چگونه با فیلم محمد رسول الله برخورد کردند؟

فیلم محمد رسول الله بخش نخست یک سه‌ گانه است و مرحله کودکی محمد پیامبر را روایت می‌کند.

ساخت فیلم هفت سال به طول انجامیده است و همه مراجع دینی ایران از آن حمایت کرده‌اند، حتی رهبر دینی این کشور، آیت الله خامنه‌ای از صحنه ساخت فیلم بازدید کرده است.

پس از فیلم رسالت، ساخته مصطفی عقاد در سال ۱۹۷۷ که آنتونی کویین در آن نقش ایفا کرده بود، این فیلم پرهزینه‌ترین فیلم درباره پیامبر است. نخستین نمایش آن، همزمان با ایران در جشنواره فیلم مونترال در کانادا انجام گرفت و اظهارنظرهای مثبت و منفی بخش مهمی از منتقدان غربی را به همراه داشت. در جهان اسلام نیز در عین اینکه به نسبت زیادی مقبول افتاد اما واکنش‌های متفاوتی نیز برانگیخت.

انتقاد: نشان ندادن چهره‌اش کافی نیست

هیئت پژوهش‌های اسلامی دانشگاه الازهر در مصر از ایران خواست که فیلم را روی پرده نبرد. این روحانیون ادعا کردند که فقط نشان ندادن چهره محمد پیامبر کافی نیست بلکه هیچ بخشی از بدن او نباید به تصویر کشیده شود و همچنین صدای او نباید بازسازی شود.

I

روحانیون مصری همچنین به این نکته اشاره کردند که کسی که نقش پیامبر را بازی می‌کند بعدا ممکن است در نقش منفی و در قالب انسان بدی بازی کند.

شیخ عبدالعزیز آل شیخ مفتی اعظم عربستان سعودی هم گفت که پیامبر در این فیلم کوچک شمرده شده است.

در هند هم در آکادمی اسلامی رضا علاوه بر انتقاد از به تصویر کشیدن فیزیکی پیامبر، به سبب حضور بازیگران غیرمسلمان در فیلم فتوائی علیه آن صادر شد.

رمضان بورسا، خبرنگار شبکه قدس تی وی در ایران و مدیر اخبار خارجی این شبکه که با مجیدی هم مصاحبه و از ساخت فیلم هم بازدید کرده است، انتقادهایی را که از فیلم می‌شود، سیاسی می‌داند.

بورسا به بی‌بی‌سی ترکی گفت: "مجید مجیدی هنگامی تصمیم به ساخت این فیلم گرفت که پخش کاریکاتورهای حضرت محمد واکنش‌هایی در جغرافیای جهان اسلام برانگیخته و در غرب، نوعی اسلام هراسی پدید آمده بود. از این رو بود که مجیدی به این نتیجه رسید که حضرت محمد در غرب شناخته نشده است و اعلام کرد که برای شناساندن حضرت محمد به غرب چنین فیلمی خواهد ساخت. به نظر من در عربستان سعودی و مصر چه به این فیلم اعتراض کنند و چه آن را ستایش کنند لزوما ربطی به محتوای فیلم ندارد. مساله روابط سیاسی ایران و عربستان سعودی و به همین شکل هم، ایران و مصر درمیان است و تنش‌های سیاسی است که آنها را به رویکردی سیاسی در انتقاد از این فیلم کشانده است".

I

ابراز علاقه شدید در ترکیه

در ترکیه ظرف سه روز ۱۸۳ هزار و ۵۲۴ نفر به تماشای فیلم رفتند. البته وزارت اموردینی ترکیه علیه این فیلم موضع منفی اتخاذ کرده است.

ضمیمه روزنامه صباح به اسم "صبح بخیر (گون آیدین)" فیلم را با تیتر "آقا ما را به گریه انداختید (آغلاتدینیز بیزی افندیمیز)" ستود و روزنامه قرار درباره فیلم نوشت:‌ "محمد رسول الله فیلمنامه‌ای دارد که بیننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد".

نهال بنگی سو قرجه درباره فیلم در سایت خبرترک چنین نظر داد:‌ "به نظر من هدف فیلم بیش از اینکه استقبال در غرب باشد، تحت تاثیر قرار دادن بینندگان زن است. مجیدی فیلمی درباره حضرت محمد ساخته است که زنان را خطاب قرار می‌دهد و این تماما چیز تازه‌ای است. اینکه این فیلم بد فهمیده شده به همین دلیل است و شاید هم به همین دلیل باشد که از این فیلم خوشم نمی‌آید اما دوستش دارم. با تمام کاستی‌هایش دوستش دارم".

در شبکه‌های اجتماعی هم نوشته‌های فراوانی از کسانی که فیلم را پسندیده‌اند همرسانی شد.

انتقاد از تبلیغ شیعه

البته از جانب عالمان دین، روزنامه نگاران و کاربران شبکه‌های اجتماعی واکنش‌هایی نیز به فیلم نشان داده شد.

در نوشته‌ای در روزنامه ترکیه درباره فیلم گفته شد:‌ "حتی اگر از لحاظ سینمایی اثر قابل تقدیری باشد، از قالب‌های شیعه نتوانسته است خارج شود".

عالم دینی، پروفسور جواد آق شیت در گفتگو با روزنامه ملیت گفت: "دین بازیچه نیست. نمی‌شود منجی ما، سرورمان و پیغمبران را به کالایی بازاری در فرهنگ عامه تبدیل کنیم".

یوسف قاپلان در روزنامه ینی شفق نوشت: "دست اندازی به جایگاه حضرت محمد با هدف بیرون راندن ایشان از چرخه زمان بخشی از طرح پروتستانتیزه کردن اسلام و همچنین، در هم شکستن ستون فقرات اهل سنت است".

ارن شان ترک از نویسندگان روزنامه دیریلیش پستاسی هم در توییتر چنین اظهارنظر کرد: "اینکه خامنه‌ای از صحنه فیلمبرداری بازدید کرده، اثرش تنها به این محدود نمی‌شود که ابوطالب به شکلی به تصویر کشیده شده که گویا به اسلام ایمان آورده است، بلکه اثری بزرگتر و عمیقتر دارد: اینکه فیلم از دید شیعه نگاه کند و خامنه‌ای بگوید که اینها فیلمی شیعی ساخته‌اند. این فیلم ضررهای بزرگتری هم دارد. اینکه سرور علیه الصلوة والسلام ما به صورت فیزیکی به تصویر کشیده شده، هم پستی است و هم بی کفایتی بیش از حد سینمایی. ارتکاب به گناه تماشای فیلم مجیدی، چرکی و پلیدی‌ای پدید می‌آورد که تا سالیان سال رهایتان نخواهد کرد. مجیدی یک فیلم سیاسی پان فارسی ساخته که به مسیحیان گوشه چشم نشان می‌دهد. فیلم تا خرخره پر از صحنه‌هایی است که طرحی در پس آنهاست. بدنم از توبه لرزید".

"بن‌مایه مذهبی در انتقادها"

رمضان بورسا مدیر اخبار خارجی شبکه قدس تی وی اشاره می‌کند که برخی انتقادهایی که به فیلم شده، بن مایه مذهبی دارد: "انتقادهایی که در ترکیه به فیلم شده، بیشتر به سبب اینکه خاستگاه فیلم ایران است، روی بن مایه مذهبی حرکت می‌کند. از دید ما، برخی کسانی که در ترکیه به فیلم انتقاد کردند، همان‌هایی‌اند که علیه عملیات موصل یا حلب جنجال مذهبی بر پا کرده‌اند".

این فیلم قرار است در روزهای آینده در کشورهای دیگری هم به نمایش گذاشته شود. اینکه در کدام کشور بیشتر مورد استقبال قرار گیرد را نمی‌توان به آسانی حدس زد اما به نظر می‌رسد جنجال بر سر آن همچنان ادامه یابد.