مستندی ویژه از شبکۀ مجازی ویدیویی واهـــگ

پژوهنده؛ ابراهیم حسین بر

پروژۀ "بلوچستان مستقل" و جایگزین پاکستان برای تاخت و تاز آمریکایی ها در دستور کار کاخ سفید قرار گرفته است

در فیلمی مستند که بدین منظور در واهـــگ تیوب قرار داده شده است و امیدوارم همۀ دوستان ببینند و با رفع شبهاتی که در مورد اکثر شورشیان بلوچستان پاکستان وجود دارد، شکل واقعی تری از واقعیت های جامعۀ بلوچستان پاکستان به تصویر کشیده شده است. در این فیلم این واقعیت محرز گردیده که علیرغم بی عدالتی هایی که در سرتاسر پاکستان وجود دارد، بسیاری از نیروهای اپوزیسیون مسلح بلوچ با وابستگی های فکری و مالی، ابزاری برای تحقق سیاست های امپریالیستی قدرت های بزرگتر و تامین منافع آنان قرار گرفته و بخش وسیعی از این شورشیان با تاثیرپذیری از شبکه های تروریستی و افراطی سازمان یافته مانند القاعده و طالبان و نمایاندن وجهاتی از نژادپرستی و احیای جاهلیت منسوخ شده در این سرزمین، عامل اصلی به چالش کشاندن امنیت و ثبات بلوچستان و تبعاً مانعی در مسیر توسعۀ این منطقه شناخته می شوند. البته نقش پاکستان در اعمال خشونت بی قاعده در قبال مردم بلوچ و تحریک شورشیان و همچنین نادیده انگاری معضلات و مطالبات مشروع جامعۀ بلوچستان و روند بسیار کند توسعۀ این منطقه را نمی توان از دیدگان جهانیان پوشاند. بهداشت نامناسب، سیستم آموزشی ناکارآمد، بحران اشتغال و فساد در دستگاه حکومتی از معضلات گریبانگیر ایالت بلوچستان پاکستان است. نمی توان انکار نمود که بخش وسیعی از شورشیان که خود را آزادی خواهان بلوچ می نامند خارج از اصول مصوب جهانی و عرف دیپلماتیک حرکت کرده و حتی علیرغم فرصت های ایجاد شده، حاضر به پذیرش گفتگو با دولت پاکستان برای حل بحران نیستند. فعالیت اینچنین گروه هایی نه تنها به شکست خواهد انجامید بلکه بیش از پیش تحت انزوای جهانی قرار خواهند گرفت. البته بدون تردید بخشی از مبارزات مردم بلوچ پاکستان که در مسیر دیپلماسی قرار دارد، قابل احترام بوده و امید که به سرانجام برسد.

گزارشگر الجزیره در اولین دیدار با بلوچ خان، از فرماندهان شورشیان بلوچ به تاکتیک های نظامی گروهک او که برگرفته از شیوه های القاعده در عراق است، پی میبرد. بلوچ خان می گوید هدف ما استقلال بلوچستان است و یکی از دلایل مبارزۀ خود را دستیابی به  امنیت می داند! حال معلوم نیست با آتش خشونت و شلیک آر پی جی هایی که مناطق شهری و مسکونی را نشانه گرفته اند چگونه این امنیت تحقق خواهد یافت. بویژه آنکه او معتقد استحملات مسلحانۀ آنها بصورت جنگ های چریکی و پیوسته ادامه خواهد داشت، درست مانند شیوۀ طالبان در افغانستان که جز ویرانی و قتل عام روزانۀ مردم نتیجه ای در پی نداشته است و همچنانکه گروهک جندالله در سالهای اخیر با حملات انتحاری و مرگبار خود بلوچستان را به خاک و خون کشاند.

بلوچ خان ارتش پاکستان را مسئول جنگ  می داند. در اینکه ارتش پاکستان در موارد بیشماری مرتکب جنایات و نقض گستردۀ حقوق انسانی مردم بلوچ شده جای اختلاف نیست، اما قدرمسلم اینکه واکنش ارتش به حملات شورشیان امری دور از انتظار نیست و هیچ کشوری نخواهد پذیرفت که برای سالیان متمادی مأمن خشونت و جنگ های چریکی و مسلحانه باشد و بیجا نیست اگر بگوییم مسئولیت جنگ و خشونت افسارگسیخته علیه زنان و کودکان و مردم بیگناه، قبل از آنکه متوجه ارتش باشد، گریبانگیر شورشیان است.

بلوچ خان به منابع و ثروت انباشتۀ سرزمین بلوچستان اشاره می کند، حال آنکه در شرایطی که این منابع و ثروت و صنایع و زیرساختها با بمب گذاری و انفجار به آتش کشیده می شوند، چگونه ممکن است که در جهت منافع مردم بلوچ مورد استفاده قرار گیرند؟

بلوچ خان می گوید در هیچ شرایطی صلح را نمی پذیریم و هدف ما صرفاً ادامۀ جنگ است!

محی الدین فرزند خان پیشین کلات اما مواضع نرمتری دارد و می گوید تلاش هایی از سوی نمایندگان مجلس و سنای بلوچستان به شیوۀ دیپلماتیک در جهت خودمختاری بلوچستان انجام شده اما نهایتاً شرایط و مصالح ایجاب نموده است تا بلوچستان را بعنوان بخشی از پاکستان بپذیریم. او نگرش استعماری مقامات پاکستان در قبال ایالت بلوچستان را مورد انتقاد قرار داده و معتقد است مانند قضیۀ بنگلادش با تلاش های سیاسی بای دولت پاکستان را تحت فشار قرار داد تا حقوق مردم بلوچ را برسمیت بشناسد.

هیربیار مری رهبر سیاسی اپوزیسیون بلوچ پاکستان که مقیم لندن است، هیچگونه تنزلی در مواضع خود نشان نمی دهد و بلوچستان را در هر صورت یک سرزمین اشغال شده توسط پاکستان می داند، او پاکستان را برسمیت نمی شناسد و معتقد است هیچ یک از عناصر سیاسی و رهبران طایفه ای بلوچ نباید در جهت منافع پاکستان عمل کنند. وی چندی پیش درخواست دولت پاکستان برای مذاکره را نپذیرفت و تشدید مبارزات سیاسی را تنها راه حل می داند!

مشاهد حسین که در دولت سابق، نمایندۀ هیئت مذاکره کننده با جدایی طلبان بلوچ (نمایندگان سیاسی) بوده است، می گوید نواب اکبر بگتی رهبر سابق جدایی طلبان، بسیار منطقی و بشدت خواهان گفتگو و حل مناقشه از طریق دیپلماتیک بوده است، اما به روی دیگر مسئله نیز اشاره میکند؛ تفکری در بین نیروهای نظامی و سیاسی و مقامات ارشد پاکستان وجود دارد که حاضر به پذیرش و برسمیت شناختن مطالبات مشروع مردم تحت حاکمیت خود نیستند و این مقاومت حکومت، مذاکرات را در میان راه بی نتیجه گذاشته است. اما در عین حال توقف حملات مسلحانه و اثبات حسن نیت طرفین می تواند به پیشرفت مذاکرات کمک کند.

جمیل بگتی فرزند ارشد نواب اکبر بگتی که پدرش در جریان حملات هوایی ارتش پاکستان بشهادت رسید، بشدت از اینگونه رفتارهای دولت پاکستان انتقاد میکند، او می گوید هنوز کسی جسد پدرش را پیدا نکرده است. او معتقد است تا زمانیکه اینگونه خشونت ها از سوی ارتش پاکستان ادامه داشته باشد، هیچکس رغبتی برای همکاری با پاکستان نخواهد داشت. او می گوید مردم بلوچ مانند همۀ انسانها خواهان آزادی و حقوق انسانی خود هستند، اما پاکستان هیچگونه درکی از مفهوم جنبش اجتماعی مردم بلوچ ندارد که در سرتاسر بلوچستان فراگیر شده است. وی هیچیک از رهبران محلی بلوچ را مخالف توسعه نمی داند، اما معتقد است که برخلاف ادعای پاکستان هیچگونه توسعه ای در بلوچستان انجام نشده و آنها نیز شرایط موجود را نخواهند پذیرفت. اخیراً دیوان عالی پاکستان و همچنین دادگاه ایالتی بلوچستان، پرویز مشرف رئیس جمهورسابق را بدلیل قتل "سردار بگتی" متهم شناخته و حکم بازداشت او صادر شده است.

