از حذف تن ماهی از سبد خرید تا کارگرانی با سبد خالی از معیشت

رسانه‌هایی مختلف در داخل ایران با انتشار گزارش‌هایی از افزایش فشار اقتصادی بر اقشار مختلف مردم و همچنین ناتوانی بسیاری از شهروندان در تامین سبد معیشت خبر دادند. محمدرضا تاجیک، نماینده کارگران در شورای عالی کار، در گفت‌وگویی با خبرگزاری تسنیم اعلام کرد که بر اساس نرخ حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۲، یک کارگر دارای یک فرزند، حدود ۸ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند، در حالی که بر اساس گفته خود کارگران، سبد معیشت آن‌ها حدود ۲۰ میلیون تومان است.

بر اساس نرخ حقوق و دستمزد سال ۱۴۰۲، یک کارگر دارای یک فرزند، حدود ۸ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند، در حالی که بر اساس گفته خود کارگران، سبد معیشت آن‌ها حدود ۲۰ میلیون تومان است که یعنی فقط ۴۰ درصد سبد معیشت با دستمزد پوشش داده می‌شود. 

بر اساس این گزارش، در حال حاضر حدود ۱۵ میلیون کارگر در ایران وجود دارند که در بخش‌های مختلف خدماتی و تولیدی یا دیگر بخش‌ها کار می‌کنند. پانزده میلیون کارگر به علاوه خانواده‌هایشان جمعیت قابل توجهی را شامل می‌شود که اکثرا در خط مقدم مشکلات اقتصادی قرار گرفته‌اند.

این درحالی‌ است که مشکلات اقتصادی تمام اقشار جامعه را مورد هدف قرار داده است. سفره مردم کوچک‌تر و هر روز یک محصول از میان آن حذف می‌شود. در همین راستا، محمد مختاریانی، نایب رئیس سندیکای کنسروسازی ایران، در گفت‌وگو با همشهری، به کاهش مصرف تن ماهی اشاره کرد و گفت: «در حالی که تن ماهی غذای کارگری و دانشجویی بود در حال حاضر خیلی از مردم به خاطر قیمت بالا، این کالا را از سبد خرید خود حذف کرده‌اند و تحت تاثیر این موضوع، مشخصا آمار فروش پایین آمده و خیلی از کارخانه‌های تولید تن ماهی تعطیل شده‌اند.»

تعطیلی کارخانه‌های تولید تن ماهی و حذف این محصول از سفره‌ها یکی از آخرین دستاوردهای سیاست‌های اقتصادی دولت ابراهیم رئیسی به‌شمار می‌آید. تن ماهی از کالاهایی است که ظرف یکسال اخیر با افزایش چشمگیر قیمت روبرو بوده است.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، قیمت مصرف‌کننده کنسروهای ۱۸۰ گرمی تن ماهی در حد فاصل مهر ۱۴۰۱ تا مهر ۱۴۰۲ حدود ۱۱۰ درصد جهش داشته و از ۳۴ هزار و ۳۲۰ تومان به ۷۲ هزار و ۴۰ تومان رسیده است. اما رصد بازار ایران چیزی خلاف این آمار را نشان می‌دهد و در حال حاضر، قیمت تن ماهی ساده از ۸۵ هزار تومان نیز گذشته است.

نایب رئیس سندیکای کنسروسازی ایران در مورد علت گرانی تن ماهی می‌گوید: «در حال حاضر، تن ماهی قیمت‌گذاری پیشینی و نرخ مصوب ندارد و تولیدکنندگان به روال معمول یعنی بر اساس قیمت خرید مواد اولیه و ضوابط سازمان حمایت با لحاظ یک میزان سود قانونی قیمت محصولات خود را تعیین می‌کنند. اما با این وجود، چنانچه یک تولیدکننده قیمت‌ها را بیش از اندازه افزایش دهد باید پاسخگو باشد.»

محمد مختاریانی با اشاره به گرانی مواد اولیه تولید تن ماهی اعلام کرد که سال گذشته در همین زمان هر کیلو ماهی ۵۱ هزار تومان بوده است اما در حال حاضر، با سه برابر شدن قیمت‌ها هر کیلو ماهی ۱۵۵ هزار تومان به فروش می‌رسد.

اما رکورد قیمت تن ماهی در ۸۵ هزار تومان باقی نمانده است. در میان انواع تن ماهی، قیمت برخی برندها با افزایش بیشتری همراه است. در حال حاضر، هر قوطی ۱۸۰ گرمی تن ماهی در روغن زیتون برند مکنزی با قیمت ۹۴ هزار و ۵۰۰ تومان و برند شیلتون با قیمت ۱۰۵ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد.

نایب رئیس سندیکای کنسروسازی ایران در مورد علت این تفاوت قیمت و تن ماهی‌های صد هزار تومانی گفت: «قیمت تن ماهی‌های طعم‌دار و دارای افزودنی و در روغن‌های مخصوص بالاتر است چرا که برای مثال، تولیدکننده هر کیلو روغن آفتابگردان را ۳۰ هزار تومان تهیه می‌کند در حالی که قیمت روغن زیتون ۲۰۰ هزار تومان به بالا است و چون حدود ۱۸ درصد تن ماهی از روغن تشکیل می‌شود ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان بین تن ماهی در روغن معمولی با تن ماهی در روغن زیتون تفاوت قیمت ایجاد می‌شود.»

او معتقد است اگر واردات ماهی تن تسهیل شود،‌ می‌توان قیمت‌ تن ماهی را کنترل کرد، چرا که ۸۰ درصد نیاز ماهی از داخل تامین می‌شود، اما از آنجا که ماهی خارجی ارزان‌تر است اگر ۲۰ درصد واردات انجام شود و حتی سهم واردات بیشتر شود، می‌تواند باعث پایین آمدن قیمت‌ها شود.

اما مسئله به تن ماهی خلاصه نمی‌شود و هر روزه محصولات بیشتری در لیست سیاه معیشت کارگران و اقشار کم درآمد قرار می‌گیرد. در یکی دیگر از این موارد اعلام شد که هر بسته ۴۵۰ تا ۵۰۰ گرمی رشته آش بسته به برند بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد، در حالی که قیمت این محصول در مدت مشابه پارسال بین ۳۰ تا ۳۸ هزار تومان بود. خرید نان نصفه و خرید نان به صورت قسطی یا با گرو گذاشتن کارت ملی یکی دیگر از دستاوردهای دولت در دخالت دستوری در بازارهای اقتصادی بوده است