انتقاد از خود مثل تغدیه است، مثل غذا خوردن است. اگر شخصی یک ماه غذا نخورد احتمالا جان خود ‏را از دست خواهد داد. اما اگر ده‌ پرس غذا را یکجا بخورد احتمالا بیمار خواهد شد.

به عبارت دیگر باید از ‏افراط و تفریط پرهیز کرد. انتقاد و انتقاد از خود نیز ضروری است ولی باید با حساب و کتاب و عاقلانه و ‏عادلانه و منصفانه باشد.‏

انتقاد از خود و انتقاد درون حزبی به علل متفاوتی ضروری هستند و باید جاری شوند. مهمترین آنها ‏ایجاد شرایط لازم برای بازبینی، تجدید نظر و اصلاح برنامه سیاسی است.

اگر نقد و انتقاد درونی ‏صورت نگیرد امکان تصحیح و تغییر برنامه بوجود نمی‌آید. ‏

نقد، اساس و زیربنای تغییر را فراهم می‌آورد، و ارزیابی مجدد از شرایط و بیان حقیقت گذشته می‌تواند ‏راه آینده را بازتر کند. می‌تواند پایگاه اجتماعی یک سیاستمدار و یا یک جریان سیاسی را تقویت نماید و آنها را ‏در موقعیتی نیرومندتر قرار دهد. ‏

انتقاد از خود و بیان حقیقت به معنایی احیای حقوق انسان‌ها است به همین خاطر اگر بیان آن حتی به ضرر ‏فوری نیروی خودی باشد انجام آن ضروری است و می‌تواند انتظار داشت که سود و بهره حاصل از این ‏انتقاد در سطحی عالی‌تر و مصلحتی‌ بالاتر به نفع عمل کننده باشد.

انتقاد از خود دو سو دارد: ‏امکان تصحیح برنامه سیاسی را فراهم می‌کند و می‌تواند پایگاه سیاستمدار را وسیع نماید. ‏

اما نقد و انتقاد به خود باید با حساب، مصلحت و دقت انجام شود چراکه می‌تواند ویرانگر باشد و به ‏معنایی به خودکشی سیاسی بی‌انجامد.

وقتی انتقاد به شکل و درجه‌ای بیان شود که به قهر و حذف ‏از خود بی‌انجامد نتایج آن ویرانگری است. ‏

سیاستمداران می‌توانند در نتیجه انتقاد از خود، پایگاه اجتماعیشان را متزلزل کنند و آنرا از دست بدهند. ‏

اساسا، سیاست نیاز به افراد و احزاب نیرومند دارد که با اطمینان به نفس امور را مدیریت کنند. ‏سیاستمداران و احزابی که بی‌مهابا به انتقاد از خود بپردازند نمی‌توانند چنین تصویر نیرومندی از خود ‏ارائه دهند.

به همین خاطر انتقاد به شرایط خودی اگر نتواند بدرستی اجرا شود می‌تواند ابعاد تخریبی ‏داشته باشد. ‏

شاید حتی بتوان انقلاب‌های جهان (و از جمله انقلاب ۱۳۵۷ ایران) را نوعی انتقاد-از-خود عملی ولی ‏افراطی تفسیر کرد که بدون حساب و تعیین روند عاقلانه سرانجام به هرج و مرج مطلق و سرنگونی ‏نهادهای حکومتی می‌انجامد.‏

برای جلوگیری از پیامدهای احتمالا مخرب انتقاد از خود می‌توان روش‌های خاصی را در نقد مد نظر قرار ‏داد و شرایطی را لحاظ کرد، از جمله اینکه باید:‏
‏- انتقاد از خود را کارشناسانه دنبال کرد (یعنی در تعیین موضوع، روش شناخت و حکم مقایسه‌ دقت ‏بخرج داد)؛ ‏
‏- کار را بر اساس ارزیابی دقیق پیش برد (از جمله اینکه جزئیات معادله را حساب کرد)؛ ‏
‏- انصاف داشت (یعنی عدل و مروت را در قضاوت رعایت کرد)؛‏‎ ‎
‏- مخاطبان آن را مشخص نمود (یعنی میان نخبگان، مردم و حکومت تفاوت قائل شد)؛
‏- و روش بیان برای هر مخاطب را مشخص کرد (یعنی مسائل را شمرده، شفاف و قابل فهم برای هر ‏یک از گروه‌های مخاطب بیان کرد). ‏

این ویژگی‌ها پرهیز از پاپولیسم، عوامزدگی و سطحی‌نگری را مدنظر دارد. می‌تواند به پیشبرد ‏صحیح، موثر و مفید انتقاد از خود بی‌انجامد. ‏