختیار ندارد.

همزمان با این گزارش و در همان روز، سفیر بریتانیا برای خداحافظی به دیدار نخست وزیر جدید ایران شتافت. در این دیدار بختیار که به زبان فرانسه سخن می گفت عنوان کرد که در برنامه خود همه آن چیزی را که از حکومت مطالبه می‌کردند به آن‌ها داده است. بختیار بدون ذکر نام به پارسونز گوشزد کرد که شاه پیشنهاد نخست وزیری را دست کم به پنج نفر دیگر پیشنهاد کرده بود، ولی همه آن ها از پذیرش این سمت خودداری کرده بودند، ولی او فکر کرده که در این شرایط بغرنج وظیفه دارد که با وجود مشکلات این مسئولیت را بپذیرد.

بختیار یکی از مشکلات کنونی کشور را به گردن آمریکایی‌ها انداخته بود که با نادیده گرفتن نیروهای اپوزیسیون شرایط را به این مرحله رسانده بودند. پارسونز در مقابل ضمن رد این نظر گفت: دولت بریتانیا چنین نبوده، ولی تا همین چندی پیش ادامه ارتباط و همکاری با ایران در صورت ارتباط با نیروهای اپوزیسیون ممکن نبود و هر گونه ارتباطی از این دست سوءظن و دشمنی شاه را افزایش می داد. این شرایط انتخاب ما نبود، و ما قادر به اصلاح این امر نبودیم."

در این مقطع با آن که آمریکا و بریتانیا امید چندانی به توفیق دولت بختیار نداشتند، ولی همچنان از او نیز همانند دولت های قبلی منصوب شاه حمایت می کردند. وز 15 ژانویه (25 دی) تنها یک روز قبل از خروج همیشگی شاه از ایران، پیتر جی سفیر بریتانیا در آمریکا در یک گزارش سری از قول سایروس ونس وزیر خارجه آمریکا نوشت که بختیار با شنیدن خبر ارسال پیام حمایت آمریکا از دولت جدید ایران از ونس خواسته که این پیام را علنی نکنند. چرا که به قول جی: "حمایت خیلی آشکار غرب از بختیار موجب دردسر او خواهد شد." با این همه دیگر اسناد این مجموعه نشان می دهد که بختیار و همکارانش از علنی شدن حمایت واشنگتن از دولت وی ناراحت شده و در افکار عمومی ضرر کرده بودند.

ونس همچنین تاکید کرده بود که آمریکا تلاش می‌کند تا از بروز کودتا توسط ارتش جلوگیری کند و به همین دلیل به طور مرتب با جناح‌هایی از هر دو طرف مناقشه ایران در تماس است. او از "گروه بازرگان" به عنوان یکی از موارد مورد تماس از سوی مخالفان یاد کرد و عنوان نمود: "خمینی از آمریکایی‌ها خواسته تا او را در تماس با ارتشی ها قرار دهند. ... ونس تاکید کرد که بسیار مهم است که از درگیری خمینی و ارتش به عنوان دو نیروی اصلی ضد کمونیسم در ایران جلوگیری شود."

روز 19 ژانویه (29 دی) سه روز پس از کسب رای اعتماد توسط دولت بختیار در مجلس شورای ملی و خروج شاه از کشور و همزمان با تظاهرات روز اربعین در ایران، دیوید نیوسام معاون جدید وزیر خارجه، در نشستی محرمانه در سنای آمریکا به تشریح وضع ایران و مواضع دولت کارتر در این مساله پرداخت و تاکید کرد که ابراز حمایت دولت کارتر از دولت بختیار ادامه خواهد داشت.

به دنبال خروج دایمی پارسونز از ایران، تا زمان ورود سر جان گراهام سفیر جدید، برای مدتی کوتاه چالمرز به عنوان نفر اول موقت سفارت فعالیت داشت. چالمرز روز 29 ژانویه (نهم بهمن) سه روز قبل از بازگشت آیت‌الله خمینی به ایران، از "نامحتمل و غیرممکن بودن فرضیه ائتلاف سه جانبه بین بختیار، خمینی و ارتش" خبر داد. بر اساس این گزارش، اگرچه نیروهای مسلح و ارتشبد قره باغی رییس ستاد ارتش ایران همچنان در ظاهر از دولت بختیار پشتیبانی می کردند، ولی "مشکل نارضایتی در نیروی هوایی، هر چند در رده‌های پایین"، وجود دارد.

در این زمان در لندن و واشنگتن از ارتشبد فریدون جم، به عنوان یکی از گزینه‌های در دست گرفتن قدرت با کودتا یا همراهی با انقلابیون مسلمان یاد می‌شد. در دیداری که بین جم و کینگمن بروستر سفیر آمریکا در لندن، همزمان با بازگشت آیت الله خمینی به تهران، در روز اول فوریه (12 بهمن) در لندن صورت گرفت، جم اعلام کرد: "او هیچ تماسی با خمینی ندارد، هرچند که توسط اطرافیان خمینی دریافته که آیت الله خواهان تماس با او است. ... به نظر جم، اطرافیان خمینی تحت تاثیر کمونیست‌ها هستند و توقع می‌رود که به محض کسب قدرت توسط خمینی، چپ گرایان از او جدا شده و اهداف خود را پیش ببرند. به گفته جم، هیچ یک از اطرافیان نزدیک به خمینی در او نفوذ نداشته و در تصمیم گیری‌های او تاثیر ندارند."

با این همه دیدگاه جم درباره مهدی بازرگان و شاپور بختیار تفاوت داشت: "در پاسخ به سوالی درباره نقش احتمالی بازرگان، جم گفت که بارزگان بسیار مورد احترام خمینی و مردم ایران است. به گفته جم، بازرگان انقلابی نیست و مردی دارای دیدگاه‌های واقعی لیبرال است. او نه تنها می‌تواند رییس دولت شود، بلکه می‌تواند بهترین گزینه خمینی نیز باشد." به اعتقاد جم: "مشروعیت بختیار از مجلس شورای ملی برخاسته بود و این مجلس، خود محصول ساواک و ابزاری در دست شاه بوده است.

سر جان گراهام سفیر جدید بریتانیا در ابتدای ماه فوریه وارد تهران شد و بلافاصله به دیدار ویلیام سولیوان سفیر آمریکا شتافت. در این دیدار که روز چهارم فوریه (14 بهمن) صورت گرفت، هر دو سفیر، همچون دیگر دولت‌های غربی، از تداوم به رسمیت و قانونی شناختن دولت بختیار در برابر دولت در آستانه معرفی توسط آیت الله خمینی خبر دادند.

به گفته سولیوان، دو جناح اصلی در صحنه سیاسی ایران با هم بی ارتباط نبودند و در ارتباطاتی که توسط برخی از یاران امام خمینی از قبیل آیت الله محمد بهشتی، مهندس مهدی بازرگان و دیگران با دولت بختیار گرفته شده بود، مهمترین موضوع مورد اختلاف تعیین این نکته بود که چه کسی باید نظارت بر انتخابات مجلس موسسان را برعهده داشته باشد: "بختیار تشکیل یک کمیسیون مختلط را نپذیرفته و خمینی هم بر کنترل کامل خود بر این موضع پافشاری می کند."

گراهام در یک گزارش مشابه دیگر ضمن پیش بینی معرفی بازرگان به عنوان نخست وزیر دولت موقت انقلابی، از "ژنرال سابق احمد مدنی" به عنوان "رابط بین بختیار و خمینی و کسی که به شدت برای پذیرش یک راه حل از سوی طرفین، از قبیل منصوب شدن بختیار به یک سمت ارشد در دولت موقت خمینی تلاش می کند" یاد کرد.

روز پنجم فوریه (15 بهمن)، بازرگان به همراهی مشاور امور بین المللی‌اش، عباس امیرانتظام به دیدار سفیر جدید بریتانیا رفتند. در این بازرگان اعلام کرد که بین جناح آیت‌الله خمینی و بختیار به طور مرتب ارتباط وجود دارد، ولی این مذاکرات به نتیجه‌ای نرسیده است. خمینی قانون اساسی 1906 مشروطیت و سلطنت پهلوی را غیر قانونی می داند و حتی قبل از روی کار آمدن بختیار هم گفته بود که با هیچ مقام رسمی در ایران معامله نمی کند. از سوی دیگر، بختیار هم خود را نخست وزیر قانونی می داند و در روزهای اخیر نیز فاصله به این دو جناح بیشتر شده است.

پس از این دیدار، سفیر جدید بریتانیا به دیدار بختیار رفت و او را نیز در جریان گفتگویش با بازرگان گذاشت. بختیار با اظهار شگفتی از مواضع اعلام شده توسط بازرگان در مخالفت با دولت بختیار گفت: "باور نمی کند که بازرگان که تا چند روز قبل خمینی را غیرقابل حمایت می خواند اکنون این گونه عمل می کند." بختیار در ادامه ضمن مخالفت با روی کار آمدن بازرگان به عنوان نخست وزی انقلاب گفت: "مانعی نمی بیند که وی به عنوان نخست وزیر دولت سایه عمل کند. ولی اگر بخواهد به عنوان نخست وزیر وارد کاخ نخست وزیری شود به سوی او تیراندازی خواهد شد."

بختیار عنوان کرد که "آماده اصلاح قانون اساسی با روش‌های قانونی هستم نه از طریق پرتاب کوکتل مولوتف. ... اگرچه خود شخصا یک جمهوری‌خواه هستم، ولی تغییر نظام خیلی زود است و سلطنت باید ده تا بیست سال دیگر ادامه یابد."

گراهام در پایان این دیدار، بختیار را این گونه تحلیل کرد: "او مردی تاثیر گذار، شجاع، باهوش و دوست داشتنی است، اگرچه من از این می ترسم که او بیشتر فرانسوی است و کمتر ایرانی و قابلیت انعطاف کمی برای یافتن راهی برای خروج از تنگنا دارد. اگر بختیار درست فکرکرده باشد که مردم کم کم از دست خمینی خسته خواهند شد، ممکن است نجات پیدا کند، ولی من می ترسم که نظر بختیار در این مورد درست نباشد."

************************************************

در فاصله بهمن 1357 تا مرداد 1358، و دوران اختفا و خروج پنهانیش از ایران، گزارش مهمی در اسناد رسمی بریتانیایی درباره بختیار وجو ندارد.

آشکار شدن بختیار پس از شش ماه اختفا و آغاز مجدد فعالیت های سیاسی او در فرانسه، به سوژه و محور جدیدی برای وزارت خارجه بریتانیا تبدیل شد. بر اساس گزارش دوم آگوست 1980 (11 مرداد 1359) فرانسیس گری‌یه، یکی از مسئولان بخش خاورمیانه وزارت خارجه بریتانیا، بختیار در نخستین کنفرانس مطبوعاتی خود در پاریس خود را با ژنرال شارل دوگل مقایسه کرد و گفت که او نیز همچون دوگل برای رهایی کشورش از اشغال مبارزه می‌کند. گریر در گزارش خود علاقه حاکمان جدید ایران بر بازگشت بختیار به کشور را مردود فرض کرد و "احتمال آشتی بختیار با نظام کنونی" را "بسیار بعید" دانست. به پیش بیتی گری‌یه، با آغاز کارزار سیاسی بختیار در پایتخت فرانسه، "احتمال دارد که پاریس به قبله گاه جنبش مقاومت در تبعید تبدیل شود."

در گزارش گری‌یه، هم زمان شدن آغاز فعالیت‌های علنی سیاسی بختیار در پاریس با سخنان انتقادی اخیر آیت‌الله کاظم شریعتمداری درباره لزوم خودداری روحانیان در مداخله در امور غیردینی و دیدارهای شریعتمداری با آیت الله حسن قمی و آیت الله عبدالله شیرازی دو مرجع منتقد دیگر در مشهد قابل توجه ارزیابی شده است.

در این مقطع گزارش‌های متعددی به وزارت خارجه بریتانیا درباره فعالیت‌های سیاسی بختیار ارسال می‌شد. موضع رسمی لندن در این باره، توجه دقیق به فعالیت‌های بختیار به عنوان یک "گزینه ضعیف" بود که "اشتباه است او را به طور کامل از داستان خط بزنیم."

نظرهای چهره‌های مختلف ایرانی در خارج از کشور درباره بختیار یکسان نبود. رضا فلاح قادم مقام شرکت نفت ایران در دوران محمد رضا شاه امید بازگشت سلطنت و سرنگونی جمهوری اسلامی توسط بختیار را میسر می‌دانست. فلاح در دیدار هشتم آگوست (17 مرداد) خود با آنتونی پارسونز لندن، گفت که مطابق رای مجلس، بختیار همچنان نخست وزیر قانونی ایران است و مردم پشبیبان او هستند. به گفته فلاح، هدف فوری و تاکتیکی مخالفان حکومت جدید ایران، تاسیس یک دولت در تبعید احتمالا در فرانسه و تحت رهبری بختیار بود.

پارسونز در پاسخ به فلاح گفت که پشتیبانی بختیار به به قانون اساسی مشروطیت و اخذ فرمان نخست وزیری از شاه است. این در حالی است که همین ارتباط با شاه و قانون اساسی مشروطیت حامی شاه، موجب هلاکت دولت بختیار شد.

به گفته پارسونز، حتی اگر بختیار بخواهد شورای سلطنت هم تشکیل بدهد باز هم باید خود را متکی به جلب حمایت شاه یا ولیعهد بکند و اتخاذ این بخت بختیار برای بازگشت را از بین خواهد برد.

نگاه همه ایرانیان مهاجر همچون فلاح و داوود آلیانس به فعالیت‌های بختیار چندان خوشبینانه نبودند. مثلا، رحیم ایروانی مدیر و مالک صنایع ملی شده کفش ملی در دیداری با یکی از دیپلمات‌های ارشد بریتانیایی در لندن بازگشت شاه یا ولیعهد به ایران و یا حتی نشکیل شورای سلطنت، ولو درصورت مرگ آیت الله خمینی طی یکی دو سال آینده را منتفی دانست. ایروانی پیش بینی کرد که "نوعی رژیم دینی" برای یک یا دو ده در ایران ادامه خواهد یافت.

امیرخسرو افشار دیپلمات ارشد و وزیر خارجه سابق ایران نیز در روز دوم اکتبر (10 مهر) در دیدار با یکی از دیپلمات‌های بریتانیایی مقیم تهران که موقتا به لندن آمده بود گفت که به توان بختیار برای جلب هیچ گونه حمایتی از داخل ایران اعتقاد ندارد و حمایت خارجی از بختیار هم به هیچ دردی نمی خورد.

افشار معتقد بود که این معادله ممکن است در صورت فوت خمینی تغییر کند، ولی فعلا دورنمای روشنی برای موفقیت بختیار دیده نمی شود.

لرد پیتر کرینگتون وزیر خارجه بریتانیا در یک گزارش سری به تاریخ 23 اوت (اول شهریور) با نام بردن از داوود آلیانس بازرگان یهودی ایرانی تبار به عنوان "شریک تجاری منچستری بختیار" از درخواست آلیانس از مقامات بریتانیا در جهت واسطه شدن برای جلب همکاری حکومت صدام حسین در عراق با بختیار یاد شده است. کرینگتون عنوان کرد که حکومت عراق علاقمند است که حکومت جدید ایران از طریق یک جنبش ملی گرایانه و نه یک حرکت رادیکال سرنگون شود.

یکی از علاقمندان و حامیان بختیار در بین سیاست ورزان بریتانیایی جولیان ایمری معاون سابق وزارت خارجه و نماینده بانفوذ و پرسابقه آن کشور بود. ایمری در نیمه آگوست (اواخر مرداد) در پاریس با بختیار دیدار کرد. در این دیدار بختیار بخشی از "شکست خود برای نجات شاه" را به "انتخاب دیرهنگام خود" مرتبط کرد. این در حالی بود که بختیار "اعتبار خروج شاه از ایران را متعلق به خود و بر اساس توصیه کارتر" دانست. به باور بختیار، خروج شاه از ایران مانع به راه افتادن حمام خون توسط ارتش ایران شد.

در این دیدار بختیار نیز مدعی لرزان بودن موقعیت حکومت جدید تهران شد: "رژیم خمینی بیشتر از چند ماه دیگر نمی‌تواند دوام یابد و چند گروه کمونیست و جدایی طلب آماده در دست گرفتن قدرت هستند."

ادامه این گفتگو، بختیار از احتمال انجام یک کودتا از جنوب کشور و بازگرداندن سلطنت به ایران به وسیله به تخت نشاندن رضا پهلوی ولیعهد صحبت کرد. در عین حال بختیار شاه را "غیرقابل پذیرش" ارزیابی می کرد و هیچ شانسی برای بازگشت او به قدرت در ایران قائل نبود.

در همین دیدار بختیار بار دیگر از ایمری نیز خواست تا میانجی جلب حمایت حکومت صدام حسین در عراق از تلاش وی برای سرنگونی جمهوری اسلامی در ایران شود.

در تداوم این گفتگو و دیدار لرد جورج- براون، وزیر سابق امور خارجه و اقتصاد در کابینه هارولد ویلسون و معاون پییشن حزب کارگر، با بختیار در پاریس بود که در روز 30 اوت (8 شهریور) براون با صدام حسین رییس جمهور جدید عراق، که اتها یک ماه و نیم از کودتای آرام او علیه احمد حسن البکر می‌گذشت دیدار کرد. در این دیدار حامد علوان وزیر خارجه عراق نیز حضور داشت.

در این ملاقات براون با اشاره به امکان همکاری‌های بختیار و حکومت عراق، خواهان همکاری بغداد و بختیار علیه حکومت اسلامی ایران شد. آغاز فعالیت‌های رادیویی و تبلیغاتی طرفداران بختیار در داخل عراق از تبعات دیدار براو با صدام حسین بود.

جولیان ایمری در روز ۲۱ مارس ۱۹۸۰/ اول فروردین ۱۳۵۹ جولیان ایمری در دیداری با کرینگتون وزیر خارجه بریتانیا دیدار و. ایمری با اعلام این که با شماری از مخالفان تبعیدی سرشناس جمهوری اسلامی از قبیل بختیار، فریدون جم، غلامعلی اویسی و اردشیر زاهدی دیدار داشته، گزارشی از فعالیت‌های آنان را ارایه کرد.

به گفته ایمری، عراقی‌ها به بختیار و اویسی پیشنهاد کمک داده‌اند و صدام حسین شخصا به این موضوع اظهار علاقه کرده است. برادر صدام [برزان ابراهیم حسن التکریتی] رییس سازمان امنیت [عراق] دستور کمک داده است. به بختیار پیشنهاد گشایش دفتری در بغداد داده شده و اویسی بر این گمان است که که اکنون می‌تواند گروه‌های کماندویی به داخل ایران بفرستد.

ایمری ادامه داد، آنان در این مرحله اویسی و بختیار خواهان کمک بریتانیا در شکل تأیید نقشه‌های آنان هستند. به گفته اویسی و بختیار، "روی آوردن به بریتانیا عاقلانه‌تر از کمک خواستن از آمریکا است".

لرد کرینگتون در واکنش به سخنان ایمری گفت که به نظر دولت بریتانیا، اویسی هیچ شانسی ندارد و همکاری او با بختیار هم تاکتیکی است. وزیر خارجه بریتانیا افزود: اقدام برای سرنگونی رژیم انقلابی با کمک گرفتن از خارج، نتیجه معکوس خواهد داشت و حتی ممکن است حکومت انقلابی ایران را در آغوش روس‌ها بیاندازد."

سه روز بعد در روز ۲۴ مارس (چهارم فروردین)، داوود آلیانس، در نیویورک با پارسونز که به تازگی نماینده دایم بریتانیا در سازمان ملل شده بود، مدعی تماس‌های گسترده بختیار در ایران و آماده شدن مقدمات بازگشت او به ایران شد. آلیانس عنوان کرد که بختیار تماس‌های سطح بالایی با ایران داشته و با اعضای ارشد تعدادی از کمیته‌ها و حتی آیت‌الله بهشتی هم در تماس بود. به گفته آلیانس، شریعتمداری هم آماده بود تا در زمان مناسب به هر کسی که امکان سرنگونی خمینی را داشته باشد قول همکاری بدهد.

نتیجه گیری پارسونز درباره دیدارش با آلیانس این بود که: بختیار به این نتیجه رسیده که احساسات ضدخمینی در سراسر ایران در حال گسترش است و لحظه سرنوشت چندان دور نیست.

پارسونز تاکید کرد: ظاهرا بختیار پول زیادی برای این عملیات دارد. صحبت‌هایی درباره فوران نعمت عراقی شده و آلیانس از کمک اسراییلی‌ها به بختیار هم صحبت کرده است.

