اعتراضات فرهنگیان وارد چهارمین ماه خود می شود؛ اماهنوز کمترخبری است که نشان دهد علی رغم شنیده شدن این صدا ،اقدام عملی،حداقل تا آنجایی که گفته می شود، در شش ماهه اول سال جاری صورت بگیرد . فرایند فرسایشی این خواسته ها و همکلامی و بی عملی مسئولان در اجرای زودهنگام رفع تبعیض ها – نه پرداخت مطالبات معوق – فرهنگیان یا حداقل کنشگران این جنبش را واداشته ، برای تغذیه بدنه خود و پاسخگویی به تظلمات و اعتراضات ،به فکر سازکارهای ماندگار و سازماندهی شده باشند .

این نوع نگرش و تصمیم اگرچه در کوتاه مدت ممکن است چیزی برای فرهنگیان نداشته باشد ،اما حرکت های بعدی را تضمین خواهد کرد .روی این سخن حاکمیت اگر چنانچه نخواهد یا نتواند حداقل های یک رضایت عمومی برای فرهنگیان را فراهم کند، ممکن است با دو فرایند توامان روبرو شود : اول اینکه لایه های تند روی فرهنگیان بخاطر هیجان منبسط در لایه و شعارهای تند و همسو با خواسته ها ،عرصه را بر مدیریت باتجربه ،زندان دیده ، سختی کشیده و محتاط شده ،تنگ تر کند یا آن ها را تهیج نماید و آهنگ حرکت را تندتر کند یارهبری را از آن ها برباید و سطح مطالبات را در اشل بالاتر به مرز انفجار بکشاند. دوم خواسته ها را از سطح جامعه به عمق جامعه تغییر مسیر دهد و زمینه یک نارضایتی عمومی را فراهم سازد؛چیزی که بستر آن بنا به دلایلی تاحدودی فراهم است. درهر دو حالت ،آن هایی که مسئولیت کنترل هیجانات جامعه را برعهده دارند ، هزینه ای را باید بپردازند که امروز بخاطر همراهی این حرکت با دولت ودر کل با نظام به راحتی می توانند با پرداخت یک چند هزارم آن ،هم فرهنگیان را در کنار خود داشته باشند و هم از بروز حوادث غیر قابل پیش بینی جلوگیری کنند. 

با این وجود ممکن است تحلیل کنترل کنندگان هیجانات جامعه از این جنبش ،لزوما این نباشد و آن ها تصور کنند که فرهنگیان به خاطر ضعف مدیریت یا ترس از دست دادن حداقل های موجود،یا نوع چینش گزینشی سه دهه درآ.پ.،یا هردلیل دیگر، امکان ورود به هیچ کدام از فازهای متصور را ندارند. در آن صورت باید به این سوال جواب بدهند،با قبول تمام شرایط موجود، آیا امکان این را نمی دهند،بی توجهی مسولان به خواسته های به حق آن ها که مورد تایید تمام ارکان نظام است، می تواند به بی توجهی کسانی در آموزش و پرورش بیانجامد که جامعه را نسبت به خواسته های مشروع خود بی توجه می بیند؟ 

این سوال قطعا استفهام انکاری نیست که بتوان با انکار آن شرایط جامعه رو به گذار ایران اسلامی را تسهیل بخشید . به نظر می رسد تحلیگران ذی نفوذ نظام ،به این باور رسیده اند که امکان نادیده انگاشتن درخواست های فرهنگیان وجود ندارد؛ اما چون نمی دانند در صورت دادن پاسخ مثبت به خواسته های حداقلی ،کدام خواسته های رو به تزاید حداکثری را می بایست پاسخ بگویند ،موجب این شرایط معلق شده است.

برای همین ترجیح می دهند بامدیریت اعتراضات، البته با درس از گذشته –بی خشونت ،بی روانگاری و بی خودباختگی – در یک شرایط مطمئن پاسخگوی خواسته های حداقلی فرهنگیان باشند؛چیزی که اگر اتفاقات غیر قابل پیش بینی رخ ندهد،می تواند یک بار دیگر آن ها را از این بزنگاه تاریخی عبور دهد. امادر خوشبینانه ترین حالت این گزینه نیز دو جای پا در جامعه خواهد گذاشت؛اول اینکه فرهنگیان در آن صورت ،هر گونه اقدامی را روال معمول خواهند پنداشت و مطالبات خود را همچنان بی پاسخ خواهند دانست؛ چون احتمال ایجاد تغییرات قابل توجه وجود ندارد.دوم اینکه ممکن است هردو لایه مدیریت در بین کنشگران فرهنگیان – سنتی و هیجانی- به بستری از سازماندهی برسند که بتوانند خواسته های خود را بازبانی بهتر و با گام های حساب شده به فرادستان بقبولانند؛گام هایی که هزینه و فایده آن می تواند یکسان نباشد. *

* رحیم سرکار، دبیر آموزش و پرورش در ایران است.