عماد شرقی، قبل از بازداشت در ایران

همزمان با چهارمین سالگرد اولین بازداشت عماد شرقی، تاجر ایرانی - آمریکایی زندانی در ایران، مقامات وزارت خارجه و سنای آمریکا خواهان آزادی "فوری" این شهروند آمریکایی شدند.

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا آقای شرقی را "گروگان سیاسی" جمهوری اسلامی خواند.

کمیته روابط خارجی سنای آمریکا در توییتی با هشتگی برای آزادی عماد شرقی، نوشت: "عماد شرقی ۴ سال است که به ناحق و با اتهامات واهی در ایران در بازداشت به سر می‌برد. او به دور از عزیزانش در زندان بدنام اوین زندانی است."

کمیته روابط خارجی سنا آمریکا در ادامه نوشت که عماد شرقی و "سایر آمریکایی‌هایی که به ناحق در ایران بازداشت شدند هرگز نباید فراموش شوند. تا زمانی که آنها آزاد شوند نمی‌توانیم آرام بگیریم."

نام عماد شرقی، در کنار باقر نمازی، سیامک نمازی، مراد طاهباز، چهار زندانی دوتابعیتی ایرانی آمریکایی هستند که در ماه‌های اخیر اخباری درباره احتمال تبادل آنها منتشر شده است. اما از عماد شرقی و پرونده او چه می‌دانیم؟

عماد شرقی کیست؟

عماد شرقی، شهروند ۵۷ ساله، ایرانی - آمریکایی است. او در ایران متولد شده اما از کودکی در آمریکا بزرگ شده است. آقای شرقی از دانشگاه مریلند لیسانس اقتصاد و از دانشگاه جورج واشنگتن در واشنگتن دی سی، مدرک فوق لیسانس دارد.

آقای شرقی پیش از سفر به ایران سال‌ها در امارات متحده عربی و در دوبی در یک شرکت فروش هواپیماهای جت خصوصی کار و همکاری می‌کرده است.

همسر او بهاره عمیدی است؛ آنها دو دختر دارند.

سفر به ایران و اولین بازداشت

بهاره عمیدی، همسر عماد شرقی در گفتگو با بهمن کلباسی، خبرنگار بی‌بی‌سی می‌گوید که او و همسرش پنج سال پیش و پس از اینکه دو دخترشان راهی دانشگاه شدند، پس از دهه‌ها دوری از ایران برای "دیدار از خانواده و میهن" تصمیم به سفر به ایران گرفتند.

خانم عمیدی درباره نحوه اولین بازداشت همسرش، می‌گوید که مدتی پس از اقامت در ایران، زمانی که در خانه مادرش بودند، ساعت دو و نیم صبح ۲۳ آوریل ۲۰۱۸ (اردیبهشت ۱۳۹۷) ناگهان از سرو صدا بیدار می‌شوند و متوجه می‌شوند که حدود ۱۴ یا ۱۵ مامور وارد خانه شدند. به گفته خانم عمیدی یک مامور زن هم همراه ماموران مرد بوده است.

خانم عمیدی می‌گوید که ماموران ساعت‌ها همه جای خانه و همه کاغذها را "گشتند" و نزدیک صبح، در حالیکه هوا روشن شده بود، بدون هیچ توضیحی عماد شرقی را با خود می‌برند.

خبرگزاری هرانا، به نقل از یک منبع مطلع گزارش داده بود که بعدا مشخص شده که بازداشت آقای شرقی توسط ماموران "اطلاعات سپاه" انجام شده است.

بهاره عمیدی می‌گوید که آن زمان، بعد از ۴۵ روز بی‌خبری، سرانجام مطلع می‌شوند که همسرش در زندان است و تایید می‌شود که او با اتهام جاسوسی رو به روست.

خانواده آقای شرقی طرح این اتهام را "حیرت آور" خواندند و به گفته خانم عمیدی حتی دادگاه انقلاب هم همسرش را "تبرئه کرده بود."

در ابلاغیه دادگاه انقلاب که خانم عمیدی آن را نشان می‌دهد آمده: "در خصوص اتهامات شما مبنی بر جاسوسی و اجتماع و تبانی بر ضد امنیت داخلی کشور، قرار منع تعقیب شما صادر گردید."

آقای شرقی دسامبر همان سال آزاد می‌شود اما مسئولان ایرانی از پس دادن گذرنامه او خودداری می‌کنند و آقای شرقی ناچار در ایران می‌ماند.

