جرمی بوئن
سردبیر بینالملل، بیبیسی
همین چند روز پیش بود که بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل به شدت تحت فشار بود.
بعد از اینکه ارتش اسرائیل در روز اول آوریل امدادگران «آشپزخانه مرکزی جهان» را در غزه کشت، به نظر میرسید که کاسه صبر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، از متحد مشکلسازش بالاخره لبریز شده است.
در همان روز اسرائیل به یک مرکز دیپلماتیک ایران در دمشق حمله کرد که منجر به مرگ یک فرمانده ارشد سپاه و دستکم ۶ افسر دیگر شد و و ناقض عهدنامههای حقوقی بود که حمله به سفارتخانهها را ممنوع میکند.
اسرائیل مدعی بود که که ایران با تبدیل ساختمان کنسولگری خود به یک مرکز نظامی، چنین مصونیتی را از دست داده است، هر چند که این ادعا چندان متقاعدکننده نبود.
ایران وعده داد که تلافی میکند، اما وعدههای قبلیاش برای تلافی مرگ فرماندهان ارشد خود، بیشتر در حد حرف باقی مانده بود و به عمل نرسیده بود.
خارج از ایران، حمله دمشق تحتالشعاع خشمی قرار گرفت که مرگ امدادگران آشپزخانه مرکزی جهان -که یک خیریه آمریکایی است- به راه انداخت.
کاخ سفید بیانیهای خشمناک از طرف جو بایدن منتشر کرد. او «عصبانی و دلشکسته» شده بود. تنها همین یک مورد هم نبود. اسرائیل برای حفاظت از امدادگران و غیرنظامیان فلسطینی اقدام کافی نمیکرد.
جو بایدن در یک تماس تلفنی خشمگین با نخست وزیر اسرائیل خواستههای مهمی را مطرح کرد. کمکهای انساندوستانه بسیار بیشتری باید به غزه برسد. اسرائیل باید گذرگاههای مرزی بیشتری را باز کند، از جمله بندر اشدود را که تا شمال غزه و کودکانی که در معرض خطر مرگ از قحطی هستند، کمتر از یک ساعت فاصله دارد.
بنیامین نتانیاهو وعده داد که همه چیز تغییر میکند. با وجود این اسرائیل این وعده را پشت گوش انداخت.
در کنار فشارهای کاخ سفید آقای نتانیاهو از جانب ملیگرایان افراطی هم تحت فشار بود؛ همان کسانی که حمایتشان در پارلمان اسرائیل ائتلاف او را در قدرت نگه داشته است.
آنها نه تنها با امدادرسانی به غزه مخالفاند بلکه معتقدند که جنگ غزه اسرائیل را در موقعیت بینظیری قرار داده تا بتواند یهودیها را در غزه اسکان دهد.
سال ۲۰۰۵ اسرائیل به عنوان بخشی از تخلیه یک جانبه این قلمرو، شهرکهای یهودی نشین آنجا را تخلیه و تخریب کرد.
تا پایان هفته گذشته آمریکا داشت فشارهای خود را بیشتر میکرد. روز پنجشنبه سامانتا پاور، مقام ارشد نهاد بشردوستانه دولت آمریکا، گفت طبق منابع «موثق» قحطی بخشهایی از غزه را در برگرفته است.
برای دوستان اسرائیل و دشمنانش واضح بود که شش ماه محاصره غزه اضطراریترین بحران جهانی غذا را ایجاد کرده است. حدس و گمانها درباره این موضوع بالا گرفت که آمریکا میخواهد شرط و شروطی را برای استفاده اسرائیل از سلاحهایی که آمریکا در اختیارش میگذارد، تعیین کند.
شنبه صبح و چند ساعت قبل از حمله ایران به اسرائیل، نیویورک تایمز از افزایش خشم، به ویژه در میان دموکراتهای برجسته در کنگره آمریکا خبر داد، کسانی که خواهان توقف ارسال سلاح به اسرائیل و حمایت از بنیامین نتانیاهو بودند. در مطلبی با عنوان «حمایت نظامی از اسرائیل نمیتواند بدون قید و شرط باشد» تیم تحریریه این نشریه از نخست وزیر اسرائیل و مقامهای تندروها در دولت او انتقاد کرد که «از اعتماد آمریکا سواستفاده کردهاند».
در این مقاله آمده بود که تعهد آمریکا به اسرائیل و حق آن برای دفاع از خود به این معنا نیست که «جو بایدن باید به آقای نتانیاهو اجازه دهد که به بازیهای دوجانبه منفی خود ادامه بدهد.»
اما بعد از آن اولین حمله مستقیم ایران به اسرائیل رخ داد که باعث شد روزنه امید و راه نجاتی برای بنیامین نتانیاهو ایجاد شود.
در یک همکاری نظامی چشمگیر، آمریکا و متحدان غربی دیگر به اسرائیل کمک کردند که بیش از ۳۰۰ پهپاد و موشکی را که از ایران شلیک شد منهدم کنند.
هیچ یک از رهبران عرب صریحتر از ملک عبدالله، پادشاه اردن، از جنگ اسرائیل در غزه انتقاد نکرده بود. با وجود این، نیروی هوایی اردن با پیوستن به عملیات، پرتابههایی را که به سوی اسرائیل در حرکت بود منهدم کرد.
درخواستها برای مشروط کردن کمکهای نظامی به اسرائیل، با اعلام همبستگیهای قاطع جایگزین شده است.
فرصت سیاسی جدیدی پیش پای بنیامین نتانیاهو قرار گرفته است. غزه چند روز است که از سرخط خبرها خارج شده است.
اما در واقع ماهیت فشار بر نخست وزیر عوض شده است. فشار برداشته نشده است. اقدام بعدی اسرائیل ممکن است آن را دوچندان کند.
جو بایدن روشن کرده است که دیدگاهش درباره آنچه بعد از این باید رخ دهد، چیست. اسرائیل باید در این مرحله اعلام پیروزی کند، « این پیروزی را بپذیرد» و تلافی نکند. او بار دیگر اعلام کرد حمایت آمریکا از اسرائیل «آهنین» است.
این اظهار نظر با سیاستهای او از زمان حمله ۷ اکتبر حماس همخوانی دارد. رئیس جمهور آمریکا و دولت او به سختی تلاش کردهاند که از یک جنگ گسترده و تمام عیار در خاورمیانه جلوگیری کنند، هر چند که کمکهای تسلیحاتی انبوهی برای اسرائیل فرستاده که به شیوههای ویرانگر و مرگباری در غزه به کار گرفته شده است.
از ماه اکتبر گذشته اسرائیل این تسلیحات و حمایتهای دیپلماتیک همراه آن را دریافت کرده اما تماسهای جو بایدن برای احترام به قوانین جنگی و حفاظت از غیرنظامیان را -که روز به روز با ناامیدی و خشم بیشتری همراه میشود- نادیده گرفته است.
تنها چند روز بعد از همکاری و همراهی بیسابقه متحدانش علیه ایران، باز هم به نظر میرسد که اسرائیل مصمم است تا نه فقط توصیه بایدن برای تلافی نکردن حمله ایران، بلکه دیدگاه مشابه کشورهای دیگری را هم که در جریان حملات شنبه شب به اسرائیل کمک کردند، نادیده بگیرد.
ریشی سوناک، نخست وزیر بریتانیا و امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه هم درست مثل جو بایدن، دستور استفاده از جنگندههای خود را صادر کردند، هر دو ایران را محکوم کردند و هر دو از اسرائیل خواستند که حملات تلافیجویانه انجام ندهد.
توصیه این رهبران بر خلاف باورها و غرایز دیرینه اسرائیل است. یکی از آنها اعتقاد سفت و سخت به این است که بقای اسرائیل در گرو پاسخ دادن به حملات با نیرویی ویرانگر است.
یکی دیگر، دیدگاه بنیامین نتانیاهو است که بارها در طی سالهایی که در قدرت بوده آن را تکرار کرده است؛ این که ایران خطرناکترین دشمن اسرائیل است که کمر به نابودی این کشور یهودی بسته است. بسیاری از اسرائیلیها در این باور شریک هستند.
اکنون بعد از سالهای دشمنی که از انقلاب اسلامی در حدود ۴۵ سال پیش آغاز شد، ایران برای اولین بار اسرائیل را مستقیما هدف قرار داده است. جنگ طولانی پنهان اکنون از سایه درآمده و آشکار شده است.
اسرائيل گفته است که مسئله این نیست که آیا حمله ایران را تلافی میکند یا نه، بلکه این است که کی و چگونه این کار را میکند. بحث در کابینه جنگ بر سر این است که این کار چگونه انجام شود که به یک جنگ تمام عیار تبدیل نشود. در پایان اما هر گونه حملهای با این فرض انجام خواهد شد که ایران هم به دنبال راه افتادن یک جنگ تمام عیار نیست، و پاسخی متناسب خواهد داد. این فرضی خطرناک است. همین الان هم هر دو طرف به شدت درباره قصد و نیت طرف مقابل به غلط قضاوت کردهاند.
یک بار دیگر بنیامین نتانیاهو و دولتش تصمیم گرفتهاند که خواستههای متحدانی را که برای کمک به اسرائیل علیه دشمنانش سنگ تمام گذاشتهاند، نادیده بگیرند. متحدان ملیگرای افراطی او خواهان حملهای ویرانگر علیه ایران هستند. یکی از آنها گفته است که اسرائیل باید «به سیم آخر بزند».
همزمان فاجعه انسانی در غزه همچنان ادامه دارد. در حال حاضر توجه بینالمللی از وضعیت آنجا منحرف شده، اما دوباره برخواهد گشت. ارتش اسرائیل همچنان در غزه عملیات میکند و غیرنظامیان را میکشد. خشونت مرگبار میان فلسطینیها و شهرکنشینان یهودی در کرانه غربی بار دیگر شدت گرفته است. جنگ مرزی اسرائیل با حزبالله هم ممکن است به سرعت بالا بگیرد.
ایران وعده داده است که در صورت حمله اسرائیل، این بار با شدت بیشتری تلافی خواهد کرد. محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، گفت که حمله شنبه شب به اسرائیل «محدود» بوده و وعده داد که در صورت تلافی اسرائیل، واکنش ایران «بسیار بزرگتر» خواهد بود.
آمریکاییها گفتهاند که در حمله احتمالی اسرائیل علیه ایران مشارکت نخواهند کرد. اما با در نظر گرفتن توصیف جو بایدن از «تعهد آهنین» آمریکا به امنیت اسرائیل، سخت بتوان باور کرد که در صورت واکنش بعدی ایران به حمله احتمالی اسرائیل، آمریکا بتواند در حاشیه باقی بماند.
این سراشیبی به سوی جنگی وسیعتر در خاورمیانه و بحرانی عمیقتر در سطح جهانی در جریان است.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید