دبا: بیست‌وپنجم اردیبهشت، به نامِ نامیِ حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی، خالقِ شاهکارِ شاهنامه نام‌گذاری شده است.
به همین مناسبت، بخشی از «شاهنامه و عشایر» در مدخل «شاهْنامه» در دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران نوشتۀ محمّد جعفری (قنواتی) را می‌خوانیم.
«توجه به شاهنامه و خواندن آن اگرچه در مناطق مختلف شهری و روستایی رواج داشته است، اما عشایر انس و الفت بیشتری با این کتاب داشته‌اند. بسیاری از طوایف و تیره‌های عشایری، نسب خود را به قهرمانان و خاندانهای شاهنامه می‌رسانند. برای نمونه، طایفۀ رستمی از طوایف ممسنی، خود را از اولاد رستم می‌دانند و از‌این‌رو، منطقۀ زندگی خود را نیز رستمی می‌نامند.
اورامانیها نیز خود را از نوادگان رستم می‌شمرند. شاخه‌ای از کردان در لار فارس، خود را از تبار میلاد گرگین می‌شناسند و کردهای پیرانی، نسب خود را به پیران ویسه می‌رسانند؛ کلهرها و گورانیها به ترتیب فرهاد و بهرام گور را قافله‌سالار خود می‌دانند. قائدگیویها از ایلات بویراحمد نیز از زمانهای گذشته، کلانتران خود را کی می‌نامیده، و این لقب را پیش از نام آنان می‌آورده‌اند، مانند کی‌عطا، یا کی‌سالار؛ براین‌اساس، آنها نسب خود را به کیانیان می‌رسانده‌اند. کی‌خورشید قائدگیری نیز خود را از نوادگان گیو می‌دانست.
رواج شاهنامه میان عشایر بویراحمدی به اندازه‌ای است که مردم در زندگی روزمره برای تأیید یا انکار سخن یا رفتار دیگران بیتهایی از شاهنامه نقل می‌کنند و این موضوع برای آنها بسیار بدیهی است. برای نمونه، هنگامی‌که یکی از خوانین بویراحمدی نامه‌ای از خانی دیگر با مضمون اتحاد و همکاری دریافت می‌کند، چون به این سخنان و فرستندۀ نامه اعتماد نداشته است، به نقل از گودرز در پاسخ نامۀ پیران، می‌گوید: دلت با زبان آشنایی نداشت / بدانگه که این گفته بر لب گذاشت.
در بیان بختیاریها نیز این‌گونه استنادات به شاهنامه رایج بوده است. این موضوع حتى در میان اهالی ایل قشقایی که ترک‌زبان‌اند، نیز رایج است... آنها هنگام جنگ هریک خود را جای یکی از پهلوانان شاهنامه می‌گذاشتند؛ مثلاً یکی رستم، یکی سهراب و یکی سیاوش می‌شد و پیش از آغاز جنگ، برای تقویت روحیۀ خود شاهنامه‌خوانی می‌کردند؛ هنگام رویارویی با دشمن نیز بیتهایی متناسب با میدان جنگ بر زبان می‌راندند. بختیاریها نیز در جنگهای دورۀ مشروطیت شاهنامه‌خوانی می‌کردند.»
متن کامل این نوشتار را در صفحات ۶۴٠ تا ۶٧٩ از جلد پنجمِ دانشنامۀ فرهنگ مردم ایران و همچنین لینک آن در تارنمای مرکز بخوانید:
https://www.cgie.org.ir/fa/article/257866
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید