بالاتر از اهانت: آیا هتاکی می تواند مجوزی برای عصیانگری بنیادگرایان باشد؟

 اقدام توهین آمیز دست اندرکاران فیلم "معصومیت مسلمانان" که با حمایت کینه توزانه و توام با حس انتقام جویی افراد و گروههای مذهبی تندرو در امریکا از جمله کشیش تری جونز، همراه بود نمی تواند حرکتی قابل توجیه، مشروع و امری قابل دفاع محسوب گردد ولی همگان و بطور اخص، بنیادگرایان اسلامی و رهبران آنان نیاز دارند تا به درک این موضوع نائل آیند که در جوامع دموکراتیک نمی توان به بهانه های گوناگون آزادی های فردی، جمعی، مدنی و دموکراتیک را در جامعه محدود و منکوب و هر گونه اندیشه مخالف و بنیاد ناخواسته ای را تعطیل نمود.       

در این بین اما، آنچه که به هیچ عنوان قابل دفاع نمی نماید تحرکات و تحریکاتی است که توسط برخی از رهبران مذهبی کشورهای اسلامی صورت گرفت، بطوریکه آنان بدون اشاره به اقدام زشت و ناپسند گروههای تندرو در مصر، لیبی، یمن و دیگر کشورها در تعرض به مراکز دیپلماتیک، به طور یکجانبه به محکومیت اهانت صورت گرفته پرداختند. آنان، به این هم بسنده نکرده و توده های متعصب و خشمگین را به تظاهرات بر علیه دولت کشوری که فیلم مورد نظر در آنجا ساخته شده، و شعله ور کردن آتش تنفر و خشونت و بطور غیر مستقیم تعرض به نمایندگی های سیاسی آن کشور رهنمون شدند بدون اینکه به این معما که " گنه كرد در بلخ آهنگری / به شوشتر زدند گردن مسگری" پاسخ گفته و رابطه بین سازندگان فیلم و دولت امریکا را روشن سازند.

در تعریف مقدسات و هتک حرمت و حوزه شمول آن و همچنین در تعریف آزادی و حدود و ثغور آن و مرزبندی دقیق آن با احترام به ارزشها و مقدسات، می توان شاهد گرایشها و اختلاف فکری زیادی بود ولی به بهانه یکی نمی توان دیگری را قربانی کرد و یا به برخورد گزینشی متوسل شد. چگونه است که تولید یک فیلم غیرحرفه ای و البته مغرضانه، به مظهر و مصداق توهین تبدیل می شود ولی سخنان، تفکر و گفتمان علی خامنه ای، محمود احمدینژاد و یارانش و دیگر دستاربندان بلندمرتبه نظام جمهوری اسلامی در مورد آیین های دیگر بویژه دین یهود و بعضا کافر و نجس خواندن پیروان ادیان آسمانی و غیر آسمانی دیگر، مصداق توهین و خوارشماری نیست. چگونه است که سخنان ملایان تندرو و دستاربندان منبرنشین، در تعریفی از شیوه زندگی، حق و باطل، حیات و ممات و نبرد آخرالزمانی که دربردارنده توهین به ادیان و مکاتب دیگر و منحرف و پلید تلقی کردن پیروان آنهاست، مصداق وهن و اهانت نمی باشد ولی اقدام تنی چند در تولید فیلمی بی مایه و سخیف، به حساب یک دولت و یک کشور گذاشته می شود؟  

آری محتوا و درون مایه این فیلم می تواند توهین آمیز و تحریک کننده باشد ولی به هیچ عنوان نمی تواند مجوزی برای نفرت افکنی و بهانه ای برای ارتکاب قتل و کشتار و نقض اصول اولیه و مقررات مربوط به کنوانسیون وین مبنی بر مصونیت کارکنان نمایندگی کشورها و برخورداری ازحقوق دیپلماتیک آنان باشد و در این مقال، آنچه سزاوار نکوهشی بسیار بالاتر است کشتار، قتل و غارت، اوباشگری و ترویج افراط گرایی، خشونت و عدم تحمل توسط تندروان و بنیادگرایان است که گناهی بس بالاتر و نابخشودنی تر از توهین به مقدسات محسوب می شود.  

در ایران نیز دستاربندان جمهوری اسلامی که از هیچ فرصتی برای ترویج نفرت افکنی و احساسات ضدغربی فروگذار نمی کنند با شور و شعف فراوانی به بهره برداری از این موقعیت پرداخته و پیروان خود را به حضوری دیگرباره در خیابانها برای شرکت در تظاهراتی نمایشی و سرشار از شعار و تهی از شعور فراخوانده اند. مع هذا، با توجه به فقدان اطلاع رسانی آزاد و فیلترینگ منابع خبری مستقل و شبکه های مجازی اجتماعی در ایران، تظاهرکنندگانی که با سازماندهی دولتی در خیابانها حضور به هم می رسانند در اکثر موارد از محتوا و چگونگی توهین صورت گرفته هیچ گونه اطلاعی ندارند و صرفا با جهت دهی و اطلاع رسانی عمدتا غلط و غیر حقیقی در راهپیمایی و حرکت اعتراضی حاضر شده و به ابراز احساسات می پردازند.

احمد هاشمی، کارمند سابق وزارت خارجه و تحلیلگر مسائل سیاسی و بین المللی است