رفتن به محتوای اصلی

گزارش سالانه‌ی فعالیت تاتر برونمرزی ایرانیان+ویدئو
19.04.2023 - 16:11

 گزارش سالانه‌ی فعالیت تاتر برونمرزی ایرانیان

پیش سخن
از هنگامی که برپایی جشن‌های روز جهانی تاتر را در کلن برپا داشته ام، رسم ارائه یک گزارش سالانه از وضع کمی و کیفی تاتر برونمرزی را نیز به مراسم ِجشن روز جهانی تاتر افزوده‌ام. چرا که تجمع اهل نمایش و تماشا فرصتی را مهیا می‌کنند تا همگی از کم و کیف تاتر با خبر شده و شاهد نوعی جمع بندی از اخبار تاتری سال گذشته باشیم. در چنین گزارشی همواره سعی شده از همه نوع فعالیت تاتری، یعنی نمایش، نشست یا گفتگو، یاد شود. 

در جشن‌های روز جهانی تاتر که نخستین بار از سوی من  در سال ۲۰۰۱  برپا شد، همواره ارائه چهار نوشتار جای ثابتی در قسمت نخست برنامه دارند؛ تاریخچه‌ی روز جهانی تاتر، پیام ارسالی روز جهانی تاتر، اندک توضیحی در باره‌ی ارسال کننده‌ی پیام و سر آخر گزارشی از فعالیت‌های تاتر برونمرزی ایرانیان.
گزارش فعالیت‌ تاتری ایرانیان گاهی تنها در شکل یک نوشتار در جشن خوانده می شد، گاهی با تدوین تصویری از چندین نمایش اجرا شده ِشکل می گرفت و زمانی هم ترکیبی بود از صدا/متن و تصویر تدوین شده. گزارش روز جهانی تاتر امسال، یعنی نهم آوریل ۲۰۲۳، از نوع آخر بود. متنی را من از پیش آماده کرده بودم و آن را در پس زمینه‌ی مجموعه پوسترها و عکس‌های نمایش‌ها و افراد جای داده بودم که در آن روز برای حاضرین به نمایش گذاشته شد. اما آنچه شما در اینجا خواهید خواند، به ناچار، تنها شاهد گزارش نوشتاری خواهید بود و شاید چند عکس ضمیمه.
اما اجازه بدهید پیش از ارائه گزارش مذکور کمی در کم و کیف برنامه امسال و ارسال کننده‌ی پیام و اندکی هم از محتوای پیام امسال سخن بگویم. جشن امسال ما در شهر کلن خوشبختانه با استقبال خوبی روبرو شد به طوری که جای نشستن کافی نبود و در مجموع بسیاری از کل برنامه موافق و خشنود بودند. شوربختانه سالن کوچکی کرایه شده بود و این سبب شد که در چیدمان سالن دچار دشواری شده و از همه مهمتر شماری را تا پایان سه ساعته‌ی برنامه سرپا نگه داریم. البته به همه قول دادیم که سال آینده از سالن و تدارکات بهتری برخوردار خواهیم بود. جشن حدود سه ساعته‌ی ما علاوه بر خواندن چهار نوشتار بالا توسط هنرمندان تاتر، از کابارت، استندآپ کمدی، موسیقی و فیلم برخوردار هم بود.
ارسال کننده‌ی پیام امسال سمیحه ایوب بود. خاطر نشان می‌شوم که تعیین فرد ارسال کننده و پخش پیام‌های روز جهانی تاتر را هر ساله مرکز آی تی آی (ITI) به عهده دارد. سمیحه ایوب از بازیگران مشهور مصری عرصه‌ی تاتر و سینما و تلویزیون است. در قاهره دنیا آمده و با مشاهیر هنر نمایش در روی صحنه و مقابل دوربین هم بازی بوده است. وی یک کارنامه‌ی پر بار ۷۵ ساله دارد.  
در پیام امسال خانم ایوب سعی دارد وضع آشفته‌ی سیاسی اجتماعی جامعه بشری را با همه بحران‌های نگران کننده‌اش توصیف کند و از هنرمندان بخواهد دست در دست هم با خلق هنر متعهدانه به مصاف چنین وضعی بروند. در بخش پایانی پیام چنین آمده است:
„انسان هزاران سال است که بر روی این زمین و زیر این آسمان‌ش زندگی می کند و این راه را همواره ادامه خواهد داد. پس بیایید پاهای او را از منجلاب جنگ ها و درگیری های خونین بیرون بیاوریم و از او دعوت کنیم که آنها را در بیرون درب صحنه بگذارد. تا شاید انسانیت ِ در غبار تردید نشسته‌ی ما بار دیگر به یک یقین قطعی بدل شود، تا زندگی ما را کیفیتی بخشد که به انسان بودن خود افتخار کنیم.
رسالت ما هنرمندان، حاملان مشعل روشنگری، از نخستین حضور بر روی صحنه این بوده که در خط مقدم به وسیله‌ی زیبایی، پاکی و انسانیت به مصاف هر آنچه زشت، خونین و غیرانسانی ست، برویم.
تنها ما توانایی گسترش زندگی را داریم و نه هیچ کس دیگر. پس بیایید با هم برای یک جهان و یک انسانیت بکوشیم.
سمیحه ایوب بسان بسیاری از هنرمندان متعهد به زندگی امروز انسان، به بحران‌های منطقه‌ای و جهانی با دیدی انتقادی می‌نگرد و مایل است که این وضعیت در هنر و فعالیت فرهنگی ما همواره لحاظ شود و نسبت بدان واکنش مسئولانه نشان دهیم. انسان تنها با یک تعهد اجتماعی می‌تواند زندگی امروز خود را از بحران‌های عظیم نجات دهد. علاقمندان برای آشنایی بیشتر با زندگی هنری سمیحه ایوب و پیام وی به مناسبت روز جهانی تاتر می‌توانند به آدرس https://chehreh.org/uncategorized/۲%DB%B0۲۳/ مراجعه کنند.
همانطور که در بالا نیز اشاره رفت در جشن روز جهانی تاتر امسال گزارشی که در پایین می‌آید، همراه با تصویر توسط خانم تهمینه رستمی قرائت شد.

گزارش سالانه به مراسم روز جهانی تاتر
در این متن نگارنده نگاهی فشرده به یک سال تلاش‌ تاتر برونمرزی ایرانیان خواهم داشت. یعنی کوشش‌های تاتری ایرانی‌ها از مارس ۲۰۲۲، تا گردهمایی امروز، نهم آوریل ۲۰۲۳.
اگر فعالیت تاتری میان سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ سخت متاثر از بیماری همه‌گیر کرونا بود و عملن کارهای صحنه‌ای را برای جهانیان ناممکن ساخته بود و سبب کاهش چشمگیر کمیت و کیفبت عملی هنر تاتر شده بود، فعالیت تاتری سال گذشته‌ی ما ایرانیان اما سخت متاثر از خیزش انقلابی زنان و مردان کشورمان بود. 

قتل مهسا امینی در ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ برابر با ۱۳ سپتامبر ۲۰۲۲  سبب شد که سراسر ایران دچار بحرانی بزرگ  شود و در عمل بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی بدان گره بخورد. بسیاری به خیابان‌ها شتافتند و زندگی خویش را با شعار «زن، زندگی، آزادی» معنا بخشیدند. اگر کرونا یک فاجعه‌ی دردناک اجتماعی بود، خیزش اخیر ایرانیان یک نوید اجتماعی بود. امیدی برای روزهای روش برای ایران آزاد ِفردا.
این اتفاق خوشایند اما سبب کاهش بسیاری از فعالیت‌های هنری از جمله تاتر داخل و خارج از کشور ما شد. چرا که تاتر هنری سخت اجتماعی است و همواره به خیز‌ش‌های اجتماعی واکنش درخور نشان می‌دهد. از همین روی شمار زیادی فریاد آزادی در خیابان‌ها را بر دیالوگ‌های نمایشی روی صحنه ترجیح دادند و به یکباره نقش‌ آفرینان نمایش در خیابان ها شدند.

باری، از جشن روز جهانی سال گذشته تا امسال در مجموع ۱۶ نمایش مستقل با نام های   میون دادشام فقط ننه‌ام، آرامسایشگاه، کافه مری، کبوتران پاتیل،  پرسشنامه، اولین اسکار من، زن آزادی زندگی، مستانه تاریخ فراموشان، استندآپ کمدی ماکس امینی، داستانی برای تعالی، مهسا دختر ایران، استفراغ، منصور حلاج ، آژدهاک، نکات خنده‌دار و برای ایران به روی صحنه رفتند. 

همچنین  یک فستیوال تاتری  به مدیریت خانم بهرخ حسین‌بابایی در کلن برپا شد. در این فستیوال که ۲۸مین سال را در کارنامه‌ی خود دارد، پنج نمایش صحنه‌ای ( سه نسل، بعد از ساعت صفر در کابل، شاپور … شیرین‌اش و دیگران، بابای پشت شیشه، سنگهای بی‌نشان و کبوتران پاتیل) و یک نمایش خیابانی با عنوان «من زنم» و یک کارگاه تاتر برای کودکان  در معرض تماشا قرار گرفتند. متاسفانه تاتر برونمرزی ایرانیان از سال ۲۰۱۹ دو فستیوال لندن و هایدلبرگ را از دست داد. چرا که این دو از تداوم کار خویش باز ماندند.

نمایش در صحنه‌ی آنلاین نیز، اگرچه دیگر بسان دوران کرونا فعال نبود و به نظر می‌رسد که علاقه بدان کاهش یافته است،  اما همچنان به فعالیت ادامه می‌دهد. از این نوع کار نمایشی می‌توان از تلاش گروه تاتر سام در لندن به کوشش خانم سوسن فرخ‌نیا نام برد که توانسته تا کنون سه نمایش آنلاین، شاه لیر دیگر، کجای فیل دستته، زنان دانشمند را تدارک ببیند و از راه دنیای مجازی فعالیت تاتری ایرانیان را تداول بخشد.

گروه تاتر بهاران در کانادا با مدیریت فرشیده نسرین هم به فعالیت «تاتر رادیویی» خود همچنان ادامه داده  و ۸ نمایش را در این سال تولید کرده است.
همچنین در این سال، یک رونمایی کتاب به مناسبت انتشار مجموعه آثار ابراهیم مکی نمایشنامه‌نویس در فرانسه و یک یادبود به مناسبت درگذشت فرهنگ کسرایی بازیگر تاتر در فرانکفورت برگزار شد.
تاتربرونمرزی ایرانیان در عرصه‌ی نظری یعنی نقد ، بررسی و گزارش در سال گذشته نزدیک به ۱۳ نوشتار در دنیای مجازی منعکس کرده است. در فضای کلاپ‌هاوس و یوتویپ هم گفتگوهای بسیاری انجام گرفته که مصاحبه‌ی ناصر زراعتی با ناصر رحمانی نژاد یکی از نمونه های آن است. جای چاپ هر نوع کتاب در تاتر برونمرزی این سال خالی بود و متاسفانه دو کتاب کودکان تاریکی  اثر مشترک خانم سپیده شکری و آقای رضا جعفری و نمایشنامه‌ی ماهی‌ها بغلم کنید اثر علیرضا غلامی شیلسر هم که در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ منتشر شده بودند، قربانی دوران کرونا و سکوت شدند و آنگونه که باید فرصت معرفی نیافتند. 

خانواده تاتر برونمرزی ایرانیان میان این دو مارس شش تن از هنرمندان و نویسندگان خود را از دست داد: 
اگر بخواهیم از عباس معرفی با چند نمایشنامه و فرامرز بهزاد با ترجمه شماری از نمایشنامه‌‌های آلمانی تنها به اشاره بسنده کنیم، باید از اکبر یادگاری، کامران نوزاد، عباس مغفوریان، پرویز خضرایی و زهره رمزی با تاکید نام ببریم. چرا که اینها در تاتر برونمرزی تلاش چشمگیرتری داشتند.
سایت چهره www.chehreh.org  که به مناسبت روز جهانی تاتر در سال گذشته افتتاح شده بود، در این یک سال ضمن انعکاس‌ مداوم اخبار تاتر برونمرزی ایرانیان همچنان در تکمیل بخش های فراوان سایت از جمله «روز جهانی تاتر» و «آرشیو تاتر برونمرزی» و انعکاس تلاش دیگر تاترورزان کوشاتر گشت. این سایت در حال حاضر پیگیرترین و مهم‌ترین پایگاه برای انعکاس تاتر برونمرزی ایرانیان است. البته در کنار سایت چهره باید به تلاش دیگر رسانه ها در امر بازتاب فعالیت‌ها و مقولات تاتری از جمله، آوای تبعید، اخبار روز، ایران گلوبال، کیهان چاپ لندن و رادیو زمانه و گاهی بی بی سی اشاره کرد. 
در اینجا خاطرنشان می‌شوم که با همه‌ی تلاشی که برای انعکاس تمامی فعالیت های تاتری ایرانیان در خارج از کشور را داشتم، ادعای کامل بودن این گزارش را نداشته و حاصل آن را نتیجه‌ی توانایی محدود نگارنده می‌دانم. اما خرسند خواهم گشت که دوستان تاتری مرا در تکمیل آن یاری کنند.
سایت چهره و نگارنده این سطور به کمک دیگر همکاران یکبار دیگر جشن روز جهانی تاتر را برپا کرده‌ایم با این امید که این روز بهانه‌ی شایسته‌ای برای گردهمایی فعالین تاتر ایرانی گردد و امکانی مهیا کنیم برای دیدار اهل نمایش و اهل تماشا. برای آنهایی که هنر تاتر را دوست دارند و به مانده‌گاری آن علاقمندند.
در این فرصت از طرف خودم و دیگر همکارانم که در این برنامه مرا یاری کرده اند، روز جهانی تاتر را به تک تک شما عزیزان حاضر تبریک گفته و برایتان آرزوی بهاری شاد و سالی نیکو دارم.
اصغر نصرتی (چهره)
نهم آوریل ۲۰۲۳

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

کیانوش توکلی
برگرفته از:
امیل رسیده

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.