دولت اسرائيل كه تاكنون حمله به ايران را به تعويق انداخت، متوجه بود كه ايران از خط سرخ عبور كرده، اما اعلام آن پيش از زماني كه آمريكا آمادگي برخورد با آن را دارد، تنها موجب مي شود كه تابوي آن بشكند و آن عبور عادي گردد. از اين سبب، خط سرخ را به ميزاني عقب كشيد، كه در حقيقت در جاي خط سياه هسته اي ايران است. خط سرخ به امكان ايران براي ساخت سلاح هسته اي برمي گردد و خط سياه امكان استفاده از سلاح هسته اي را تعيين مي كند؛ چيزي كه قبلاً برخي از مقامات ارشد نظامي آمريكا بدان اذعان كردند و فاصله اي بين توليد نخستين سلاح هسته اي ايران با امكان تسليح به منظور شليك آن را حدود يك سال ذكر كرده بودند.

رئيس جمهور اسرائيل كه برخلاف نخست وزير اسرائيل مخالف حمله يكجانبه اسرائيل به ايران بود، اميدوار بود كه پس از آن كه اوباما از بابت گفتگو با ايران كاملاً نااميد شد، آمريكا دست به حمله اي پيشگيرانه بزند. آن در سخناني نيز كه براي پيشواز ورود اوباما به اسرائيل قرائت كرد، تأكيد شد. رئيس جمهور اسرائيل با آن كه در زمره صلح طلبان است، اما با درخواست هايي كه طي سخنراني هايش عنوان كرد، نشان داد كه اين صلح و عدم ورود به جنگ را براي تنها اسرائيل مي خواهد و مايل است تا آمريكا به جاي اسرائيل دست به "جنگي نيابتي" بزند! چيزي كه نتانياهو نيز بدان اميدوار بود و تندروهاي اسرائيل سال هاست كه براي چنان لحظه اي برنامه ريزي مي كردند. اما اوباما با سخناني كه ايراد كرد، نشان داد كه بسيار پخته تر از آن است كه با يك استقبال گرم و ضيافت دوستانه، حاضر شود كشور و حتي منطقه را به جنگي ناخواسته وارد كند و آمريكا قرار نيست، آخرين قرباني اسرائيل شود و آن به مثابه يك ابرقدرت داراي مسئوليت هايي جهاني و اوباما به عنوان كسي كه جايزه صلح نوبل را برده، داراي مسئوليت هاي افزونتر انساني است. پاسخ اوباما مبني بر اين كه حق اسرائيل را براي دفاع از امنيت اش به شكلي يكجانبه محفوظ مي دارد، يعني به مقامات اسرائيل فهماند كه آمريكا مايل به آغاز جنگي جديد نيست، اما به اسرائيل اجازه مي دهد كه درخصوص آن خود به تنهايي تصميم بگيرد.

آيا آن پاياني براي تمام اميدهاي اسرائيل جهت حمله اي از طرف آمريكا به ايران است؟ به هيچ وجه. جداي از آن كه اسرائيل به اصرار و تداوم رايزني هاي فشرده با اوباما از تمامي راه ها همچنان ادامه خواهد داد، تنها در صورتي كه اسرائيل حمله اي محدود به ايران انجام دهد و همزمان پاسخي محدود از ايران در گستره مرزهاي اسرائيل دريافت كند، آمريكا وارد جنگ نخواهد شد، ولي نه زماني كه پايگاه هاي آمريكا در منطقه مورد حمله ايران قرار گيرد يا آستانه حملات ايران به اسرائيل به سوي سلاح هاي كشتار جمعي كشيده شود يا ضربات دو طرف (ايران و اسرائيل) چنان وارد دومينوي مهلكي گردد كه خطر جنگ هسته اي را قريب الوقوع نشان دهد. به بيان ديگر، مقامات اسرائيل باز چون گذشته بيش از متحدان شان مي توانند روي اشتباهات مقامات و رهبران ناشي ايران حساب باز كنند!

اسرائيل كه تاكنون بارها با خرابكاري و بمب گذاري بر امنيتي ترين مراكز هسته اي و موشكي ايران نشان داده كه تا چه بدان اشراف دارد و از آن طريق هنوز جنگي شروع نشده به ميزان زيادي توان جنگي ايران را كاهش داده، حتي نگران سلاح هاي غيرمتعارفي كه ايران روي آن حساب باز كرده و با تكيه بر همان ها مدام از نابودي اسرائيل خبر مي دهد، نيست. چون با اولين موج حملات شيميايي و ميكروبي، تنها دقايقي بعد تهران را با سلاح هاي هسته اي هدف قرار مي دهد؛ اتفاقاً استفاده ايران از سلاح هاي غيرمتعارف خيالش را راحت مي كند، كه در نزد افكار عمومي نه تنها سياستمداران كه اكثريت مردم جهان، مجوز حمله هسته اي را مي گيرد. از آنجايي كه از قبل مقدار زيادي ماسك و لباس هاي ضد شيميايي را نيز بين اسرائيلي ها توزيع كرده و پناهگاه هايي را نيز آماده نموده، تلفات اش كمتر از آن چيزي است كه مقامات ايران تصور مي كنند. زدن پايگاه هاي آمريكا يا كشورهاي حاشيه خليج فارس نيز پاي آمريكا را به جنگ باز مي كند و عملاً اسرائيل خيالش راحت مي شود و نقشه هميشگي اش براي جنگ منطقه اي ويرانگر عملي شده و انتقام اش را به نوعي از اعراب مي گيرد، آن هم با كمتر از هر تلفاتي كه تا پيش از اين طي جنگ با اعراب داشته است. اما اگر خوب دقت كنيد، موارد فوق تماماً واكنش هايي است كه مقامات ايران نسبت به حمله احتمالي اسرائيل ترتيب داده اند! درست است؛ اشراف امنيتي يعني همين، كه آنچه مقامات و رهبران ايراني به عنوان سناريوهايي براي واكنش به حملات اسرائيل به ايران اتخاذ كرده اند، دقيقاً مماس بر تله هاي اسرائيل براي ايران است!! يعني مديريت و تسلط امنيتي موساد بر نهادهاي امنيتي، بيت ها و مراكز فرماندهي سپاه پاسداران ايران آنقدر كامل است كه تمامي تله هايي را كه اسرائيل براي ايران گذاشته تا وارد آن شوند، دقيقاً همان راه هايي است كه مقامات و رهبران ايران به خيال خود، به عنوان پاسخ هاي مناسب به حمله اسرائيل مدنظر دارند. اساساً رهبران و مقامات ايراني نشان دادند كه از چنان مسئوليت پذيري اي كه اختيار يك نانوايي را به ايشان بدهند، برخوردار نيستند و بيشتر شبيه كودكاني هستند كه از ترقه بازي و جنجال هاي آن لذت مي برند، ولو اين كه حاصل اش جراحت و آسيب خود و نزديكان شان شود!

برخلاف عدم محاسبات رهبران رژيم ايران روي سناريوهاي كم سر و صداتر، حملات ايران و اسرائيل در صورتي كه به سلاح هاي غيرمتعارف كشيده نشود، به سقوط رژيم ايران منتهي نمي شود، اما هر سناريويي به جز آن با سقوط رژيم ايران همراه خواهد شد و البته تلفات جاني و مادي بسيار. بماند كه برخي از مقامات به حاشيه رانده شده ايران بدون اين كه بدين سناريوها واقف باشند، برحسب تجارب كلي شان مي دانند كه درگيري با آمريكا يعني چه و منتهي به سقوط ملاها در ايران مي گردد كه مدام از گفتگو با آمريكا سخن مي گويند و درخواست انعطاف از طرف ايران طي مذاكرات هسته اي دارند، اما اينك قدرت در دست شان نيست و وضعيت مسافراني را دارند كه مي بينند يك راننده نابينا، در حال رانندگي اتوبوس نظام با اعتماد به نفسي كه دقيقاً مختص يك فرد نابيناست (چون جلوي خود اصلاً چيزي نمي بيند كه احساس خطر كند) دارد آنان را ناباورانه و مفت با خود به سوي يك دره مي برد و هر چه داد مي زنند، گوش اش بدهكار نيست. اما آيا براي رهايي از اين پرتگاه ها هيچ راه حلي نيست؟ چرا؛ تنها يك "معجزه" مي تواند آنان را نجات دهد، اما حتي معجزه نيز براي كساني كه لياقت بهره مندي از آن را داشته باشند، اتفاق مي افتد.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هئيت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري

عضو جامعه شناسان بدون مرز(ssf)