صادق صبا، رییس خوش‌مشرب و شناخته شده بخش فارسی بی‌بی‌سی، در نوشته‌ای در قسمت وبلاگ سردبیران بی‌بی‌سی به شرح آنچه پشت صحنه گفت‌وگو تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی با باراک اوباما گذشت می‌پردازد. معمولا مصاحبه کننده‌ها در جریان گفت‌وگوها یا اتفاقات خارج از صحنه به اخباری دست می‌یابند و یا استنباط‌هایی دارند که در قسمت پخش‌شده و رسمی گفت‌وگو غایب است. نوع رفتار و گفتار خارج از مصاحبه فرد مصاحبه شونده و همراهان او و نیز سخن‌ها و یا اشاره‌هایی که مصاحبه‌شونده در حاشیه مصاحبه می‌گوید و یا احتمالا می‌خواهد که از متن مصاحبه حذف شود یا در مصاحبه از او در آن باره مثلا پرسیده نشود همه به تیم گفت‌وگو کننده کمک می‌کند تا به برداشتی از جریان گفت‌وگو برسند که شاید با آنچه در برابر مخاطبان قرار می‌گیرد کمی یا بسیار متفاوت باشد.

صادق صبا در باره استنباطش از جریانات قبل و بعد و حین گفت‌وگو می‌گوید: « از گفت و گوهايم با آقای اوباما و مشاوران او دريافتم که آنها واقعا می خواهند که مساله ايران را از طريق مسالمت آميز حل کنند. پيام اصلی آقای اوباما اين بود که آمريکا برای مردم ايران و تاريخ و فرهنگ قديمی اين کشور احترام قائل است و می خواهد که ايران جايگاه واقعی خود را در جامعه جهانی پيدا کند و مردم اين کشور از پيشرفت اقتصادی و آزادی برخوردار شوند. او معتقد است که سياست های حکومت ايران در جهت منافع مردم نيست و به نظر می رسد که پيام او به مردم ايران اين است که اگر می خواهيد در جهان موفق باشيد بايد به حکومت خود فشار وارد کنيد تا تغيير رفتار بدهد.»

متن کامل این نوشته را در زیر بخوانید.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

بيش از يک سال بود که می خواستيم با رئيس جمهوری آمريکا مصاحبه کنيم. درخواست مصاحبه را رسما به کاخ سفيد ارائه کرده بوديم و منتظر پاسخ بوديم. معمولا در رسانه های جهان رسم بر اين است که برای مصاحبه با شخصيت های مهم درخواست رسمی فرستاده می شود و آنها بررسی می کنند و جواب می دهند.

جواب اوليه کاخ سفيد اين بود که آنها با اصل درخواست موافق هستند و بايد منتظر فرصت مناسب باشيم.

در اين مدت چند بار هم به اين خواسته نزديک شديم، ولی هر بار به دلايلی مصاحبه صورت نگرفت. برای مثال چند ماه پيش در موقع تصويب آخرين دور تحريم ها عليه ايران، از طرف کاخ سفيد اطلاع دادند که ممکن است مصاحبه صورت بگيرد، ولی نهايتا به دليل گرفتاری های آقای اوباما در جريان نشت نفت در خليج مکزيک اين کار انجام نشد.

برای ما اين مصاحبه از اين جهت اهميت داشت که می خواستيم مخاطبان ما از زبان رئيس جمهوری آمريکا مستقيما بشنوند که سياست هايش در باره ايران و افغانستان چيست.

تا اينکه در روز چهارشنبه ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهريور) از کاخ سفيد به دفتر بی بی سی در واشنگتن اطلاع داده شد که آقای اوباما حاضر است در روز جمعه ۲۴ سپتامبر (دوم مهر) در شهر نيويورک با تلويزيون فارسی بی بی سی مصاحبه کند.

رئيس دفتر بی بی سی در واشنگتن مرا در جريان گذاشت و من بلافاصله پروازم را رزرو کردم و صبح روز پنجشنبه عازم نيويورک شدم تا از نزديک بر جريان مصاحبه نظارت داشته باشم و مطمئن شوم که همه چيز به خوبی پيش می رود.

موقعی که حدود ساعت چهار بعد از ظهر به نيويورک رسيدم متوجه شدم که کاخ سفيد رسما اعلام کرده که مصاحبه در ساعت ده صبح به وقت محلی انجام خواهد شد.

بنابراين بايد در فرصت کمی که داشتيم مقدمات کار را فراهم می کرديم. از همکارم بهمن کلباسی که خبرنگار بخش فارسی بی بی سی در نيويورک است خواهش کردم که اين کار مهم را او بر عهده بگيرد. از بخش انگليسی بی بی سی هم خواستيم که کارهای فنی (فيلمبرداری و جز اينها) را انجام دهد.

قرار شد که مصاحبه در هتل "والدورف آستوريا" در نيويورک انجام گيرد که آقای اوباما برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در آنجا اقامت داشت.

به ما گفته شد که رياست جمهوری آمريکا پانزده دقيقه به ما وقت می دهد. با بهمن در باره چهارچوب مصاحبه مفصلا صحبت کرديم تا از اين وقت کم به خوبی استفاده شود و بهمن بتواند پرسش هايی را که به خصوص در روابط ايران و آمريکا وجود دارد با آقای اوباما مطرح کند.

چهار ساعت قبل از وقت مصاحبه، يعنی ساعت شش صبح با گروه فيلمبرداری در هتل حاضر شديم تا دقيقا درباره همه جزئيات کار برنامه ريزی کنيم.

مصاحبه با رئيس جمهوری آمريکا شايد يکی از بزرگ ترين اتفاقاتی باشد که ممکن است در حيات هر رسانه معتبری در جهان رخ دهد و ما می خواستيم ثابت کنيم که تلويزيون فارسی به چنان حدی از بلوغ رسيده که بتواند چنين مصاحبه مهمی را به نحو احسن انجام دهد.

از حدود ساعت هشت صبح مقامات کاخ سفيد کم کم وارد شدند تا آنها هم مطمئن شوند که همه چيز به خوبی پيش می رود.

حدود يک ساعت قبل از ورود آقای اوباما به اتاق مصاحبه، ماموران امنيتی از همه خواستند آنجا را ترک کنند تا آنها بازرسی امنيتی انجام دهند. دوباره به اتاق برگشتيم و در گفت و گويی با يکی از مشاوران ارشد آقای اوباما گفتيم که ما می خواهيم در باره سه موضوع اصلی - روابط ايران و آمريکا، سياست های آمريکا در باره افغانستان و مساله صلح خاورميانه - مصاحبه کنيم و گفتيم که ممکن است پانزده دقيقه کافی نباشد.

او گفت که اگر مصاحبه سر ساعت انجام بگيرد ممکن است که چند دقيقه بيشتر وقت داشته باشيم.

حدود ساعت نه و نيم صبح، همکاران ارشد آقای اوباما و از جمله آقای گيبز، سخنگوی کاخ سفيد، و خانم والری جارت، مشاور ارشد او وارد شدند.

در گفت و گو با خانم جارت متوجه شدم که او متولد شيراز است. پدر و مادر آمريکايی او قبل از انقلاب در بيمارستانی در اين شهر کار می کردند و او تا نه سالگی در اين شهر بود و خود را شيرازی می داند و شديدا به ايران علاقه مند است.

آقای اوباما حدود پنج دقيقه قبل از وقت مقرر به محل مصاحبه آمد. ابتدا در اتاق ديگری آرايشگر مخصوص کاخ سفيد طبق رسمی که در همه مصاحبه های تلويزيونی رايج است کمی صورت او را پودر زد. همان آرايشگر دقايقی قبل صورت بهمن را هم آماده کرده بود.

درست در ساعت ده صبح آقای اوباما وارد اتاق مصاحبه شد. بهمن به استقبال او رفت و با هم دست دادند و بعد روی صندلی نشستند. آنها قبل از شروع مصاحبه و در حالی که ميکروفون ها به آنها وصل می شد کمی با هم گپ زدند و بهمن از جمله به آقای اوباما گفت که در روز پيروزی انقلاب ايران متولد شده است که برای آقای اوباما جالب بود و او بعدا در مصاحبه به اين موضوع اشاره کرد. در طول مصاحبه من هم در کنار آنها و خارج از کادر دوربين نشسته بودم.

مصاحبه آن قدر به خوبی پيش رفت که عوض پانزده دقيقه، بيست و چهار دقيقه طول کشيد. خبرنگاران دوست دارند که هميشه در باره يک موضوع روز و به مناسبت يک اتفاق با سياستمداران مصاحبه کنند. به عبارت ديگر مصاحبه بايد ارزش خبری روز يا به اصطلاح انگليسی "پگ" داشته باشد.

موقعی که ما قرار مصاحبه را در روز چهارشنبه گذاشته بوديم موضوع روز داغی وجود نداشت. ولی اظهارات روز پنجشنبه محمود احمدی نژاد، رئيس جمهوری ايران، که گفته بود دولت آمريکا ممکن است در وقايع يازده سپتامبر دست داشته باشد ناگهان همه چيز را عوض کرد و برای بهمن مسجل شد که بايد مصاحبه را با واکنش آقای اوباما به اين اظهارات آغاز کند.

واکنش شديد آقای اوباما باعث شد که مصاحبه به خبر اول رسانه های مهم آمريکا و جهان تبديل شود.

بعد از پايان مصاحبه چند دقيقه ای با آقای اوباما صحبت کردم و از او تشکر کردم که قبول کرد با تلويزيون فارسی بی بی سی مصاحبه کند.

معلوم بود که او تحت تاثير مصاحبه کاملا حرفه ای بهمن قرار گرفته است. سئوالات بهمن دقيق، محترمانه و درعين حال چالشی بود. آقای اوباما به من گفت که بهمن مصاحبه گر خوبی است.

از گفت و گوهايم با آقای اوباما و مشاوران او دريافتم که آنها واقعا می خواهند که مساله ايران را از طريق مسالمت آميز حل کنند. پيام اصلی آقای اوباما اين بود که آمريکا برای مردم ايران و تاريخ و فرهنگ قديمی اين کشور احترام قائل است و می خواهد که ايران جايگاه واقعی خود را در جامعه جهانی پيدا کند و مردم اين کشور از پيشرفت اقتصادی و آزادی برخوردار شوند. او معتقد است که سياست های حکومت ايران در جهت منافع مردم نيست و به نظر می رسد که پيام او به مردم ايران اين است که اگر می خواهيد در جهان موفق باشيد بايد به حکومت خود فشار وارد کنيد تا تغيير رفتار بدهد.

در پايان با آقای اوباما چند عکس يادگاری گرفتيم و او حدود ساعت ده و نيم اتاق مصاحبه را ترک کرد و ما هم به سرعت به طرف دفتر بی بی سی در کنار مقر سازمان ملل رفتيم تا مصاحبه را آماده پخش کنيم.