در فاصله بین دو بازداشت، آقای شرقی مرتب با خانواده خود در آمریکا در تماس بود

۶ هفته بی‌خبری خانواده و انتشار خبر بازداشت مجدد عماد شرقی

ژانویه ۲۰۲۱ (دی ماه ۱۳۹۹) چند روز پیش از پایان کار دولت دونالد ترامپ و شروع به کار دولت جو بایدن در آمریکا، چند رسانه ایرانی از جمله باشگاه خبرنگاران، وابسته به صدا و سیما جمهوری اسلامی از بازداشت "عماد ادوارد شرقی" خبر دادند.

باشگاه خبرنگاران با انتشار عکس‌هایی با چهره محو شده از آنچه که "لحظه بازداشت آقای شرقی" خواند، او را "معاون بین‌الملل هلدینگ سرآوا" معرفی کرد و نوشت که او هنگام خروج از ایران در استان آذربایجان غربی در نزدیک مرز عراق بازداشت شده است.

همسر عماد شرقی می‌گوید که از طریق خبرهای منتشر شده و دیدن عکسی از همسرش که دستبند زده‌اند، از زندانی شدن او باخبر شده است.

همان وقت، خانواده آقای شرقی در بیانیه‌ای اعلام کردند که از حدود شش هفته پیش از انتشار خبر بازداشت آقای شرقی، ارتباط آنها با او قطع شده بود و آنها نمی‌دانستند که آقای شرقی کجا زندانی است و چه کسانی او را بازداشت کرده‌اند.

شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی هم در گزارشی بازداشت و زندانی شدن آقای شرقی در آستانه ریاست جمهوری جو بایدن را "مانعی تازه" برای کابینه آقای بایدن و دیپلماسی او در قبال ایران و احتمال احیای برجام" عنوان کرده بود.

در گزارش شبکه ان‌بی‌سی به نقل از یک دوست خانوادگی آقای شرقی آمده بود که گزارش رسانه‌های ایران درباره این که او معاون هلدینگ سرآوا بوده "دقیق نیست" و آقای شرقی فقط "به مدت چند ماه" تا زمان دستگیر در سال ۲۰۱۸ با سرآوا همکاری داشته است.

شرکت سرآوا، که به عنوان سرمایه‌گذار بزرگ‌ترین فروشگاه‌های اینترنتی ایران از جمله دیجی‌کالا و دیوار معرفی شده، هم در بیانیه‌ای گفت که آقای شرقی از خرداد ۱۳۹۶ تا اردیبهشت ۱۳۹۷ به عنوان مشاور با این شرکت همکاری داشته است و "بر اساس پیگیری‌‌ نهادهای قضایی هیچ‌گونه ارتباطی بین این پرونده با شرکت و مدیران سرآوا وجود ندارد."

تاریخی که برای پایان همکاری آقای شرقی با شرکت سرآوا ذکر شده بود هم‌زمان با اولین دستگیری عمادی شرقی بعد از بازگشت به ایران بود.

محکومیت به ۱۰ سال زندان به جرم جاسوسی ''بدون محاکمه''

خانواده و نزدیکان آقای شرقی می‌گویند که او بدون محاکمه و بدون ارائه مدرکی با حکم ۱۰ سال زندان به "جرم جاسوسی" رو به رو شده است.

باشگاه خبرنگاران جوان همزمان با انتشار خبر بازداشت آقای شرقی گفته بود که او به جرم "جاسوسی و جمع آوری اطلاعات نظامی" به ۱۰ سال حبس محکوم شده و "با قرار وثیقه آزاد شده بود که قبل از برگزاری دادگاه تجدید نظر قصد فرار داشت."

شبکه آمریکایی ان‌بی‌سی به نقل از یک دوست خانوادگی آقای شرقی نوشته بود که او روز دهم آذر ۱۳۹۹، به دادگاه فراخوانده شده و "بدون محاکمه به ده سال زندان به جرم جاسوسی محکوم شده است."

بر اساس این گزارش حکم او را ابوالقاسم صلواتی، صادر کرده که سابقه طولانی در صدور احکام سنگین در پرونده های سیاسی و امنیتی دارد و در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار دارد.

رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران همزمان با چهارمین سال بازداشت عماد شرقی، خواهان آزادی او و سایر شهروندان آمریکایی ایرانی زندانی در ایران شد.

او گفت که "عماد شرقی از همه اتهامات تبرئه شد. اما بعد به شکل غیابی محاکمه و سپس دستگیر شد و از آن زمان بیش از ۵۰۰ روز را در زندان اوین گذرانده است."

عماد شرقی تنها شهروند ایرانی-آمریکایی زندانی در ایران نیست و علاوه بر او، سیامک و باقر نمازی و همچنین مراد طاهباز نیز در زندان هستند. آقای طاهباز علاوه بر آمریکا، شهروند بریتانیا نیز هست.

آقای مالی گفت: "عماد، نمازی‌ها و مراد طاهباز همگی باید اجازه پیدا کنند که به خانه برگردند."