پاسخ ایران به فشارهای بین‌المللی: مذاکره می‌کنیم، اما فعلا نه
منبع تصویر،ANADOLU AGENCY
از زمان پیروزی ابراهیم رئیسی، مذاکرات احیای برجام متوقف شده است
به رغم درخواست‌های مکرر آمریکا و امضاکنندگان برجام برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای، حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران گفت که «فعلا» بین ایران و اعضای باقی‌مانده برجام مذاکره‌ای رخ نخواهد داد، اما همزمان افزود که تهران «در اولین فرصت» به پای میز مذاکره بازخواهد گشت.
مذاکرات احیای برجام که از زمان به قدرت رسیدن جو بایدن در آمریکا، به میزبانی اتحادیه اروپا آغاز شد، از زمان پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات متوقف شده است.
ایران از سوی آمریکا و باقی طرف‌های مذاکره‌کننده تحت فشار است که هرچه سریعتر این مذاکرات را از سربگیرد.
آقای امیرعبداللهیان که در مصاحبه‌ای اختصاصی با خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی ایران - ایرنا - سخن می‌گفت همچنان موضع مبهم ایران را در ارتباط با بازگشت به مذاکرات تکرار کرد و گفت، ایران به مذاکراتی باز می‌گردد که «نتیجه‌بخش و ثمربخش» باشد.
او در واکنش به فشارهای طرف روبه‌رو برای بازگشت به مذاکره گفت برایشان توضیح داده است که دولت جدید در ابتدای کارش «با بحران افغانستان روبه‌رو شده» که بخشی از مسایل مرزی ایران را تحت تاثیر قرار داده است، اما به رغم این موضوع، مطالعه پرونده مذاکرات و جمع‌بندی در ارتباط با مواضع طرف ادامه دارد.
شش سال پیش و بعد از توافق برجام، موجی از خوشحالی در میان ایرانیان دیده شد. اما انتظارات در ارتباط با توسعه اقتصادی ایران هرگز برآورده نشد
در پایان کار دولت حسن روحانی، مذاکره کنندگان دولت پیشین بر سر یک متن برای طراحی یک توافق جدید به توافق رسیدند. اما وقتی عباس عراقچی به عنوان مسئول مذاکرات با این متن به تهران بازگشت، نتوانست مقام‌های عالی‌رتبه حکومت را راضی کند که آن را بپذیرند.
در آن زمان آقای روحانی گفت که اگر اراده جدی برای پایان تحریم‌ها وجود داشته باشد، «به عراقچی اختیارات بدهید، تحریم‌ها یک روزه لغو خواهد شد.»
اما این درخواست رئیس‌جمهور وقت ایران به نتیجه نرسید و روشن نشد که دقیقا آن متن چه ایرادهایی از طرف ایران داشته که امضا نشده است.
حالا آقای امیرعبداللهیان می‌گوید که دولت جدید از رفتار اروپا و آمریکا در جریان مذاکرات راضی نیست.
او گفت که اروپا به طور کلی به تعهداتش در برجام عمل نکرده است و آمریکا نیز رفتارهایی دوگانه در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفته است.
وزیر خارجه ایران گفت آمریکا «از یک طرف دعوت و درخواست برای بازگشت به برجام» ارائه می‌کند و از طرف دیگر «تحریم‌های جدید» علیه ایران وضع می‌کند و «بعضا هم ادبیات منفی که در رسانه‌ها و مصاحبه‌هایشان بکار گرفته می‌شود.»
به گفته آقای امیرعبداللهیان، آمریکا «حتی درخواست مذاکراه دوجانبه» به تهران داده است. آیت‌الله خامنه‌ای با مذاکره دوجانبه با آمریکا مخالف است و به همین دلیل نیز در مذاکرات احیای برجام، گفت‌وگوهای ایران و آمریکا به شکل غیرمستقیم و از طریق واسطه‌گری دیگر کشورهای عضو برجام و اتحادیه اروپا انجام شد.
بازگشت به برجام از جمله وعده‌های مهم سیاست خارجی جو بایدن بود که هنوز عملی نشده است
جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا در جریان مبارزات انتخاباتی وعده داد که در صورت پیروزی در انتخابات به برجام باز می‌گردد.
اما بعد از اینکه او به کاخ سفید راه یافت، روند بازگشت واشنگتن به برجام به یک مساله پیچیده تبدیل شد که علاوه بر جنبه مناقشات سیاسی و دیپلماتیک با پرسش‌های جدی در ارتباط با مسایل فنی برنامه هسته‌ای ایران نیز گره خورده بود.
بعد از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، ایران گام به گام از اجرای تعهداتش در برجام خودداری کرد و این موضوع موجب شد که ابعاد فنی برنامه هسته‌ای ایران به مرور تغییر کند. به عنوان مثال در حال حاضر، سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای که در برجام ممنوع بودند در ایران مشغول به کار هستند و سطح غنی‌سازی اورانیوم در ایران نیز به ۶۰٪ افزایش یافته که فراتر از سطح تعیین شده در برجام است.
ضمن اینکه در دو سال پایانی حکومت دونالد ترامپ، تحریم‌های بیشتری نیز علیه ایران وضع شدند که روشن نیست کدام بخش از این تحریم‌ها درصورت احیای برجام لغو خواهد شد.
در عین حال، حسین امیر عبداللهیان تاکید کرد که بر اساس استراتژی دولت جدید ایران، مساله احیای برجام یک اولویت اصلی نیست و دولت ابراهیم رئیسی از احتمال به نتیجه نرسیدن مذاکرات نگران نیست.
او گفت: «از خطوط قرمز دولت آقای رئیسی این است که ما نمی‌خواهیم کشور را به برجام گره بزنیم. اگر در این مسیر، مذاکرات وین و برجام هم به نتیجه‌ای رسید، فبها المراد.»
در دوران قدرت حسن روحانی، خروج آمریکا از برجام و کمپین «فشار حداکثری» واشنگتن به عنوان یکی از دلایل اصلی بحران اقتصادی ایران مطرح می‌شد.
امیر عبداللهیان: در حال بررسی بازگشت به مذاکرات وین هستیم اما خود را معطل نمی‌کنیم
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، اعلام کرد که جمهوری اسلامی در حال بررسی بازگشت به مذاکرات وین است اما در عین حال خود را برای این مذاکرات و نتیجه آن «معطل» نمی‌کند.
امیرعبداللهیان روز جمعه دوم مهرماه در مصاحبه با تلویزیون جمهوری اسلامی گفت: «ضمن اینکه بررسی‌های خودمان را برای بازگشت به مذاکرات وین انجام می‌دهیم، نباید خودمان را معطل و منتظر نتیجه مذاکرات وین بگذاریم.»
او دو روز پیشتر نیز در دیدار با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفته بود: «دولت جدید در حال مرور و مطالعه پرونده مذاکرات انجام‌شده است؛ نه اتلاف وقت می‌کند… نه کشور را معطل وعده‌های توخالی سابقه‌دار خواهد کرد.»
شماری از دیپلمات‌های غربی در روزهای اخیر گفته بودند ایران بدون اشاره به زمان مشخص یا جزییات دیگر، صرفا از قصد خود برای ازسرگیری مذاکرات وین خبر داده است.
خبرگزاری بلومبرگ نیز گزارش داد که در مذاکرات وزیر خارجه ایران با مقامات غربی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل، پیشرفتی در مورد احیای برجام رخ نداده است.
از سوی دیگر، پس از برکناری عباس عراقچی از سمت معاون سیاسی وزارت خارجه که ریاست مذاکرات وین را بر عهده داشت هنوز اعضای تیم مذاکره‌کننده ایران مشخص نشده است.
در همین حال فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس، روز پنجشنبه گفت که «برجام از اولویت اول نظام خارج شده است.»
در هفته‌های گذشته برخی از چهره‌های سیاسی و رسانه‌ها از احتمال سپرده شدن مدیریت مذاکرات اتمی به شورای عالی امنیت ملی سخن گفته‌اند.
حسین امیرعبداللهیان نهم شهریور گفته بود که برنامه‌ریزی برای مذاکرات جدید در دولت ابراهیم رئیسی حدود سه ماه طول می‌کشد.
پس از آن هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، این زمان را طولانی خواند و تاکید کرد نمی‌توان مذاکرات را تا ابد ادامه داد.
در همین حال آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، با ابراز آمادگی دوباره واشنگتن برای بازگشت به مذاکرات احیای برجام گفت که ایالات متحده منتظر اقدام ایران برای از سرگیری این مذاکرات است، اما فرصت احیای برجام همیشگی نیست.
سخنان مقامات غربی درباره همیشگی نبودن فرصت احیای برجام در حالی بیان می شود که طبق گزارش آکسیوس، مقام‌های اسرائیلی هفته گذشته با همتایان آمریکایی خود یک نشست ویدیویی محرمانه داشته‌اند تا در صورت شکست مذاکرات احیای برجام، «طرحی جایگزین» ارائه کنند.
سوال برجامی وزیر امور خارجه عربستان از همتای آمریکایی: برنامه چیست؟
وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز پنجشنبه در نیویورک، جلسه‌ای ۹۰ دقیقه‌ای با همتایان خود در کشورهای حاشیه خلیج فارس برگزار کرد که طی آن طرفین به بررسی وضعیت ایران و برنامه هسته‌ای آن بحث پرداختند.
دولت جو بایدن مشتاق است که ایران را پس از سه ماه وقفه ناشی از تغییر دولت، وادار به مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای خود کند. اما آنتونی بلینکن هشدار داده که پنجره مذاکرات به زودی بسته می‌شود.
به نوشته نشنال نیوز، بلینکن پس از مذاکرات در جمع خبرنگاران گفت: «هر روزی که ایران به انجام اقدامات مغایر با توافق هسته‌ای ادامه می‌دهد ... به نقطه‌ای می‌رسیم که بازگشت به برجام دیگر نمی‌تواند منافع توافق را تأمین کند.»
این ملاقات که در حاشیه هفتاد و ششمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد برگزار شد، اولین دیدار نمایندگان شورای همکاری خلیج‌فارس (GCC) با وزیر امور خارجه جدید ایالات متحده است که در ماه فوریه کار خود را آغاز کرد.
وزیران امور خارجه عربستان سعودی، بحرین، کویت، قطر و امارات متحده عربی در این نشست شرکت کردند.
یک منبع آگاه با مثبت ارزیابی کردن جو جلسه، در باره آن به وبسایت اماراتی نشنال گفت که دستور کار جلسه شامل ایران، افغانستان و مناقشه اسرائیل و فلسطین بود. این منبع توضیح داد که موضوع سوریه و لبنان به دلیل کمبود وقت، مورد بحث قرار نگرفت.
سه منبع مختلف در گفتگو با نشنال نیوز تأیید کردند که موضوع اصلی در این دیدار ایران بوده است. بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای، رفتار منطقه‌ای تهران و برنامه‌های احتمالی در صورت شکست گفتگوها با ایران و همچنین مهار هرگونه اقدام متجاوزانه مورد بحث قرار گرفت.
این منابع گفتند اعضای شورای همکاری خلیج فارس در مورد مزایای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران از طریق بازگشت ایالات متحده به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توافق دارند، اما در مورد امتیازاتی که تهران باید دریافت کند، توافقی وجود ندارد.
به گزارش نشنال، شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان از آقای بلینکن در مورد برنامه‌های احتمالی در صورت شکست مذاکرات با ایران و بدتر شدن رفتار منطقه‌ای ایران سوال کرد.
شاهزاده فیصل پرسید: «برنامه چیست؟»
آقای بلینکن به وزیران امور خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس اطمینان داد که آمریکا به امنیت خلیج فارس متعهد است، اما هیچ پاسخ روشنی به سؤال مطرح شده نداد.
با وجود دیدارهای حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه جدید ایران و همتایان اروپایی‌اش در نیویورک، امیدها برای بازگشت سریع به توافق کاهش یافته است. دولت تندرو ایران متعهد به بازگشت به مذاکرات و یا پایان دادن به نقض توافق هسته‌ای از سوی تهران نشده است.
در مورد افغانستان هم، محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر امور خارجه قطر از استفاده از کمک‌ها به‌عنوان اهرمی برای فشار بر طالبان حمایت می‌کند. برخی دیگر از کشورها نیز بر ضرورت پایبندی طالبان به تعهدات بین‌المللی افغانستان قبل از هرگونه به رسمیت شناختن تاکید کردند.
آنتونی بلینکن قبل از این نشست از وزیران شورای همکاری خلیج فارس برای کمک در عملیات تخلیه در افغانستان تشکر کرد.
به گفته یک منبع آگاه، وی این اقدام را «نمایشی واضح از نحوه حمایت شرکای خلیج فارس در مواقع ضروری» خواند و از آن قدردانی کرد. بلینکن هنگام بحث در مورد مناقشه اسرائیل و فلسطین بر حمایت از راه حل دو کشوری تأکید کرد و از قطر برای کمک به فلسطینیان تشکر کرد.
یکی از نمایندگان این جلسه خاطرنشان کرد که فلسطین قبلاً «مادر تمام درگیری‌های منطقه بود، اما اکنون مادربزرگ است.»
یکی دیگر از افراد حاضر در جلسه گفت که این دیدار نشان دهنده «اهمیتی است که همه ما به همکاری بین ایالات متحده و شورای همکاری خلیج فارس می‌دهیم.»
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید