سران كشورهاي عربي و فلسطيني از اين كه خواستند تا گشايشي در گفتگوهاي صلح بين اعراب و اسرائيل ايجاد كنند و از اين روي انعطافي را پيش قدم شوند، امري اخلاقي است و براي آب شدن يخ هر گفتگويي، انعطاف هاي دو طرفه اي- نه يك طرفه- ضروري است، اما نه معامله يك هدف استراتژيك در مقابل هيچ!! ما انعطاف پذير بايد باشيم، اما احمق نيستيم! شما برداشتيد، مهمترين دستاورد صلح را كه معاوضه اراضي فلسطيني بود به عنوان انعطاف دو دستي تقديم كساني كرديد كه در تمام طول اين سال ها، شهرك سازي هاي اسرائيلي در كرانه باختري را با همين هدف دنبال كردند كه طي يك ندانم كاري طرف عربي و فلسطيني، آن ها را مشروعيت بخشد و شما بدون آن كه بفهميد، آخرين پازل نقشه تندروهاي اسرائيلي را در بلعيدن سرزمين فلسطين، تكميل نموديد!! بيهوده نيست كه طرف رند اسرائيلي هم استقبال كرده، چون بدون دادن هيچ امتيازي و در حالي كه هنوز گفتگو شروع نشده، دستاورد نهايي گفتگو را پيشاپيش تقديم نموديد!؟ اما متوجه نشدم كه اين هديه به اسرائيلي ها براي چه بوده؟ بخاطر شروع جنگي ويرانگر توسط اسرائيل به اتفاق حماس در غزه؟ يا تداوم شهرك سازي هايي كه تمامي قوانين بين المللي را نقض كرده و كوچكترين توجهي نيز به منعيات كميته چهارجانبه صلح نكرده؟ يا به خاطر به بن بست كشيدن مذاكرات صلح؟ يا چون نتانياهو گفته كه فلسطين در مرزهاي سال 1967 را به رسميت نمي شناسد؟ ولي توصيه ام اين است كه اگر قرار شد چيزي را هديه دهيد، از خودتان بدهيد، نه از حق مردمي كه پس از شصت و اندي سال تازه صاحب سرزمين به مثابه يك كشور شده اند و هنوز هيچي نشده داريد آن را حراج مي زنيد!!

اگر قرار بر انعطاف بود، انعطافي كه محمود عباس انجام داد و گفت فعلاً پرونده شكايت از شهرك سازي هاي اسرائيل را به سازمان ملل نمي برد، يك انعطاف منطقي و موثر بود و به اسرائيل مي فهماند كه هم شهرك سازي هايش به نتيجه نمي رسد و هم اگر از مذاكره طفره رود، پرونده به جريان مي افتد! تازه انعطاف هم بايد متقابل باشد. اسرائيل چه انعطاف متقابلي انجام داده؟ در همين چند هفته گذشته، تعدادي فلسطيني را در كرانه باختري آواره كرده، برنامه شهرك سازي هايش را پيش برده است. بابت اين كارها بايد مجازات متقابل شود، نه تشويق! مهمتر از همه، طي انعطاف نيز نبايد كل ميوه اين سال ها كه تمام دعوا و مذاكره براي آن صورت گرفته، تقديم اسرائيل شود! پس اگر قرار است كه هر چيز اسرائيل مي خواهد تنها پس از اندكي رايزني مقامات آمريكا، همه را به اسرائيل بدهيد، اصلاً ديگر چرا مذاكره مي كنيد؟ مذاكره براي آن است كه حقوق دو طرف تأمين شود، نه يك طرف تمامي خواسته هايش را به ديگري ببخشد؛ آن وقت مي شود، تسليم شدن. اين همه سال جنگ و خونريزي و سپس مقاومت و مذاكره براي آن بود كه همه را ببازيد! (حتي يك قمارباز ناشي نيز تمام بانك را يكدفعه نمي زند). صلح به معني وا دادن همه چيز از جمله حقوق مردم نيست و اتفاقاً وقتي جنگ را كنار گذاشتيد، بايد چند چندان مذاكرات را جدّي بگيريد، چون قرار است از آن طريق حقوق تان تأمين شود. در مخالفت حماس با اين عقب نشيني اتحاديه عرب حق با حماس است. حماس توجه كند كه با چنين حضور فعالانه در مذاكرات صلح است كه مي تواند آينده فلسطينيان را بسازد و حقوق شان را تأمين كند، نه با جنگ و آدم كشي و گرنه مرگ و ويراني حداقل جزایی است که در این دنیا براي مردمي كه جنگ طلب باشند، در چنته باقي خواهد ماند. درضمن، نتيجه هر توافق صلحي، هر چه باشد بايد به همه پرسي در فلسطين گذاشته شود و تنها در صورت رأي اكثريت فلسطينيان به آن تبديل به قانون و تعهدي براي كشور فلسطين خواهد شد.

اسرائيل در تمام اين سال ها، شهرك سازي اش را به اين اميد ادامه داد كه جاپايي در كرانه باختري پيدا كند كه اگر توسط جامعه جهاني قانوني نيست، طي مذاكره و قرارداد صلح با فلسطينيان، قانوني شود و آن هم از طريق امتيازي كه مي خواست متقابلاً با آن بازي كند: تشكيل كشور فلسطين. حالا كه ديگر كشور فلسطين تشكيل شد و در سازمان ملل نيز به تصويب رسيد و رسماً و عملاً نيز دولت فلسطين جايگزين حكومت خودگردان شد، ديگر چه معني مي دهد كه حالا چنين امتيازي به اسرائيل داده شود؟! بگذار خيالتان را  راحت كنم. اسرائيل از منابع طبيعي و سرزمين حاصل خيز كرانه باختري خوب آگاه است و همين طور منابع آب آنجا و مناطقي را كه شهرك سازي كرده اگر توجه كنيد، در جوار همين منابع آبي است و از تكنولوژي برتر نيز برخوردار است و كافي است تا يك وجب از خاك كرانه باختري را به آنان بدهيد، تا از همان يك وجب، تمام ذخاير طبيعي تان را بيرون بكشند (آب نيز از دهه آينده چنان در خاورميانه كمياب مي شود كه ارزش اش از نفت و طلا بيشتر مي گردد). هر شهركي را نيز كه در مقابل زميني ديگر به ايشان واگذاريد، به بهانه همان مدام سرزمين تان را اشغال مي كنند و به همين واحدهاي امنيتي تندروهاي اسلامي كه خودشان داير كرده اند، دستور يك عمليات تروريستي را مي دهند و تحت عنوان دفاع از شهروندان اسرائيلي دوباره فلسطين را اشغال مي كنند و زير تمام توافقات صلحي مي زنند كه با آنان بستيد؛ درست همچنان كه زير توافقات اسلو زدند. آمريكا و گروه چهارجانبه نيز هيچ كاري به جز صدور يك قطعنامه انجام نمي دهد؛ همان گونه كه تاكنون در مورد تخلفات اسرائيل، اين تنها كاري بوده كه كرده اند. هنوز نفهميديد كه با چه گرگ هايي طرف هستيد و نمي بينيد كه نقشه هاي نيم قرن گذشته شان الان در منطقه دارد پياده مي شود (از جمله به قدرت رساندن گروه هاي اسلام گراي تندرو در منطقه).

فلسطينيان و به خصوص محمود عباس خوب توجه كند كه كشور فلسطين به پايتختي قدس شرقي هم اينك وجود دارد و هم توسط سازمان ملل به رسميت شناخته شده و هم دولت فلسطين وجود دارد. بنابراين، آنچه را كه ما داريم قرار نيست، از ديگران دوباره بگيريم تا بابت آن مجبور باشيم كه امتياز بدهيم. اسرائيل تنها بايد به مصوبه سازمان ملل به عنوان يك عضو احترام بگذارد و سرزمين كشور فلسطين را كه اشغال كرده ترك كند و گرنه از طريق امكانات حقوقي جديدي كه در سازمان ملل يافته ايم، پرونده اش را در مجامع بين المللي دنبال مي كنيم (و اگر لازم شد حتي با انتفاضه اي جديد) و با كسي شوخي هم نداريم. اسرائيل نيز تا پيش از رسيدن به توافق صلح مي تواند براي تأمين امنيت شهرك ها تنها در آن مناطق، واحدهايي از ارتش را نگه دارد و مابقي بايد سرزمين فلسطين را ترك كنند. تمامي شهرك هاي ساخته شده در اراضي اشغالي جزو سرزمين فلسطين هستند و اگر اسرائيل مايل بود مي تواند آن ها را به خاك سرزمين اسرائيل منتقل سازد و اگر نخواست مي توانند بر اساس توافقنامه صلح، در برنامه اي زمانبندي شده (مثلاً 10 تا 15 سال) همانجا بمانند، تا بتدريج منتقل شوند و در ازاي آن نيز بايد گذرگاهي بين كرانه باختري با غزه داير شود. اما در ازاي آن نبايد هيچ يك از شهرك هاي اسرائيلي در سرزمين هاي اشغالي به رسميت شناخته شوند؛ به هيچ وجه و به هيچ عنوان. چون راه خنثي كردن دسيسه شهرك سازي هاي اسرائيل، خواهش كردن از آنان نيست، بلكه عدم به رسميت شناختن اش تحت هيچ شرايطي است. در صورتي نيز كه مذاكرات را را رها كردند، پرونده شهرك سازي ها بايد به دادگاه هاي حقوقي سازمان ملل فرستاده شود و دوباره به جريان بيافتد، چون شرط ابومازن براي توقف موقت آن، به جريان افتادن گفتگوهاي صلح بود و نه تا ابد و گرنه دوباره به جريان مي افتد. شهرك سازي ها نيز نياز به ساخت بسياري از زيرساخت هاي عمومي دارد كه مورد استفاده فلسطينيان نيز واقع مي شود (مثل جاده ها، بزرگراه ها و غيره) و پس از انتقال شهرك ها به اسرائيل، بسياري از آن زيرساخت ها را نمي توانند با خود ببرند و از بابت اشغال آنجا نيز بايد مقدار زيادي غرامت بدهند و اين ها جملگي دستاوردهاي ديگر براي فلسطينيان خواهند بود.

توجه كنيد كه پيش از تصويب كشور فلسطين، هدف اصلي فلسطينيان از صلح به رسميت شناختن سرزمين شان توسط جامعه جهاني بود و هدف اسرائيل خروج از انزواي منطقه اي و حالا كه فلسطينيان با حسابگري و رجوع يكطرفه به سازمان ملل آن را كسب كرده اند، ديگر پا در هوا براي آن نيستند و حتي اگر قرارداد صلحي با اسرائيل بسته نشود، متضرر فلسطينيان نيستند، بلكه اسرائيل است. چون كشور فلسطين تشكيل شده و داراي دولت هم هست، اما اسرائيل هنوز در منطقه منزوي است. اسرائيل براي توافق صلح با فلسطينيان منّتي سر ما نمي گذارد كه بخواهيم يك طرفه امتياز بدهيم. مهمتر از آن، در مورد شهرك ها، فلسطينيان با اسرائيلي ها در شرايط مساوي نيستند، بلكه فلسطينيان دست بالا را دارند، چون اسرائيل از نظر جامعه بين المللي و بر اساس قطعنامه هاي متعدد سازمان ملل، شهرك سازي هايش در تمامي مرزهاي پيش از سال 1967 در سرزمين هاي اشغالي غيرقانوني است و نه تنها بايد برچيده شود كه مهمتر از آن بايد بابت آن غرامت بدهد و حتي قابل پيگرد قانوني است. تنها اميد تندروهاي اسرائيل در شهرك سازي به تصميمات نسنجيده طرف فلسطيني و عربي است تا به شكلي به شهرك سازي ها در قرارداد صلح مشروعيت بخشد كه هم از دست تمامي پيگردهاي اقدامات و ساخت و سازهاي غيرقانوني اش فرار كند و هم با پذيرش طرف فلسطيني، تمامي هزينه هايي را كه براي اين ساخت و سازها كرده هدر نرود. بنابراين، عدم معامله حتي يك وجب از خاك فلسطين و مهمتر از آن، عدم مشروعيت شناختن هيچ شهرك سازي اي در هيچيك از اراضي اشغالي بايد همواره خط قرمز فلسطينيان باشد. چون آن فراتر از يك مبادله "زمين در برابر زمين" و يك امتياز استراتژيك، كه يك هدف استراتژيك است كه اسرائيل به كمك آن هم تمامي شهرك سازي هاي شيطنت آميزش را مشروعيت مي بخشد و هم بدان تداوم مي بخشد و باز دوباره براي چيزي دبه در مي آورد و دوباره شهرك مي سازد و پس از مدتي با فشار متحدان اش دوباره به بهانه آشتي باز امتياز ساخت و سازهاي بيشتر را از شما مي گيرد. معمله "زمين در برابر زمين" با آن كه به ظاهر يكسان مي نمايد، اما تعويض زمين در سرزمين هاي اشغالي، آن هم از شهرك هاي اسرائيلي، با زميني در جاي ديگر برابر نيست؛ چون با چنين طرحي، اسرائيل علاوه بر معامله زمين، طرح غيرقانوني اش بابت شهرك سازي هاي اين چند دهه را قانوني كرده و از غرامت هم خلاص مي شود (چون در آن صورت طرف فلسطيني طبق قرارداد صلح آن را پذيرفته) و هم اراضي مساعد را با اراضي ديگر تعويض مي كند و هم جاپايي در كرانه باختري براي دخالت هاي بعدي باز مي كند. وقتي كه قرارداد صلحي با اسرائيل نداريم، آن به معني اين نيست كه قرار است با آنان بجنگيم يا نابودشان كنيم، بلكه تا توافقي كه نظر و منافع هر دو طرف را تأمين كند (نه فقط باب دل اسرائيل باشد؛ به خصوص كه خيلي پراشتها هم هستند) در جوار يكديگر زندگي مي كنيد؛ الان بسياري از كشورها هستند كه با هم اختلافاتي دارند و هنوز قرارداد صلح با هم نبسته اند، اما در جنگ با هم نيستند و حتي تعامل و معاملات و مراودات مختلف هم با هم دارند. دولت جديد فلسطين نيز به زودي تشكيل مي شود و متعاقب آن انتخاباتي براي گزينش مجلس و دولت منتخب بعدي و كشورهاي عربي نيز مي توانند ساخت و سازها را در سرزمين هاي فلسطين آغاز كنند و برنامه هاي اشتغالزايي و توسعه را در دستور كار دولت هاي آتي قرار دهند. اتفاقاً تا مسئله صلح فلسطين با اسرائيل حل نشده، نه تنها اسرائيل در انزواست، بلكه مسأله فلسطين به عنوان اولين مسأله منطقه و جهان اسلام باقي مي ماند و اين خود حمايت وسيعي از طرف جامعه جهاني را براي انواعي از مساعدت ها و همكاري ها براي فلسطينيان باز نگاه مي دارد و از اين سبب، گذشت زمان به نفع فلسطينيان و به ضرر اسرائيل است و به همين دلايل، ما براي قرارداد صلح نه در تنگنا هستيم و نه عجله داريم. قواعد بازي اين شطرنج حساب شده را ياد بگيريد تا باز دچار مشكل نشويد.

محمود عباس خوب دقت كند، همان گونه كه تاكنون گوش سپردن به اين توصيه ها بوده كه آنان را صاحب كشور فلسطين ساخته و هم داراي دولتي رسمي در سازمان ملل و اگر به اميد خوشبيني هاي سياستمداران آمريكا و بازي هاي اسرائيلي ها نشسته بود، هيچ يك را نداشتند و اين از تخصص هاي اسرائيل است كه با تاكتيك هاي مختلف رئيس جمهورهاي آمريكا را بازي مي دهد و تنها كارتر به آنان فشار واقعي آورد كه صلح محقق شد و البته تاوانش را در ماجراي گروگانگيري سفارت آمريكا و اكتبر سورپرايز پرداخت كه كل ماجرا را اينك خوب مي دانيم. مقامات فلسطيني بايد براي اوباما و جان كري توضيح دهند كه حسن نيت آمريكا را براي صلح در خاورميانه درك مي كنند، اما براي تحقق چنين اتفاق تاريخي اي به چيزي بسيار بيش از خوشبيني نياز داريم و اگر باورشان نمي شود، از رئيس جمهورهاي پيشين آمريكا كه جملگي چنين سودايي داشتند، اما موفق نشدند مي توانند بپرسند. اسرائيل نيز به جاي زرنگي به بهانه مذاكرات، براي آينده خودش بهتر است كه به مصالحه اي عادلانه و برابر با فلسطينيان و اعراب دست يابد؛ چون قرار است در اين منطقه زندگي كند، نه بجنگد. خانم ليپي نيز با وجود آن كه برخلاف تندروهاي اسرائيلي به صلح با فلسطينيان اعتقاد دارد، بايد به او خاطر نشان كنم كه واقعيت موجود، استقرار شهرك هاي اسرائلي در اراضي اشغالي است كه ار نظر جامعه بين المللي غيرقانوني است و مثل هر ساخت و ساز غيرقانوني بايد برچيده شوند. چيزي كه براي اسرائيل در مذاكرات صلح راهگشاست، گوش سپردن و عمل به همان ده فرمان موسي است كه در واپسين شان به شما سفارش مي كند: به خانه همسايه ات طمع مورز/ فرمان دهم. اگر بدان عمل كرديد، قطعاً صلح برقرار خواهد شد. كنش فلسطينيان و اعراب هم براي احقاق حق فلسطينيان بايد اين جمله كتاب مقدّس باشد: چون مار هوشيار و چون كبوتر بي آزار.

دكتر كاوه احمدي علي آبادي

عضو هيئت علمي دانشگاه آبردين با رتبه پروفسوري

عضو جامعه شناسان بدون مرز