احمد مصطفی
پس از توافق کشورهای اتحادیه اروپا بر سر بسته جدید تحریم‌های اقتصادی علیه روسیه به دلیل حمله آن کشور به اوکراین، بهای انرژی در اروپا در پایان معاملات روز جمعه، بار دیگر افزایش یافت. پنجمین بسته تحریمی اروپا که روز جمعه صادر شد، در حالی که قرار بود روز چهارشنبه صادر شود، ممنوعیت واردات زغال‌سنگ، چوب، مواد شیمیایی و سایر محصولات از روسیه را شامل می‌شود. رهبران کشورهای اروپایی اعلام کردند که واردات زغال‌سنگ از روسیه طی یک دوره چهار ماهه کاهش می‌یابد تا زمانی که به طور کامل متوقف شود.
هنگامی که موضوع ممنوعیت واردات زغال‌سنگ روسیه به اروپا مطرح شد، قیمت آن از ۳۰۰ دلار در هر تن فراتر رفت. سپس بهای زغال‌سنگ حرارتی در قراردادهای آینده برای تحویل پس از یک سال به ۲۳۰ دلار در هر تن رسید. این در حالی است که برآوردهای گلوبال پلاتس و مرکز مطالعات انرژی در استانداردند پورز، حاکی از آن بود که قیمت زغال‌سنگ در اروپا به ۲۱۶ دلار در هر تن افزایش خواهد یافت.
در پایان معاملات هفته، روز جمعه گذشته، قیمت تولید برق در آلمان در قراردادهای سال ۲۰۲۳ به بیش از ۲۱۵ دلار (۱۹۷.۷۵ یورو) به ازای هر مگاوات ساعت برق رسید. تحلیلگران گلوبال پلاتس انتظار داشتند که «قیمت انرژی در اروپا و بریتانیا که فشار بیشتری بر هزینه‌های زندگی وارد می‌کند و باعث افزایش شدید تورم می‌شود، همچنان به روند صعودی خود ادامه دهد».
آلمان به دلیل وابستگی بسیار به زغال‌سنگ روسیه و اینکه نیمی از کل صادرات زغال‌سنگ روسیه به اروپا به این کشور وارد می‌شود، از تصمیم کاهش واردات زغال‌سنگ تا زمان ممنوعیت آن پس از چهار ماه بیشترین ضربه را متحمل خواهد شد. بر اساس گزارش اداره آمار اروپا (یورواستات)، واردات زغال‌سنگ اروپا از روسیه در سال ۲۰۲۱ به ۴۷ درصد از نیاز آن رسید و این مقدار حدود ۲۲ درصد از صادرات زغال‌سنگ حرارتی روسیه کشور را تشکیل می‌دهد.
ضرر برای هر دو طرف
به گفته ناظران، موکول شدن تصمیم‌گیری درباره آخرین بسته تحریم‌های اروپا علیه روسیه از چهارشنبه تا پایان هفته، نشان‌دهنده اختلاف و ناسازگاری کشورهای اروپایی بر سر واردات انرژی از روسیه است. در حالی که لهستان کارزار ممنوعیت واردات انرژی از روسیه را رهبری می‌کند و خواستار آن است که زغال‌سنگ و نفت هم مشمول این ممنوعیت شود، برخی از کشورهای اروپایی با تحریم نفتی روسیه که قرار است در نشست دوشنبه آینده اتحادیه اروپا بررسی شود، مخالفت می‌کنند.
لهستان حدود ۸۰ درصد زغال‌سنگ موردنیاز برای تولید برق کشورش را خود تولید می‌کند؛ در حالی که حدود ۲۰ درصد دیگر را از روسیه وارد می‌کند. اما آلمان، به عنوان یک کشور بزرگ صنعتی، به‌شدت به زغال‌سنگ وارداتی وابسته است و نیمی از آن از روسیه تامین می‌شود.
بر اساس براورد کشورهای اروپایی، ممنوعیت واردات زغال‌سنگ روسیه بیش از ۸.۷ میلیارد دلار (۸ میلیارد یورو) به روسیه زیان وارد خواهد کرد. اما آمار وزارت انرژی روسیه که رویترز منتشر کرد، نشان می‌دهد که مجموع صادرات زغال‌سنگ روسیه در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۲۳ میلیون تن بوده و از این رقم، ۲۸.۷ میلیون تن به اروپا صادر شده است.
در واکنش به تصمیم اروپا، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، روز جمعه گذشته، گفت: «برای زغال‌سنگ تقاضای جهانی وجود دارد و در صورت امتناع کشورهای اروپایی از دریافت زغال‌سنگ، محموله‌های زغال‌سنگ صادراتی روسیه به اروپا به بازارهای دیگر در سراسر جهان ارسال خواهد شد.»
او افزود: «زغال‌سنگ کالایی است که تقاضا برای آن همواره به میزان بالا ادامه دارد. اگر اروپا تصمیم بگیرد میزان مصرف زغال‌سنگ را کاهش دهد، پس از یک توقف کوتاه‌مدت، صادرات زغال‌سنگ روسیه به بازارها و مقاصد دیگر آغاز می‌شود».
البته زیان ناشی از ممنوعیت واردات زغال‌سنگ به اروپا تنها به روسیه محدود نمی‌شود؛ زیرا هرچند کشورهای اروپایی می‌توانند این کالا را از تولیدکنندگان دیگری مانند استرالیا وارد کنند اما در آن صورت باید بهای بسیار بالاتری برای آن بپردازند. علاوه بر اینکه بسیاری از نیروگاه‌های برق زغال‌سنگ در اروپا برای اینکه بتوانند با انواع دیگر زغال‌سنگ کار کنند، به تعمیر و بازسازی نیاز دارند.
این در حالی است که کشورهای اروپایی که از تابستان ۲۰۲۱ با بحران انرژی مواجه بودند، برای جبران کسری شبکه‌های برق سراسر اروپا و بریتانیا به بهره‌برداری از نیروگاه‌های زغال‌سنگ بیشتری متوسل شدند. برخی از کشورها مانند آلمان و بریتانیا، فعالیت نیروگاه‌های زغال‌سنگ را که برای مبارزه با تغییرات اقلیمی، در مسیر از رده خارج شدن قرار داشتند، دوباره آغاز کردند. تردیدی نیست که تولید برق از زغال‌سنگ نسبت به تولید آن با استفاده از نفت و گاز، دی‌اکسیدکربن بیشتری تولید می‌کند و کربن یکی از بزرگ‌ترین گازهای گلخانه‌ای است که باعث گرم شدن زمین می‌شود.
اتحادیه اروپا: روسیه باعث ایجاد «بحران جهانی غذا» خواهد شد
جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، روز دوشنبه، ۱۱ آوریل، روسیه را متهم کرد که از طریق جنگ خود در اوکراین باعث بالا گرفتن بحران جهانی غذا شده است.
آقای بورل گفت، روسیه انبارهای گندم را بمباران می‌کند و به کشتی‌های حامل غلات اجازه سفر نمی‌دهد. رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا که در نشستی خبری در پی دیدار وزرای خارجه این اتحادیه سخن می‌گفت، افزود: «آنان باعث کمبود شده‌اند. شهرهای اوکراین را بمباران می‌کنند و باعث گرسنگی در جهان می‌شوند.»
در عین حال، با ادامه جنگ اوکراین، انزوای اقتصادی روسیه نیز افزایش می‌یابد. شرکت مخابرات سوئدی «اریکسون» آخرین شرکت غربی است که روز دوشنبه اعلام کرد تا اطلاع ثانوی به فعالیت خود در این کشور خاتمه می‌دهد. این شرکت در بیانیه‌ای یادآوری کرد که در پی اشغال (اوکراین)، هرگونه تحویل محصولات به مشتری‌های مقیم روسیه را متوقف کرده است و حالا به کلی کسب و کار در این کشور را متوقف می‌کند. این شرکت گفت که کارمندان آن در روسیه مرخصی با حقوق دریافت خواهند گرفت.
بانک عظیم فرانسوی، «سوسایته جنرال»، نیز تمامی سهام خود را در «روس‌بانک» و شرکت‌های بیمه روس زیر چتر این بانک، به «اینتروس کاپیتال»، سهام‌دار سابق روس‌بانک، فروخت و اعلام کرد که به تمامی فعالیت‌های بانکداری و بیمه خود در روسیه خاتمه داده است.
در صحنه قضایی، خواست تحقیق در مورد وقوع جنایات جنگی در دادگاه‌های بین‌المللی در جریان است. هلند، سوئد، و آلمان اعلام کردند که ۲.۷ میلیون دلار به دیوان بین‌المللی کیفری کمک می‌کنند تا از انجام این تحقیقات پشتیبانی کنند. این دیوان تحقیقات را رسما از روز دوم مارس آغاز کرده است.
وزرای خارجه اتحادیه اروپا که در لوکزامبورگ نشست داشتند، جلسه‌ای مجازی با کریم خان، دادستان ارشد دیوان بین‌المللی کیفری در لاهه، برگزار کردند. این دیدار به ابتکار ووپکه هوکسترا، وزیر خارجه هلند، برگزار شد. آقای هوکسترا در پی این دیدار اعلام کرد که هلند بیش از یک میلیون دلار در این زمینه کمک می‌کند. آلمان و سوئد نیز به ترتیب یک میلیون دلار و نیم میلیون یورو کمک می‌کنند.
اتحادیه اروپا هفته گذشته نیز اعلام کرده بود که هشت میلیون دلار وقف پشتیبانی و تعلیم دادستان‌های اوکراینی برای تحقیق در مورد جنایات احتمالی جنگی می‌کند.
اما آمریکا، که خود مثل روسیه هنوز به دیوان عالی نپیوسته است، شاید نتواند به اندازه اروپایی‌ها در این زمینه کمک کند. روزنامه «نیویورک تایمز» به نقل از منابع آگاه خبر داد که این موضوع باعث بحثی تند درون دولت بایدن شده است. آنچه آمریکا را در این زمینه محدود می‌کند، قوانینی است که کنگره آمریکا طی سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۲، یعنی سال‌های آخر کلینتون و اول جورج دبلیو بوش، تصویب کرده است. قوه مقننه آمریکا که نگران پیگرد قضایی آمریکا با اتهام جنایات جنگی احتمالی بود، قوانینی برای مقابله با این دیوان مستقر در هلند تصویب کرد. طبق سنت تاریخی، موضع واشنگتن این بوده است که این دیوان نباید بتواند دست به تعقیب شهروندان کشورهایی بزند که عضو معاهده رم نیستند؛ که با این حساب علاوه بر آمریکا، روسیه را هم شامل می‌شود.
در صحنه نبرد، روسیه پس از عقب‌نشینی از کی‌یف توجه خود را معطوف به شرق اوکراین کرده است و به حملات ویرانگر خود در این مناطق ادامه می‌دهد. مسکو به‌خصوص به دنبال فتح بندر ماریوپول در جنوب اوکراین است که تا این لحظه نیز به طرز وسیعی نابود شده است. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین، روز دوشنبه گفت مسکو ده‌ها هزار سرباز به این شهر می‌فرستد، و خبر از کشته شدن هزاران نفر در ماریوپول داد.
زلنسکی گفت: «روسیه در تدارک تهاجمی دیگر است، به این امید که بالاخره مقاومت ملی ما را درهم بشکند. اشغال‌گران ده‌ها هزار سرباز و میزان عظیمی از تجهیزات را گرد آورده‌اند تا دوباره حمله کنند.»
مقامات اوکراین و غرب روزها است که در مورد تجدید قوای نیروهای روس هشدار می‌دهند. برخی مناطق دونباس در شرق اوکراین هم‌اکنون در اختیار روسیه است، اما مسکو اعلام کرده است که حالا می‌کوشد بر آن مناطقی که هنوز در اختیار ندارد، سلطه یابد و منطقه ساحلی جنوبی از خرسون تا ماریوپول را نیز کاملا تحت سیطره خود درآورد.
در ماریوپول، نیروهای نظامی اوکراینی هفته‌ها است زیر بمباران شدید قرار دارند و با این حال، توانسته‌اند مقاومت کنند. فتح این بندر می‌تواند به روسیه امکان دهد که پایگاه بهتری برای مبارزه در دو جناح داشته باشد: یکی عقب زدن نیروهای اوکراینی در منطقه خرسون، و دیگری کمک به نیروهای روسیه در دونباس. طبق تحلیل «موسسه مطالعه جنگ» (اتاق فکری در واشنگتن)، نیروهای اوکراینی در این منطقه حالا به دو نقطه تحت حصر محدود شده‌اند: یکی ماریوپول، و دیگری کارخانه فولاد آزوفستال در شرق.
در چند روز گذشته روسیه حملاتی ویرانگر علیه برخی زیرساخت‌های غیرنظامی نیز انجام داده است، از جمله شلیک موشک به ایستگاه قطاری در شهر کراماتورسک در شرق کشور که بیش از ۵۰ نفر بر اثر آن کشته شدند، تخریب فرودگاه در شهر دنیپرو در مرکز کشور، و بیش از ۶۰ حمله در شهر شرقی خارکوف و اطراف آن.
وزارت دفاع بریتانیا روز دوشنبه هشدار داد که روسیه در پی بالا گرفتن درگیری‌ها در ماریوپول، شاید دست به استفاده از گاز فسفری بزند. این گاز را ارتش‌های مختلف سراسر جهان برای ایجاد دود و مشخص کردن هدف حمله استفاده می‌کنند، اما استفاده تسلیحاتی و گسترده آن می‌تواند باعث باران آتش از آسمان شود. دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید: «فسفر سفید می‌تواند انسان را تا استخوان بسوزاند.»
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید