چرا کشتن رهبر داعش اینقدر برای آمریکا مهم بود؟

خلیفه بدون خلافت؛ ابو ابراهیم قرشی، رهبر داعش چه کسی بود؟

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد ابو ابراهیم هاشمی قرشی، رهبر گروه موسوم به دولت اسلامی یا داعش را کشته است. یک مقام ارشد دولت آمریکا گفته هنگام عملیات نظامی نیروهای آمریکایی در استان ادلب سوریه، او بمبی منفجر کرد و خود و اعضای خانواده‌اش را کشت.

این بزرگ‌ترین عملیات آمریکا از زمان کشتن ابوبکر بغدادی، رهبر قبلی گروه داعش بوده است.

اما ابوابراهیم هاشمی قرشی کیست؟

از او به عنوان خلیفه بدون قلمرو خلافت یاد می‌شد. کسی که حتی پیش از رسیدن به خلافت هم بسیاری از امور گروه موسوم به دولت اسلامی را به عهده داشت.

اعضای گروهش او را "حاجی عبدالله" صدا می‌زدند. یکی دیگر از نام‌های جانشین بغدادی از میان ده‌ها نام گیج کننده دیگر که برای حفظ هویتش استفاده می‌شد و حتی اعضای داعش هم نام واقعی او را نمی‌دانستند.

امیرمحمد سعید المولا، امیرمحمد عبدالرحمان المولا الصلبی یا ابو ابراهیم هاشمی القرشی که نام واقعی‌اش حتی از اعضای داعش مخفی نگه داشته شده بود، در ناحیه المحلبیه موصل و در استان نینوای عراق به دنیا آمد. پدرش در یکی از مساجد اذان می‌گفت و دو همسر داشت.

حاجی عبدالله در یک شهر کوچک در سال ۱۹۷۶ به دنیا آمد و به این ترتیب بر اساس گزارش‌ها او در زمان مرگ ۴۵ ساله بوده است.

او یکی از ۱۷ فرزند خانواده بود. مردم محل آنها را خانواده‌ای پرجمعیت، با سواد و محترم به یاد می‌آورند.

محلبیه و تلعفر و حضر روستاهایی دور افتاده در نزدیکی موصل بودند که سال ۲۰۰۳ میلادی القاعده در آن مناطق عراق ظهور یافت و پایگاهش را محکم کرد. در واقع، بیشتر فرماندهان و نیروهای امنیتی داعش از این ناحیه برخاستند به‌ویژه تلعفر.

چگونه پله‌های ترقی را پیمود؟

سال ۲۰۰۳ که آمریکا به عراق حمله کرد،‌ حاج عبدالله فعالیتش را با گروه‌های جهادی کوچک در القاعده شروع کرده بود.

وقتی شرایط عراق به سمت خشونت کشیده شد، معنایش این بود که اشخاصی مثل حاج عبدالله با پیشینه تحصیلات مذهبی و همکاری با گروه‌های افراطی، زمینه مناسبی پیدا کردند که به رأس هرم رهبری گروه نزدیک شوند.

گفته می‌شد او در رشته مطالعات شریعت در دانشگاه موصل تحصیل کرده است.

او سال ۲۰۰۸ بازداشت شد و تنها تصویری که آن موقع از او وجود داشت همان بود که نیروهای آمریکایی او را در زندان بوکا در جنوب عراق بازجویی کردند. او ماه‌ها تحت بازجویی بود. نیروهای آمریکایی ادعا کرده‌اند که در بازجویی او اطلاعات خوبی از ده‌ها عضو پیکارجویان در اختیار آنها قرار داده که امکان راستی‌آزمایی این ادعا وجود ندارد.

اوایل سال ۲۰۱۰ میلادی یعنی بیش از یک دهه پیش، او به ابوبکر بغدادی،‌ رئیس وقت گروه داعش نزدیک شد. خروج نیروهای آمریکایی از عراق موقعیت خوبی برای داعش بود تا خود را بازسازی کند.

یکی از اعضای داعش با هویت مخفی به بی‌بی‌سی گفت حاج عبدالله به اندازه ابوبکر بغدادی توانایی نداشت و دست‌کم نمی‌توانست مثل او سخنرانی کند: " مثلا ابوبکر بغدادی یک بار بدون کاغذ سخنرانی عمومی کرد اما فکر نمی‌کنم حاج عبدالله چنین توانایی داشته باشد."

در اوج دوران فعالیت داعش او به نوعی نقش وزیر عدلیه را داشت و بر مجازات‌های سنگین از جمله اعدام‌ها نظارت می‌کرد.

وقتی داعش در سال ۲۰۱۴ شهر شنگال (سنجار) را گرفت، بی‌رحمی او عیان‌تر شد. هزاران نفر از اعضای اقلیت ایزدی کشته شدند. ۷ هزار زن ایزدی به بردگی گرفته و برخی کشته شدند. عملیاتی که سازمان ملل متحد آن را مشابه نسل‌کشی می‌داند.

افرادی از داخل داعش ادعا کرده‌اند که آن زمان بعضی از نیروهای عراقی عضو داعش مخالف به اسارت گرفتن زنان بودند اما حاج عبدالله برای بردگی زنان توجیهات مذهبی داشت و از آن دفاع می‌کرد.

چطور رهبر داعش شد؟

با ادامه حملات نظامی بین‌المللی علیه داعش، شمار زیادی از سران این گروه کشته شدند و حاج عبدالله که مانده بود بیش از پیش به ابوبکر بغدادی نزدیک شد.

تلاش‌های زیادی برای کشتن عبدالله انجام شد که فقط یکی از آنها به هدف نزدیک شد.

زندانی داعش با هویت محفوظ می‌گوید: "داشت پیاده می‌رفت که یک پهپاد او را زد. فکر کنم پهپاد آمریکایی بود. زخمی شد و چهار ماه در بیمارستان بود و یکی از پاهایش را قطع کردند."

سال ۲۰۱۷ از دست دادن دومین شهر بزرگ عراق، آغاز افول داعش بود. عقب‌نشینی اعضای گروه آغاز شد. اکتبر آن سال بغدادی و حاج عبدالله وارد شهر مرزی ابوکمال در سوریه شدند جایی که هدف حمله مرگبار هوایی قرار گرفتند. محافظان آنها کشته شدند.

بعد از حمله به شهر مرزی باغوز سوریه رفتند. همانجا بود که رهبر داعش در سال ۲۰۱۹ کشته شد. و به دنبال آن هزاران نفر از اعضای داعش و خانواده‌های آنان تسلیم شدند.

گزارش‌هایی منتشر شد که ادعا می‌کرد او با ترکمان‌ها رابطه قومی دارد. ساکنان تلعفر هم عمدتا از اقلیت ترکمان مسلمان هستند. ترکمان بودن به این معنا بود که او شرایط خلافت گروه موسوم به دولت اسلامی را ندارد چون از طایفه پیامبر نیست. اما داعش این موضوع را تکذیب کرد.

۲۶ اکتبر ۲۰۱۹ با مرگ ابوبکر بغدادی در حمله آمریکا، حاج عبدالله که از قبل تصور می‌شد جانشین بغدادی شود، به ریاست گروه رسید.

ابوبکر بغدادی در دوران ریاست دونالد ترامپ با حمله هوایی نیروهای آمریکایی کشته و جانشینش که نتوانست در این دو سال گروه دولت اسلامی را به موقعیت قبلی بازگرداند، دو سال بعد در فوریه ۲۰۲۲ و دوره ریاست جمهوری جو بایدن کشته شد.