میرسلمان داوود، خان منطقۀ کلات خواهان حل مسئله  به شیوۀ سنتی و همفکری رهبران محلی و نیروهای سیاسی است. کما آنکه به درخواست او نشستی با عنوان محلی "جرگه" ، همانند آنچه که در افغانستان رواج دارد، در منطقۀ کلات بلوچستان برگزار شده است و توافقاتی شده است. خان کلات می گوید دولت پاکستان آغشته در فساد است و در این حین صدقه ای ناچیز را به مردم بلوچستان ارزانی می دارد و رهبران بلوچ آنرا نمی خواهند.

عطاالله مینگل، از رهبران اصلی جدایی طلبان بلوچ که روابط نزدیک تری نیز با مقامات دولت پاکستان دارد، بدنبال مذاکره و ادامۀ گفتگو با حکومت فدرال است.

ژنرال سلیم نواز، بازرس کل نیروهای مسلح در بلوچستان، رهبران اپوزیسیون مسلح و رادیکال بلوچ را به حمایت از سوی عوامل خارجی متهم می کند و می گوید شورشیان بارها برای انفجار خطوط انتقال گاز و راه آهن و حتی برای هواپیماربایی و کشتن غیرنظامیان برنامه ریزی کرده اند. او آنها را مورد سوال قرار می دهد که هدفشان از تخریب مدارس و سلب امنیت از معلمین و سرمایه گذاران خارجی چیست؟ وی شورشیان را مخل امنیت در بلوچستان می داندو معتقد است آنها به پایان معرکه نزدیک شده اند. او می گوید بسیاری از نیروهای مسلح در پی حملات شورشیان کشته و مجروح شده اند، اما آنها همچنان به حمایت از مردم و جبران خسارات وارده و تضعیف قدرت شورشیان، در بلوچستان حضور خواهند داشت. او موضوع ناپدیدشدگان را بیشتر یک اشتباه دانسته که اکنون با بازگشت اکثر ناپدیدشدگان به خانه هایشان در حال کمرنگ شدن است.

نواب خیربخش مری، رهبر سابق شورشیان بلوچ، کمترین مطالبۀ خود را استقلال بلوچستان می داند، او هیچ گزینه ای را مانع رسیدن به استقلال نمی داند. او باور دارد که اعتماد جریان های متعدد بلوچی از دولت پاکستان از بین رفته و بر تمرکز این نیروها بر مبارزۀ مسلحانه تاکید دارد. وی توافق نامه های قبلی را تنها برای کاهش اختیارات رهبران بلوچ دانسته و آنها را ناکارآمد شمرده است. وی می گوید هدف قرار گرفتن مردم بلوچ، خدمت به انسانیت و عدالت نیست.

ژنرال حمیدگل، فرمانده سابق اطلاعات ارتش پاکستان به اهمیت و موقعیت استراتژیک بلوچستان اشاره می کند. او بلوچستان پاکستان را منطقه ای می داند که می تواند نبض اقتصاد جهان بویژه نفت را در کنترل خود داشته باشد. او معتقد است "بازی بزرگ" در آنجا هنوز در جریان است و در پشت تمام تراژدی هایی که در بلوچستان اتفاق می افتد، آمریکا و هند حضور دارند.

ژنرال میرزا اسلم بیگ، فرمانده سابق ارتش پاکستان اما موضوعی را فاش می کند که هیچوقت در محافل رسانه ای مطرح نشده است. او می گوید طرحی در دستور کار آمریکا قرار داشته است مبنی بر تجزیۀ بلوچستان از پاکستان و برسمیت شناختن آن، البته در صورتیکه پاکستان آمریکا را در افغانستان تنها می گذاشت. او همکاری هند را در این پروژه پررنگ می داند. ژنرال اسلم بیگ می گوید این گزینه هنوز هم روی میز کاخ سفید قرار دارد و بلوچستان مستقل را جایگزین پاکستان برای آمریکایی ها در آینده معرفی می کند.

یوسف رضا گیلانی، نخست وزیر پاکستان، بستۀ حمایتی را شامل حمایت های فرهنگی و اقتصادی ایالت بلوچستان را به مجلس پاکستان ارائه داده است. او همچنین بارها آمادگی خود را برای مذاکره با همۀ نیروهای سیاسی  اعلام کرده است. او در گفتگو با گزارشگر الجزیره نگرانی خود را از افزایش نفوذ هند در افغانستان و ارتباط آن با شورشیان بلوچ ابراز داشته است.

یکی از لیدرهای معترضان بلوچ و دبیر کمیتۀ تحریر بلوچستان، تخصیص بودجه های اضافی به ایالت بلوچستان در ماههای اخیر را نشانۀ نتیجه بخش بودن مبارزات آزادی خواهان دانسته و وابستگان به حکومت در ارتش و پلیس و ارگانهای دولتی را تشویق به پیوستن به مبارزات استقلال طلبانه می کند.

بشیرعظیم، دبیرکل حزب ملی بلوچ، بی عدالتی های ارتش در بلوچستان را بسیار گسترده دانسته و خواهان بررسی این موارد شده است.

نصرالله بلوچ، رئیس کمیتۀ ناپدیدشدگان، حضور نداشتن رسانه در بسیاری از مناطق بلوچستان را نتیجۀ افزوده شدن و عدم انعکاس مشکلات دانسته و تخمین می زند که هزاران نفر بوسیلۀ عملیات های نظامی بازداشت شده اند.

گذشته از جدال های سیاسی میان جریان های مختلف در بلوچستان پاکستان، توده های فرهنگی و روشنفکر جامعۀ بلوچ با جدیت فعالیت های فرهنگی و دانشگاهی را دنبال می کنند.

نورمحمد بلوچ، از فعالان دانشجویی می گوید هدف آنها ابراز هویت خود و همگامی با تحولات جهان است، اما اینکه دولت پاکستان فعالیت آنها را محدود کرده را امری تعجب آور و غیرقابل قبول می داند.

فهیم بلوچ، یکی دیگر از فعالان دانشجویی نیز به رغبت دانشجویان بلوچ برای ایجاد شرایط بهتر اشاره دارد و معتقد است دانشجویان بهتر قادر به برقراری ارتباط با جامعه هستند.

کلیم الله، استاد دانشگاه بلوچستان، به بی توجهی پاکستان به این ایالت در طول شش دهۀ گذشته منتقد است و حکومت فدرال را مسئول نابسامانی های بلوچستان می داند.

یکی از صیادان محلی در بندر گوادر از وعده های عملی نشدۀ مقامات پاکستانی برای اشتغال مردم محلی گوادر می گوید و اینکه هم اکنون با وجود پروژه های عمرانی در این بندر، بیشتر بومی های گوادر و حتی تحصیل کردگان آن بیکارند، آنها همچنین دغدغۀ زیادی برای معیشت و آموزش فرزندان خود دارند.

دکتر عبدالسلام، رئیس هیئت مدیرۀ مرکز صنایع و فلزات دانشگاه بلوچستان، می گوید بلوچستان بسیار غنی و دارای تنوع گسترده ای از فلزات همچون آهن، مس، روی و همچنین نفت و گاز است. تمام اراضی بلوچستان سرشار از ثروت های معدنی است. وی ذخایر سنگ آهن در مناطق دالبندین و چاگی را بیش از 217 میلیون تن برآورد می کند. و همچنین ذخایر عظیم مس در چاگی و مناطق دیگر بلوچستان و ذخایر نفت و گاز در دیرابگتی در شمال بلوچستان و منابع قابل توجهی از طلا و مس در مناطق چاگی و کدک و سندک. او می گوید همۀ این منابع در دسترس بوده و فقط نیاز به استخراج دارند.

اسلم رئیسانی، صدر اعظم ایالت بلوچستان، رقابت سالم، تامین امنیت و صلح را تنها راه توسعۀ اقتصادی بلوچستان می داند. وی می گوید همۀ مردم بلوچستان خواهان توسعۀ هستند و مخالفان را یک اقلیت کوچک می داند که همیشه خواهان تنش بوده اند.

خالد بزنجو، محقق و فعال بلوچ، آغاز فعالیت های صنعتی و عمرانی در بندر گوادر را برای مردم بلوچ امیدبخش دانسته اما می گوید جامعۀ بلوچ این اطمینان را از دولت فدرال تقاضا می کند که نباید از جهت تغییر بافت جمعیتی توسط مهاجران خارجی احساس خطر داشته باشند.

با در نظر داشتن همۀ موارد مطرح شده بنظر می رسد جدال میان حکومت فدرال و شورشیان و اپوزیسیون سیاسی بلوچ نتیجه ای در پی نداشته، جز آنکه چندین میلیون ساکن ایالت بلوچستان را قربانی تعصب، جهالت و خشونت این تنازع نموده است.

این فیلم را با زیرنویس فارسی در "وبسایت شبکۀ مجازی ویدیویی واهـــگ" مشاهده کنید.

همچنین این مطلب در "استــــون" منتشر شده است