نگاهی گذرا به «سرمایه داران مالی» و باندهای قدرت در ایران

وبسایت «خبر آنلاین» مقاله ای را با عنوان «پشت این تابلوها کیست؟/ بانک های خصوصی متعلق به چه افرادی است؟» از «همشهری اقتصاد» نقل کرده است. این مقاله برای پرتو افکنی بر وضع و قدرت «سرمایه داری مالی» در ایران بسیار مهم و آگاهی دهنده است. این مقاله را بعضی وبسایت ها با حذف منبع منتشر کرده و بعضی کوشیده اند همه چیز را به سپاه پاسداران نسبت دهند. این کار آنها بعضا دلایلی دارد که توضیح آنها در اینجا نمی گنجد، اما به اشاره می گویم که به نظر من بی ارتباط با سیاستِ پخش پولِ حکومت امریکا نیست. در بعضی موارد دیگر دلیل آن سطحی نگری است. به همین دلایل پیش از خواندن مقاله، توجه خواننده را به چند نکته جلب می کنم:

• مقاله تمام جریان های مالی و ارتباط آنها را با باندهای مختلف قدرت افشا نمی کند و تنها به بعضی از جریان های مافیاهای مالی می پردازد. کاستی اصلی مقاله عدم اشاره آن به منابع و سازمان های مالی جناح سنتی تجاری است که به دلیل آن در زیر اشاره خواهم کرد.

• خبر آنلاین ارتباط بسیار نزدیکی با علی لاریجانی (رییس مجلس) دارد و گویا متعلق به اوست. در نزدیکی علی لاریجانی به حزب موتلفه اسلامی (حبیب الله عسگراولادی، بادامچیان...) تردیدی نیست. او در سال 1384 هم از طرف موتلفه اسلامی و گروه های همسو با آن نامزد ریاست جمهوری بود.

• نویسنده مقاله به «سازمان اقتصاد اسلامی» بسیار گذرا و فقط در پارگراف اول اشاره کرده، ظاهرا برای این که تصویری «مثبت و مردمی» از آن ارایه دهد و آن را با بخش دیگری از سرمایه مالی مقایسه کند. در پاراگراف آخر هم به سوگواری برای «بانک اسلامی» می پردازد. اما رد پایی از بعضی افراد رده پایین تر موتلفه اسلامی در بعضی جاها به چشم می خورد، مثل واعظ آشتیانی که در دوران ماه عسل موتلفه اسلامی و احمدی نژاد معاون وزارت صنایع بود.

• سازمان اقتصاد اسلامی یکی از اولین تشکل های مافیاهای مالی در جمهوری اسلامی بود که موتلفه اسلامی تاسیس کرد. محمدتقی خاموشی اولین رییس سازمان اقتصاد اسلامی شد و هیات مدیره آن اعضای بلند پایه دیگری را از موتلفه اسلامی در بر می گرفت. برادر او علینقی خاموشی رییس اتاق بازرگانی شد. در آن زمان هدف موتلفه اسلامی با بهانه «بانکداری اسلامی» جایگزینی سیستم بانکی موجود با بانک اسلامی (از طریق ایجاد شبکه «صندوق های قرض الحسنه») بود تا بر تمامی سیستم مالی دست بیندازد، اما موفق نشد. اکنون رقبای دیگری سر برآورده اند.

• یکی از دوستان و شرکای اصلی محمد صدر هاشمی [هاشمی نژاد] در شرکت استراتوس (از سرمایه گذاران اصلی بانک اقتصاد نوین) محسن صفایی فراهانی است؛ معاون پیشین بهزاد نبوی در وزارت صنایع سنگین و از اصلاح طلبان که در سال 1388 پس از به اصطلاح انتخابات ریاست جمهوری دستگیر و زندانی شد. در مقاله نامی از او نیست.

• محسن مهرعلیزاده ـ از اصلاح طلبان، معاون خاتمی و رییس سازمان تربیت بدنی در دولت او ـ در صدر یکی از بانک ها قرار دارد.

• عباس آخوندی (معاون ناطق نوری در وزارت کشور) و سپس وزیر مسکن و شهرسازی در دولت دوم رفسنجانی راه را برای محمد صدر هاشمی باز می کند تا تعاونی جداگانه‌ای برای فعالیت‌های ساختمانی تاسیس کند و بعدا در «هدایت بانک کار آفرین» هم نقش دارد. او در سال 1388 نماینده ویژه میرحسین موسوی مستقر در محل شورای نگهبان در روز انتخابات بود.

• «سپاه پاسداران» به عنوان یک «شخص حقوقی» بخشی از سرمایه مالی را در اختیار دارد، ولی می کوشد سهم خود را بیشتر کند. اما بسیاری از افراد دیگر پیشتر در سپاه بوده اند و هنوز ارتباط های محکمی با بخش های مختلف آن دارند (لاریجانی، قالیباف...).

• جلال رسول اف در هیات مدیره چندین بانک خصوصی حضور دارد که در این مقاله هدف افشاگری قرار گرفته اند. وی سال ها معاون عیسی کلانتری ـ از اصلاح طلبان و وزیر کشاورزی در دولت های رفسنجانی و خاتمی ـ در وزارت کشاورزی و مدیر عامل بانک کشاورزی بود که پس از روی کار آمدن احمدی نژاد در دوره اول از کار برکنار شد.

• در باره دشتی، از افراد نزدیک به احمدی نژاد و مشایی، نگاه کنید به گزارش دیگری باز هم در خبر آنلاین با عنوان «10 سوال از سرمایه دار افسانه ای کشور»: http://www.khabaronline.ir/news-142753.aspx

• علی زیرک‌نژاد که عضو هیات مدیره بانک گردشگری (نزدیک به دارودسته مشایی) است، سابقه کار در بانک جهانی را دارد.

• مقاله از بازار [= سرمایه تجاری سنتی] و سرمایه داران آن دفاع می کند و نوک حمله خود را علیه نوکیسه ها و سرمایه داران جدید در میان اصلاح طلبانِ و گروه های حول و حوش احمدی نژاد قرار داده است. البته از نگاه این نگارنده احمدی نژاد به عنوان نماد یک جریان مطرح و شخص او قابل تعویض است. وجه مشترک دو جریان اخیر گرایش به اقتصاد آزاد با تمایل کمتر به اقتصاد تجاری (البته فقط از نوع سنتی) و گرایش بیشتر به نوعی از صنعت است. برای مثال نگاه کنید به این اظهار نظر از محمد صدر هاشمی نژاد:

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8111300029

• مقاله در روزنامه همشهری به چاپ رسیده است و صاحب امتیاز آن شهرداری تهران (یعنی قالیباف، نامزد دیگر ریاست جمهوری 1384 و از فرماندهان پیشین سپاه) است. آیا ائتلاف های تازه ای در راه است؟

• برای اطلاعات دیگری در این زمینه ها نگاه کنید به منابع زیر:

http://www.aftabir.com/articles/view/politics/iran/c1c1208876350p1.php/…

http://www.fardanews.com/fa/news/110613/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C-…

http://farsibooks.ir/2011/05/05/print:page,1,8miliarder-va-qool-servat-…