پارسونز در پاسخ به درخواست دوباره آلیانس برای حمایت بریتانیا از بختیار، با کنایه به بازگشت آیت الله خمینی به ایران، اعلام کرد که در جریان امور ایران نیست، ولی برایش بسیار دشوار است که فکر کند در شرایط فعلی بختیار بتواند فاتحانه از طریق مهرآباد به ایران برگردد.

دیدارهای آلیانس به نیابت از بختیار با مقامات بریتانیایی همچنان ادامه می‌یافت. روز ۱۹ ژوئن/ ۲۹ خرداد، دیوید میرز رییس بخش خاورمیانه وزارت خارجه به درخواست اضطراری آلیانس با او دیدار کرد. این دیدار به دنبال دیدار بختیار با آلیانس انجام شد.

آلیانس تاکید کرد که" بختیار هم اکنون در پول غلت می‌زند و آماده برای اقدام است. او یک سازمان در ایران و سه ایستگاه رادیویی دارد، یکی به صورت سیار مستقر و فعال در اطراف تهران، یکی در عراق و یکی در جایی دیگر.

آلیانس یک بار دیگر به نیابت از بختیار از میرز درباره "موضع بریتانیا" در قبال فعالیتهای بختیار سوال کرد. به گفته الیانس، بختیار از آمریکایی‌ها دست کشیده و آن‌ها را احمق و بی‌ربط می‌داند. ولی از نظر بختیار بریتانیایی‌ها عاقل‌ترند." این در حالی بود که آلیانس اظهار داشت که به بختیار گفته است که حمایت بریتانیا از او "بوسه مرگ" است. بختیار هم ضمن تایید دیدگاه "شریک منچستری خود گفته بود که مقامات لندن باید نقشه‌ای داشته باشند، چرا که آن‌ها زیرک‌تر از آن هستند که ساکت نشسته و اجازه دهند ایران به دست کمونیست‌ها بیفتد. او فقط یک تضمین حمایتی برای آغاز کار می‌خواهد و ارایه این تضمین تضادی با سیاست‌های لندن ندارد.

بر اساس یک گزارش محرمانه، در دیدار اندرو ویتلی خبرنگار پیشین بی.بی.سی و روزنامه نگار مقیم ایران با استیون لمپورت یکی از مسئولان ارشد بخش خاورمیانه وزارت خارجه بریتانیا، در ۲۵ ژوئن ۱۹۸۰/ ۴ تیر ۱۳۵۹ مسایل مختلف ایران به ویژه وضعیت اپوزیسیون خارج از کشور مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

به عقیده ویتلی، سه رادیو خارج از کشوری صدای آزاد ایران (وابسته به اویسی)، رادیو ایران (وابسته به بختیار) و یک رسانه گفتاری جدید به نام رادیو وطن (از قاهره) تاثیر زیادی در ایران داشتند. بر اساس این گزارش، رادیو وطن "به احتمال قریب به یقین توسط آمریکایی‌ها حمایت مالی می‌شد.

ویتلی که مناسبات نزدیکی با بختیار داشت، از احتمال حمایت عراق، سعودی و کشورهای خلیج فارس از فعالیتهای بختیار و اویسی سخن گفت.

ادامه این دیدارها به سفر آخر ژوئن (اوایل تیر) جولیان ایمری و پیتر تمپل موریس، دیگر عضو ارشد آن زمان حزب محافظه کار در پارلمان بریتانیا به پاریس و دیدار طولانی و جداگانه آن دو با اویسی و بختیار منجر شد. ایمری و تمپل موریس گزارشهایی از این دو دیدار تهیه و به مقامات بریتانیا ارسال کردند. این دیدارها در فاصله‌ای کمتر از دو هفته قبل از شکست کودتای نوژه در ایران صورت گرفته بود.

در این گزارش‌ها، درباره وضع مالی دو سیاستمدار تبعیدی ذکر شده که ظاهرا هیچ یک از دو رهبر مشکل مالی نداشته و آنان احتمالا از سوی ایرانیان ثروتمند تبعیدی حمایت می‌شوند.

در این دیدارها اویسی و بختیار یکدیگر را متهم کردند که تحت حمایت مالی پرنسس اشرف پهلوی قرار دارند. ایمری عنوان کرده: "تعجبی ندارد اگر هر دو آن‌ها به نوعی مورد پشتیبانی حمایت خانواده سلطنتی و شاید مقداری هم از عراق کمک می‌گیرند."

در ادامه این گزارش درباره مناسبات ارتشبد اویسی و حکومت صدام حسین در عراق آمده است: "ژنرال اویسی چندین دیدار از عراق داشته و ادعا می‌کند که گفتگوهای خوبی هم با پرزیدنت صدام حسین داشته است. شماری از افسران اویسی در عراق حضور دارند. او یک ایستگاه رادیویی در عراق دارد که برای ایران برنامه پخش می‌کند. او امکاناتی دارد که مردانش تقریبا هر زمانی که بخواهد می‌توانند در داخل ایران تردد کنند.

ایمری درباره طبیعت پیوند اویسی و عراق می‌نویسد: "اویسی معتقد است که صدام حسین بر اساس سه هراس، او را مورد پشتیبانی قرار می دهد. هراس از تصرف ایران توسط شوروی، در نتیجه سرنگونی رژیم بعثی در عراق، هراس از نفوذ خمینی در جامعه شیعه عراق و هراس از تبعات تجزیه کردستان ایران برای عراق. صدام حسین

به گفته ایمری، شاید صدام در پس ذهنش جاه‌طلبی تصرف خوزستان را داشته باشد. ولی در حال حاضر و با هر معیاری، هراس قوی‌تر از طمع او است. اویسی کمک عراق به خودش را مهم، ولی محدود توصیف کرد."

اویسی همچنین عنوان کرد که ارتباطات دوستانه‌ای را با حکومت‌های مصر، اسراییل و عمان برقرار کرده و خواهان کمک از بریتانیا نیز هست و می‌خواهد این خواسته را با کویت، امارات عربی متحده و شاید پاکستان هم مطرح کند.

ایمری درباره بختیار و دیدارهایش با صدام حسین چنین نوشته است: "بختیار هم تماس نزدیکی با عراقی‌ها برقرار کرده و یک یا چند ملاقات دوستانه هم با صدام حسین داشته است. قدردانی بختیار از نیات صدام حسین، واقعا همانند اویسی است.

ایمری ضمن اشاره به اختلافات اویسی و بختیار ادامه می‌دهد: "همانند اویسی، به بختیار نیز امکاناتی داده شده تا برخی از افرادش در عراق مستقر شده و به داخل ایران نفوذ کنند. او هم یک ایستگاه رادیویی برای خودش دارد که از رادیوی اویسی جدا است.

بختیار به ایمری و تمپل موریس گفت که سازمانی گسترده در سراسر ایران دارد و تقریبا مانند شیوه دوران نبعید خمینی، هواداران بختیار هم نوار سخنرانی‌های او را در داخل کشور توزیع می‌کنند. او بدون آن که جزییاتی از کارش را افشا کند، اعلام کرد که مورد حمایت ارتشیان ایران هم است.

ایمری معتقد بود که بختیار ارتباطات بین‌المللی خوبی داشت، ولی بیشتر تماسهای او با کسانی بود که برای دیدن او به پاریس می‌رفتند."

ایمری درباره روابط اویسی و بختیار نوشت: "اویسی به خوبی از بختیار سخن گفت و از تلاش‌های او استقبال کرد، در عین حال گفت حاضر نیست که زیر دست او خدمت کند. اویسی بختیار را سیاستمدار حزبی و لابد خود را فرمانده حکومت نظامی می‌داند که بعد از برقراری نظم به مردم اجازه می‌دهد که با اجرای یک همه‌پرسی تصمیم بگیرند."

در مقابل، بختیار خواستار آن بود که "پس از تغییر حکومت توسط نظامیان و پاک کردن کشور از روحانیان و کمونیست‌ها" به عنوان فاز دوم دگرگونی وارد کار شود و پس از تایید مردم در یک همه پرسی، بار دیگر قانون اساسی مشروطیت را جاری سازد.

ایمری افزود: بختیار هم از اویسی تعریف می‌کرد و حتما ارتباطاتی هم بین آن دو وجود دارد، ولی بختیار هم حاضر به اتحاد با اویسی نبود، چرا که فکر می‌کرد که این اقدام وجهه او به عنوان یک رهبر لیبرال را مخدوش می‌کرد. هم اویسی و هم بختیار شرایط جمهوری اسلامی را روز به روز به سمت ضعیف‌تر شدن ارزیابی کرده و قدرت افرادی چون بنی‌صدر، قطب زاده و امثال آنان را در برابر آیت‌الله خمینی و روحانیان را ناچیز می‌دانستند. به گفته بختیار: "خمینی به علاوه بنی‌صدر همچنان خمینی بود، ولی بنی‌صدر منهای خمینی هیچ نبود."

ایمری در ارزیابی و توصیه پایانی گزارش خود خطاب به وزیر خارجه بریتانیا، با استناد به اطلاعات اویسی و بختیار درباره تقویت شدن حزب توده و مشکلات شدید داخلی و احتمال حمله نظامی شوروی به ایران، توصیه کرده بود که لندن برای جلوگیری از نفوذ و گسترش کمونیسم و شوروی از فعالیت‌های اویسی و بختیار حمایت کند.

بر اساس یک گزارش دیگر، ویتلی در روز ۱۷ جولای/ ۲۶ تیر در دیدار با فرانسیس گری‌یه از مسئولان بخش خاورمیانه وزارت خارجه کشورش خلاصه‌ای از گفتگویش با جواد خادم در معرفی گروه‌ها و رهبران اپوزیسون ایرانی در تبعید را مطرح کرد.

در بخشی از این گزارش، از ارتشبد فریدون جم و دریادار احمد مدنی به عنوان حامیان بختیار یاد شده و عنوان شده که مدنی اکنون مخفی شده است. دیپلمات بریتانیایی در توضیح خود بر این گفتگو ضمن تعجب از موضع مدنی به دلیل این که هنوز در ایران است تعجب و نسبت به فعالیت جم در گروه بختیار نیز ابراز تردید کرده است.

در ادامه این گزارش همچنین از گروهی به نام"نقاب" [نجات قیام ایران بزرگ] یاد شده که دارای یک شورای پانزده نفره در داخل ایران بوده و در زمان ارسال این گزارش مدعی شده بود که در حال تدارک بازگرداندن بختیار به ایران طی سه ماه آینده است.

این تلاش را می‌توان به ماجرای نوژه نسبت داد، چرا که همین گروه مسئولیت کودتای نوژه را نیز برعهده گرفت که در ۱۸ تیر/ ۹ جولای و در فاصله گفتگوی ویتلی با خادم و دیدار ویتلی با گری‌یه، خنثی و با شکست مواجه شده بود.

در ادامه این گزارش از قول خادم عنوان شده بود: "بختیار مطمئن است که موقعی که زمانش فرا برسد، شریعتمداری از او حمایت خواهد کرد."

به دنبال چندین روز مصلحت اندیشی، هماهنگی و کسب تکلیف با وزارت خارجه بریتانیا، فریدون جاهد، خبرنگار بخش فارسی رادیوی بی‌بی‌سی مصاحبه‌ای را با بختیار در پاریس در روز ۲۴ جولای ۱۹۸۰/ ۲ مرداد ۱۳۵۹ (سه روز قبل از درگذشت شاه) انجام داد. متن کامل این مصاحبه نیز برای بازبینی و اعلام نظر برای وزارت خارجه بریتانیا ارسال شد.

این مصاحبه در حالی انجام شد که بختیار قبلا در دیدار با داوود آلیانس، رادیوی بی‌بی‌سی را "صد در صد طرفدار خمینی" نامیده و عنوان کرده بود که انگیزه راه اندازی ایستگاه رادیویی سیارش در ایران در جهت خنثی کردن تبلیغات بی‌بی‌سی است.

در این مصاحبه، بختیار در پاسخ به سؤالی درباره ادعای مقامات ایران درباره ارتباط بین کودتای نوژه و قصد اشغال ایران توسط عراق گفت: "من هرگز با اشغال ایران توسط عراق موافق نیستم، ولی متاسفانه ایران روز و شب به عراق حمله می‌کند."

خبرنگار بی‌بی‌سی مجددا پرسید: "آیا عراقی‌ها به شما قول چیزی را داده‌اند؟ بختیار پاسخ داد: "من از هیچ کس قول نمی‌خواهم، ولی منافع متقابلی وجود دارد و ما هر دو ضد رژیم خمینی هستیم."

مواضع اویسی و بختیار در موضوعات مختلف موجب شده بود تا دیگر گروه‌های اپوزیسیون علاقه‌ای به همگامی با آنان نداشته باشند. برای مثال، در گزارش 15 آگوست/ 24 مرداد سر جان گراهام (سفیر فراخوانده شده بریتانیا از تهران) از قول ریچارد اپنهایمر روزنامه نگار بریتانیایی آمده بود که دکتر خسرو شاکری پژوهشگر و فعال سیاسی ایرانی، در دیدا اخیرش به اپنهایمر گفته که او عضو جبهه‌ای از مصدق گرایان است و مصمم است تا خود را از شاپور بختیار، ژنرال اویسی و پالیزبان و منابع مالی و حمایت خارجی جدا نگاه دارد."

روابط اویسی و بختیار با حکومت صدام حسین پس از آغاز جنگ نیز ادامه یافت. روز ۶ اکتبر/ ۱۴ مهر، (دو هفته پس از آغاز جنگ)، الین شیولینو خبرنگار هفته نامه نیوزویک در تهران اطلاعاتی را درباره فعالیت‌های اپوزیسیون خارج از ایران در اختیار لمپورت گذاشت. به عقیده شیولینو: "ایرانیان تبعیدی در پاریس دچار یک آشفتگی جدی هستند و کاملا راه کنونی خود را گم کرده‌اند."

شیولینو بر اساس دیدارهای اخیر خود با اویسی و بختیار عنوان کرد: "اویسی کاملا مخالف عراق نیست، ولی بختیار همچنان امیدوار است که از عراق به عنوان سکوی پرشی برای بازگشت به قدرت استفاده کند. اخیرا از بختیار پرسیده‌اند که همکاری با عراق چگونه با ناسیونالیسم تطابق دارد؟ او گفته است: چون او ناسیونالیست است، وظیفه او نخست جنگ با خمینی است و بعد حفظ ایران از تجاوز عراق."

بخش خاورمیانه وزارت خارجه بریتانیا در روز 14 اکتبر/ 22 مهر در یک گزارش سری از اقدامات مورد نظر بختیار و اویسی در برخورد با آغاز جنگ این گونه سخن گفت: "بروز جنگ موجب ... با توجه به دامنه کمکهایی که آن دو (اویسی و بختیار) از عراق دریافت کرده اند موجب سردرگمی آنان شده است. آنها احتمالا وسوسه شده تا به ایران برگردند و با کمک عراق اداره بخشهای اشغالی خوزستان و یا کردستان را در اختیار خود بگیرند.

در ادامه این گزارش سری تصریح شده که در بین نیروهای اپوزیسیون مذکور اختلاف نظرهایی درباره نحوه واکنش در برابر جنگ وجود دارد. برخی نگران آن بودند که محکوم کردن حمله عراق به عدم وفاداری به متحدشان تعبیر شود، برخی خواهان محکوم کردن صریح حمله عراق بودند و برخی فکر می کردند با محکوم کردن تجاوز عراق در بین نیروهای مسلح ایران محبوبیت کسب خواهند کرد. با این همه "به نظر می رسد که همه در این مورد با یکدیگر متفق بودند که بروز جنگ به تحکیم وفاداری مردمی به رژیم و روحانیان منجر شده و برنامه‌های آن‌ها را دست کم برای شش ماه به عقب انداخته است.

یک گزارش سری دیوید میرز مسئول بخش خاورمیانه وزارت خارجه بریتانیا به تاریخ 25 سپنامبر/ سوم مهر، از سفر بختیار به عراق در آستانه حمله نظامی عراق به ایران (22 سپتامبر/31 شهریور) دارد. در ادامه این گزارش عنوان شده که عراق از اپوزیسیون ایرانی خواسته تا با نیروهای در پشت سر نیروهای عراقی در جبهه های نبرد حاضر شوند تا دول خود را در مناطق اشغالی تشکیل دهند.

در پایان این گزارش درباره بازتاب چنین اقدامی این گونه هشدار داده شده است: "من معتقدم که ایجاد دولت جایگزین تبعیدی مثلا در خوزستان، به شدت می‌تواند بخت آنان را برای این که هرگز توسط مردم ایران پذیرفته شود را کاهش می‌دهد، مگر آن که عراقی‌ها خود را آماده فتح کل ایران کنند تا تبعیدی‌ها را به قدرت برسانند.

روند این رایزنی‌ها در دیدارهای بعدی لرد جورج- براون با مقامات عراقی، بختیار و اویسی در پاریس و مقامات وزارت خارجه بریتانیا ادامه یافت. معاون سابق وزیر خارجه بریتانیا، در آخرین روزهای اکتبر 1980 با صدام حسین و طارق عزیز معاون نخست وزیر عراق دیدار کرد. در بازگشت او از بغداد، سفارت بریتانیا در کویت دو گزارش در تاریخ 29 و 30 اکتبر/ هفتم و هشتم آبان، شمه‌ای از دیدار براون با مقامات عراقی را به لندن ارسال کرد.

در گزارش نخست، جورج-براون بر اساس گفتگو با سران عراق عنوان کرد که با توجه به مواضع ضدغربی خمینی و معتدلتر بودن صدام از این جهت، به صلاح حکومت بریتانیا است که به اپوزیسیون ایرانی برای سرنگونی حکومت تهران کمک کند.

براون با تشبیه کردن اقدام احتمالی گروه بختیار و اویسی تاکید کرد که آنان می‌توانند به شیوه نهضت مقاومت ملی فرانسه در جنگ جهانی دوم، با همکاری با طرف مقابل با استفاده از ضعف حکومت ایران، خوزستان را جدا کرده و حکومت خود را در آن جا شکل دهند.

لرد کرینگتون وزیر خارجه بریتانیا در پاسخ به این گزارش،با اشاره به تماسهای مداوم لرد جورج-براون با صدام حسین، بختیار و دیگر گروههای تبعیدی ایرانی و حمایت از او از نقشه "خوزستان آزاد" و ترویجش در بین دوستان ایران-عراقی او، خواستار دریافت توضیحات بیشتری درباره این نقشه شد.

بر اساس این گزارش براون تصریح کرد که به دنبال رایزنی‌های او با مقامات عراق، قرار است در همین هفته، اویسی، امینی، بختیار و رام قرار است در پاریس جلسه ای تشکیل داده و تصمیم دارند در بیانیه خود این گونه بیان کنند: "آنان نمی توانند به عنوان میهن پرست حضور اشغالگران خارجی در ایران را بپذیرند، ولی با این حال آنان با حمایت ضمنی عراق قادر خواهند بود که حکومتی را در جنوب ایران تشکیل دهند تا دیگر میهن پرستان نیز به آن ملحق شوند."

در همین ارتباط، کریس رندل یکی از مسئولان بخش تحقیقات خاورمیانه وزارت خارجه بریتانیا در یک گزارش توصیفی محرمانه که در ابتدای نوامبر 1980 تهیه شده و مهر بایگانی هفتم نوامبر/ 16 آبان بر آن خورده، در بررسی تحولات گذشته و حال خوزستان نوشت: "یکی از دلایل یورش بی‌مهابای حکومت عراق به خاک ایران، اطلاعات گمراه کننده ایرانیان تبعیدی از جمله شاپور بختیار، مبنی بر این بود که احتمالا به دلیل وجود اغتشاش در ارتش و بی‌ثباتی رژیم به دلیل مخالفت مردم، به ویژه در خوزستان، ایران قادر به جنگ نخواهد بود و مخالفت مردم موجب برافراشته شدن پرچم نیروهای آزادی‌بخش خواهد شد."

بر اساس گزارشهای تازه آزاد شده درباره نخستین روزهای آغاز جنگ ایران و عراق، در این دوره، شماری از کشورهای عربی و اپوزیسیون ایرانی خارج از کشور، به خصوص اویسی و بختیار، جدا بر این باور بودند که با حمله عراق به ایران ظرف یک هفته ارتش ایران شکست خواهد خورد و در طول یک ماه حکومت اسلامی سرنگون شده و دولت جدید تحت حمایت عراق در تهران، یا دست کم منتلطق اشغالی مستقر خواهد شد. پیش بینی که هرگز به وقع نپیوست و موجب آغاز یک بازی بدون برنده و دو سر باخت برای مردمان هر دو کشور ایران و عراق شد.