درحالی‌که بزرگان موسیقی کشور از استقلال هنر و هنرمند سخن می‌گویند؛ فردی مثل امیر تتلو که ادعای زیرزمینی بودن داشت؛ قصد دریافت مجوز دارد و از قضا از سوی تندروترین رسانه‌های کشور و وزارت ارشاد نیز حمایت شده است. این درحالی‌ست که بزرگانی چون کلهر و شجریان امکان فعالیت در کشور خودشان را ندارند.
امیر تتلو (خواننده موسیقی رپ و Rnb) که از سال‌های آغازین دهه هشتاد فعالیت خود را در موسیقی زیرزمینی ایران آغاز کرده؛ اخیرا با تغییر رویکردی عجیب؛ گرایش‌هایی به سمت موسیقی سیاسیِ از خود نشان می‌دهد.
این خواننده زیرزمینی در طول بیش از یک دهه فعالیت؛ توانست طرفداران بی‌شماری را برای خود جلب کند و این محبوبیت به جایی رسید که این روزها شب بخیر گفتن‌های مجازی او نیز در صفحه‌های اینستاگرام و فیسبوک ده‌ها و صدها هزاران لایک دریافت می‌کند.
گسترش موسیقی خالتوری در دولت احمدی‌نژاد
درباره‌ی چگونگی رسیدن تتلو به این شهرت؛ مسائل متعددی وجود دارد اما اساسی‌ترین مسئله این است که این خواننده در ابتدا به همراه چند خواننده دیگر که امروزه از بنیان‌گذاران هیپ هاپ فارسی به‌شمار می‌روند؛ فعالیت خود را به‌صورت زیرزمینی آغاز کرد اما به تدریج از اهداف موسیقی زیرزمینی و رپ اعتراضی دور شد و به جریان عامه‌پسندی که در کشور ممنوع بود؛ روی آورد.
به این ترتیب جریانی منشعب از موسیقی رپ زیرزمینی ایران شروع به رشد و فعالیت کرد که نه هویت موسیقی زیرزمینی را داشت و نه تطابقی با فرهنگ ایران در آن دیده می‌شد اما جالب اینجاست که این سبک بیش از هر موسیقی دیگری از سوی جامعه پذیرفته شد و درنهایت موجب شد جریان دیگری درکنار موسیقی رپ با مخاطبان گسترده به‌صورت غیرقانونی به فعالیت بپردازد.
از همان ابتدا خوانندگان رپ زیرزمینی این جریان را اصطلاحا (خالتور) خواندند و از آن دوری جستند چراکه جامعه به‌طور کلی این خواننده‌های بی‌هویت که نه اعتراضی در کارشان وجود داشت و نه مقابل جریان عامه جامعه ایستاده بودند را به عنوان رپرهای زیرزمینی می‌شناخت.
در اوسط دهه هشتاد به تدریج اینترنت ایفاگر نقش پررنگ‌تری در زندگی نسل جدید شد و این مسئله نیز موجب شد به تدریج خوانندگان زیرزمینی از همین طریق آثارشان را به مردم ارائه کنند. با ورود این موسیقی‌ها به اینترنت به یکباره طرفدارهای خواننده‌هایی مثل تتلو یا ساسی مانکن چندین برابر شد و درنتیجه موسیقی آن‌ها سر از مهمانی‌های زیرزمینی درآورد. تنها ویژگی موسیقی این خواننده‌ها شاد بودن و سرخوشی‌شان بود. درواقع موسیقی آن‌ها به قدری شاد و بی‌محتوا بود که جوان‌های خسته‌ی آن روزها که در محدودیت‌های بسیاری در دوره اول ریاست محمود احمدی‌نژاد زندگی می‌کردند؛ عامدانه به سمت این موسیقی می‌رفتند تا انرژی خود را تخلیه کنند.
دولت روحانی و فصل تازه‌ای برای رپرها
سرکوب هوشمندانه هنرمندان معترض
موسیقی زیرزمینی در هر کشور می‌تواند به هنری تاثیرگذار تبدیل شود چراکه مقابل جریان عامه می‌ایستد و با شرایط موجود بر سر آرمان‌هایش می‌جنگد اما اتفاقی که در موسیقی رپ ایران افتاد؛ نوعی الگوسازی چندوجهی ازجمله حاکمیتی بود. می‌توان گفت بستر و شرایط اجتماعی به‌صورتی بنا شد که بخشی از خوانندگان بی‌هویت با اشعاری بی‌خاصیت تبدیل به ستاره‌های موسیقی رپ شوند و معترضان در موسیقی زیرزمینی به حاشیه بروند. که نتیجه آن رقم خوردن فصل جدید زندگی افرادی چون امیر تتلو با ریاست پیروز ارجمند در دفتر موسیقی بود.
مدیر مستعفی دفتر موسیقی سال گذشته به‌طور رسمی اعلام کرد موسیقی رپ در قالب گفت‌آواز مجوز دریافت خواهد کرد و کسانی که در این زمینه فعالیت می‌کردند؛ می‌توانند با خوانندگی به شیوه‌ای که دفتر موسیقی می‌پذیرد؛ مجوز موسیقی رپ دریافت کنند. چنین اظهاراتی از سوی نهاد رسمی‌ای که به ارائه مجوز برای تمام تولیدات موسیقایی کشور می‌پردازد؛ کمی عجیب و درعین حال خوشحال‌کننده به نظر می‌رسید چراکه با این رویکرد؛ سبکی که همواره نادیده گرفته شده بود، می‌توانست مانند سبک‌های دیگر عادلانه به حیات خود ادامه دهد اما نتیجه چیز دیگری شد.
زمانی که ارجمند از ارائه مجوز برای موسیقی رپ سخن گفت بار دیگر جدالی میان رپرهای زیرزمینی که وارد جریان عامه نشدند با خوانندگان عامه‌پسندی مثل تتلو یا آرمین ۲afm به‌وجود آمد. اکثر رپرها به دلیل روحیه معترض خود با صحبت‌های ارجمند مخالفت کردند چراکه معتقد بودند پا نهادن در این راه یعنی انفعال موسیقی اعتراضی. در این میان خواننده‌هایی مثل تتلو یا ۲afm تلاش کردند خود را بیشتر در دل دولت جا کنند.
آرمین ۲afm یکی از کسانی بود که توانست با مجوز ارشاد تک آهنگی با فریدون آسرایی منتشر کند. او نیز سال‌ها در موسیقی زیرزمینی ایران فعالیت داشته است و این روزها از فعالیت با مجوز در چارچوب قوانین سخن می‌گوید.
پیروز ارجمند در شرایطی از مجوز دادن به موسیقی معترض رپ سخن گفته بود که موسیقی کلاسیک ایران با تمام پیوندهای عمیقی که با فرهنگ مردم دارد؛ با محدودیت مواجه بود و هنوز سانسور می‌شد. درواقع شرایط موسیقی در ایرانِ امروز آنقدر متزلزل است که مسئله بر بودن یا نبودن موسیقی‌ست و محدودیت‌ها به حدی‌ست که نمی‌توان انتظار داشت که موسیقی رپ با همان کارکرد بتواند مجوز دریافت کند. بدیهی بود که خوانندگان زیرزمینی ایران برای اینکه درآمدزایی کنند و به واسطه موسیقی قانونی کشور مشهورتر شوند؛ باید زیر تیغ سانسور بروند.
باید پذیرفت هنرمندان در هر سبک و شرایطی با روی کار آمدن دولت روحانی به آینده موسیقایی خود امیدوار شدند و معتقد بودند فضا برای فعالیت بازتر خواهد شد اما در واقعیت چنین اتفاقی نیفتاد. این‌بار اتفاقی که شاهدش هستیم کنار گذاشتن بزرگانی مثل شجریان و روی کار آمدن الگوهای بی‌هویتی مثل تتلوست. جالب اینجاست که تندروترین رسانه‌های ایران؛ خواننده‌ی ربنا و ایران ای سرای امید را آمریکایی و ضدانقلاب می‌دانند و در مقابل از تتلو به‌طور رسمی حمایت می‌کنند.
تغییر رویکرد یا ماهی گرفتن از آب گل‌آلود
امیر تتلو طی یکسال گذشته با تغییر رویکرد جالبی آغوش برای دریافت مجوز باز کرده و بارها از آرزویش درباره اجرا در برج میلاد تهران سخن گفته است. او در آخرین اثر خود که با عنوان انرژی هسته‌ای منتشر شد؛ به حمایت از ایران به مسائل سیاسی پرداخته و انرژی هسته‌ای را حق مسلم ایران دانسته و از آمریکا انتقاد کرده است. او درحالی چنین موضعی گرفته که تمام فعالیت‌های گذشته‌اش نزدیکی زیادی با فرهنگ آمریکایی داشته و حتی طرز لباس پوشیدن و تتوهای روی بدنش نیز حکایت از عشق و علاقه او به زندگی آمریکایی دارد.
نماهنگ انرژی هسته‌ای به کارگردانی اردشیر احمدی و با حمایت نیروی انتظامی، نیروی دریایی و گروه فرهنگی هنری دل‌صدا و شبکه اینترنتی نصر ساخته شده است. و در شرایطی که بزرگان موسیقی کشور مثل کیهان کلهر یا محمدرضا شجریان؛ برای اجرای برنامه در کشورشان دچار مشکل هستند، تندروترین رسانه‌های کشور با اشتراک گذاشتن کلیپ انرژی هسته‌ای به حمایت از تتلو پرداختند و حال زمزمه‌هایی مبنی بر نمایش آن در صداوسیما شنیده می‌شود و جالب توجه آنکه وزرت ارشاد نیز به شدت از رویکرد جدید تتلو استقبال کرده است.
حمایت ارشاد از تتلو
تغییر رویکردی که مجوز به همراه داشت
حسین نوش‌آبادی (سخنگوی ارشاد) در رابطه با فعالیت‌های اخیر این خواننده و تغییر رویکرد او به خبرنگار ایلنا می‌گوید: ما خیلی خوشحالیم بسیاری از هنرمندان با تغییر رویکرد خود تصمیم گرفتند در چارچوب قوانین برای مردم کشورشان شعر بگویند و بخوانند. اصولا وزارت ارشاد از این تغییر رویکردها استقبال می‌کند و آمادگی خود را برای حمایت از آنان نیز پیشتر نشان داده است.
او ادامه می‌دهد: بسیاری از کسانی که امروز قصد دارند وارد جریان رسمی موسیقی کشور شوند و با مجوز فعالیت کنند؛ گذشته خوبی نداشتند و گاها رفتارهایی کردند که مورد پسند ملت نبوده اما حالا تصمیم گرفتند با معیارهای فرهنگی کشور و باورهای دینی و اجتماعی مردم همسو شوند که اتفاق بسیار مثبتی‌ست. دولت و نظام همواره خواستار این بودند که هنرمندان در راه اعتلای فرهنگ جامعه گام بردارند و به مطالبات مردم با درنظر گرفتن باورهای دینی‌شان بپردازند. ما بسیار خوشحالیم که هنرمندانی این روزها درباره مسئله مهمی مثل انرژی هسته‌ای شعر می‌گویند.
سخنگوی ارشاد درباره شرایط فعالیت مجاز تتلو توضیح می‌دهد: ما به گذشته‌ی افراد مجوز نمی‌دهیم و مهم رویکرد امروز آن‌هاست. وی کلیپ انرژی هسته‌ای خود را ابتدا برای صداوسیما فرستاده بود که آن‌ها مجوز پخش آن را صادر نکردند و ابتدا باید فرآیندهای قانونی دریافت مجوز طی شود. خوشبختانه چون خود ایشان هم علاقمند به فعالیت مجاز در چارچوب قوانین هستند؛ بسیاری از مسائل رفع شده و ما امیدواریم بتوانند طبق فرآیندی مشخص مجوز بگیرند و مطمئنا در این مسیر نگاه ما هم مثبت خواهد بود.
او در پایان با بیان اینکه اخذ مجوز از ارشاد امری متداول است؛ عنوان می‌کند: ما پیشتر گفته بودیم که ارشاد به برخی شخصیت‌ها به دلیل رویکردها و فعالیت‌هایشان مجوز نمی‌دهند و این امر باعث شد بسیاری از ما دلخور شوند اما امروز می‌بینید که ارشاد تنها علاقمند فعالیت قانونی هنرمندان است و کسانی که بخواهند در چارچوب قوانین فعالیت کنند مورد حمایت ارشاد نیز هستند. تمام هنرمندان بزرگ کشور نیز برای آثار هنری خود مجوز دریافت می‌کنند و این امری متداول است.
وی همچنین اضافه می‌کند: ممکن است بسیاری از جریان‌های ناسالم در جامعه طرفدار داشته باشندٰ کمااینکه عده‌ای در کشور موسیقی آن‌ور آبی گوش می‌دهندٰ اما آن‌ها را نمی‌توان ملت ایران دانست. به هرحال عده‌ای محدود ممکن است از خیلی موسیقی‌ها حمایت کنند اما این مثل کف روی آب است. هنرمندان هم نباید دچار توهم شوند و بگویند که ما مخاطبان خود را بدست آوردیم. هنری در ایران مورد استقبال قرار می‌گیرد که در چارچوب منافع و مصالح کشور باشد و با اعتقادات مردم همسو باشد. مطمئن باشید حتی کسانی که موسیقی‌های ناهنجار و باطل گوش می‌دهند اگر خوراک مناسبی دریافت کنند دیگر به آن موسیقی توجه نمی‌کنند.
ترویج موسیقی تتلو؛ خاموشی صدای شجریان
با این سخنان باید به زودی منتظر فعالیت رسمی تتلو باشیم اما در این میان به‌نظر می‌رسد که سخنگوی ارشاد اطلاع چندانی از شرایط موسیقی و مخاطبان آن در ایران ندارد. امیر تتلو با بی‌محتواترین موسیقی‌هایش هم در صدر پرطرفدارترین‌ها بود و میزان دانلود آثار او در اینترنت و سایت‌های غیرمجاز دانلود موسیقی گواهی بر این حرف است.
چندی پیش حسین علیزاده در پایان کنسرت خود در ونکوور کانادا به اعتراض از شرایط موسیقی در کشور پرداخت و گفت: با تمام مشکلاتی که ممکن است وجود داشته باشد، من هیچگاه زانوی غم بغل نمی‌گیرم، از هیچ مسئولی خواهش نمی‌کنم به من مجوز بدهد. هیچ مسئولی در اندازه‌ای نیست که بخواهد برای کسانی مثل ما که نیم قرن در مملکت کار کرده‌ایم؛ مجوز بدهد. سی و سه پل نمی‌گوید اجازه بدهید من باشم؛ وقتی می‌گوییم شجریان؛ مثل این است که می‌گوییم عالی قاپو یا سی و سه پل. با همه‌ی اینها، باید تلاش کرد تا در همین چارچوب‌ها، حرف‌های خودت را بیان کنی، باید فکر کرد چگونه می‌توان تداوم داشت؟ باید هنر زندگی کردن را بلد بود و به بهترین شکل از آن استفاده کرد. باید به دقت نگاه کنیم و ببینیم چه کسی درست می گوید و چه کسی اشتباه می‌کند و در نهایت با هدف صلح و دوستی فکر چاره‌جویی باشیم.
نکته اینجاست که هنرمندان بزرگ کشور که نیمی از عمرشان را پای موسیقی گذاشتند از استقلال هنر و هنرمند سخن می‌گویند اما چهره‌ای که ادعای زیرزمینی بودن داشت؛ امروز با سرسپردگی به تنور داغ سیاست مشخص نیست کدامین هویت موسیقایی را ترویج خواهد داد. آنچه واضح است؛ رویکرد موجود در الگوسازی از تتلوست. الگوسازی در جریان سرکوب‌گرانه‌ای که شجریان‌ها و کلهرها حق حضور ندارند اما برخی دیگر به آسانی می‌توانند مجوز بگیرند و فعالیت کنند. تغییر رویکردی که امروز ارشاد از آن سخن می‌گوید احتمالا همان چیزی‌ست که سال گذشته از شجریان خواسته بود و این هنرمند به آن دست رد زده است.
سال گذشته نیز شجریان از سوی سخنگوی ارشاد به فاصله گرفتن از مردم متهم شد و گفته شد شجریان باید رفتارهای گذشته‌اش را جبران کند. اما استاد آواز ایران که همه می‌دانند از محبوب‌ترین هنرمندان موسیقی ایران است؛ رویکردی کاملا متفاوت نسبت به دولت نشان داد و هیچگاه برای مجوز به زیر فشار هیچ نهادی قرار نگرفت و به عنوان هنرمندی که نامش بخشی از میراث ایران شده؛ بسنده کرد.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید